Bier is nauw verweven met de historie van Nederland en België. Maar je ziet niet vaak dat een enkele brouwerij zo’n stempel heeft gedrukt op de biercultuur van een complete regio. Grolsch, het pilsener uit de beugelfles, is het bier van de Overijsselse regio Twente. In dit artikel lees je een korte historie van het biermerk Grolsch en een proefnotitie van het Rijke Herfstbok van deze brouwerij. En je maakt kennis met de man die bij de totstandkoming van de Grolsch-bieren een flinke vinger in de pap heeft. Een goed glas bier met Marc Janssen, meesterbrouwer bij Grolsch.
Een goed glas bier met Marc Janssen, meesterbrouwer bij Grolsch
‘Plop!’ Met een resolute beweging van je duim de dop los schieten van de groene beugelfles, met in het tweede geluidsspoor zacht het metalige gerinkel van de sluiting. Het blijft een van de mooiste rituelen van de bierwereld in de Lage Landen, als je het mij vraagt. Geladen met nostalgische herinnering aan reclames uit vervlogen tijden. De behaaglijke, met jazz omlijste commercials voor aanvang van de filmvoorstelling in de bioscoop. En allicht nog ouder: de advertenties met prachtig fotowerk van Paul Huf. De slogan die zich met fluwelen consequentie insleet in mijn bewustzijn: ‘Vakmanschap is meesterschap’. Wat voor gevoel heb jij bij het biermerk ‘Grolsch’?
Hoezeer de brouwerij uit het oosten des lands ook de connectie blijft leggen met ambacht, Grolsch is een vertegenwoordiger van Big Beer in Nederland. De laatste tien jaar zette het bierbedrijf uit Enschede zijn schreden op het parket van ‘craft brewing’. ‘Craft’ heeft voor mij niet alleen te maken met smaken en stijlen in bier, maar zeker ook met benaderbaarheid en absolute toewijding aan kwaliteit. Toen ik op enig moment Grolsch-meesterbrouwer Marc Janssen ontmoette, realiseerde ik me dat ik een interessante gelegenheid had aangeboord. De mogelijkheid om zelf eens op onderzoek te gaan, in hoeverre een brouwerij als Grolsch die ‘craft’ claim gestand kan doen.
Zo toog ik op een warme woensdag aan het einde van augustus met mijn podcast-kompaan Friso Gosliga richting Enschede. We namen er een aflevering op met Marc Janssen. En omdat we er nu eenmaal toch waren, krijgen we een kijkje in de brouwerij. Een impressie van ons bezoek vind je in dit artikel.
Inhoud
Deze blogpost bestaat uit de volgende hoofdstukken:
Korte historie van brouwerij Grolsch
Profiel van meesterbrouwer Marc Janssen
Proefnotitie van Grolsch Rijke Herfstbok
Grolsch: biermerk dat klinkt als een klok
Weinig brouwerijen zullen de biercultuur in een regio zo gedomineerd hebben als Grolsch in Twente. De wortels ervan zijn terug te volgen naar het vestingstadje Groenlo in het jaar 1615. Eeuwenlang gaven de mensen in het oostelijk deel van de huidige provincie Gelderland deze plaats de naam ‘Grol’. In de eeuwen die volgen, gaat de brouwerij over van vader op (schoon)zoon: heel traditioneel en kleinschalig.
In 1876 besluiten de brouwers van dat moment dat het tijd is voor uitbreiding. Ze bouwen een nieuwe, grotere brouwerij. Die blijft de naam houden die hun bedrijf omstreeks 1850 heeft gekregen: brouwerij De Klok.
De Klok, inmiddels van eigenaar veranderd, begint met het produceren van bier onder de merknaam Grolsch. Vanaf een vroeg stadium wordt het geadverteerd als het bier “in de verzegelde bekende beugelflessen”. In 3 mei 1922 fuseert De Klok met een brouwerij uit Enschede. In beide vestigingen wordt voortaan Grolsch-bier gebrouwen. Vanaf 1954 voert het bedrijf de naam ‘Grolsche Bierbrouwerij’.
Concentratie in Enschede
De brouwerij ontwikkelt zich voorspoedig en wordt ook in het buitenland actief. In 2004 wordt in Enschede een ultramoderne brouwerij ingewijd. De oude productielocaties in de Enschedese arbeidersbuurt Roombeek en in Groenlo sluiten. De brouwerij in het Oost-Gelderse vestingstadje werd gesloopt. Van de brouwerij rest slechts nog een koperen ketel als herinnering. In de oude directeursvilla is nu het proeflokaal van een nieuwe brouwerij die in Groenlo het levenslicht zag: Brouwersnös. Overigens heeft deze microbrouwerij een interessante connectie met de familie die in het recente verleden Grolsch bestierde. Maar dat is een ander verhaal.
Anno 2024 heeft de Grolsch beugelfles nog steeds een mythische status. Het assortiment is uitgebreid met een keur aan andere, ook bovengistende biertypen. Zo zijn er ook een blond, een dubbel en een tripel van Grolsch, in die fameuze beugelflessen. De brouwerij maakt deel uit van de Japanse Asahi Group. De naam ‘De Klok’, de brouwerij waar het ooit allemaal begon, leeft nog voort. In iedere Nederlandse supermarkt kom je de halve-literblikken tegen: voor wat het is prima pils, voor een bescheiden prijs.
Vakmanschap is Meesterschap
Wie is Marc Janssen?
Stel je een man voor die in een wereld van gist, mout en hop leeft, waar de brouwketel elke keer weer een nieuw avontuur belooft. Dat is Marc Janssen. Als brouwmeester bij Grolsch is hij niet zozeer een wetenschapper, maar eerder een ambachtsman die zijn stiel uitoefent met de grondstoffen voor zuiver bier, vakkennis en de ambitie om het elke keer net weer een beetje beter te doen.
Marc is geen man van droge theorieën. Hij vertrouwt meer op zijn intuïtie en creativiteit. Hoewel hij niet altijd de meest geduldige student was, heeft hij een liefde voor bier en brouwen die hem verder bracht dan welke wiskundige formule ook. In de proefbrouwerij van Grolsch voelt hij zich helemaal thuis. Hier kan hij experimenteren, nieuwe smaken creëren en zijn eigen stempel drukken op het bier.
Zijn bekendste creatie is misschien wel de Weizen-IPA. Een gedurfd experiment dat Grolsch op de kaart zette van de craftbier-wereld. Marc zag het meteen zitten: een combinatie van twee stijlen die normaal gesproken niet samengaan. En het resultaat? Een overweldigend succes!
Doordrinkbaar bier, aansprekende verhalen
Maar Marc is niet alleen een brouwmeester. Hij is ook een geboren docent. Hij kan ingewikkelde processen op een eenvoudige manier uitleggen en weet mensen te enthousiasmeren voor zijn vak. En hoewel hij graag alleen in zijn brouwketel duikt, is hij ook een teamspeler. Samen met zijn collega’s brouwt hij bieren die niet alleen lekker en doordrinkbaar zijn, maar ook een verhaal vertellen.
Marc Janssen is een man van passie, precisie en een vleugje rebellie. Hij is altijd op zoek naar nieuwe uitdagingen en durft grenzen te verleggen. En dat maakt hem niet alleen tot een uitstekende brouwmeester, maar ook tot een inspirerend persoon.
Bier en brouwen heeft Marc quasi met de paplepel ingegoten gekregen. Ook zijn vader was als brouwer werkzaam bij Grolsch. De brouwerij was dus niet ‘zomaar’ Marcs werkplek, maar ook een plek waar hij samen met zijn vader bijzondere momenten beleefde. Samen stonden ze aan de ketels, hun handen diep in het brouwproces verwikkeld. Het was een tijd van leren, delen en samen groeien.
Weizen
Toen Marc de kans kreeg om in de proefbrouwerij te werken, was zijn vader zijn grootste supporter. Samen brouwden ze hun eerste Weizen, een bier dat later zelfs een prijs in de wacht sleepte bij een van toonaangevende, internationale keuringen in de bierwereld. Deze gezamenlijke mijlpaal was een hoogtepunt in hun carrière en een herinnering die Marc koestert.
Het overlijden van zijn vader was voor Marc dan ook een grote klap. Maar de liefde voor het brouwersambacht die ze samen deelden, leeft voort in elk bier dat hij brouwt tot op de dag van vandaag. Elke keer als hij een nieuwe smaak creëert, voelt hij de aanwezigheid van zijn vader. Het brouwen is voor hem niet alleen een baan, maar ook een manier om de band met Janssen senior levend te houden.
Lees een uitgebreid interview met Marc Janssen op de website van brouwerij Grolsch >>
Podcast met Marc Janssen, meesterbrouwer bij brouwerij Grolsch
Liever luisteren naar het verhaal van Marc Janssen. Onze podcast met de Grolsch-meesterbrouwer staat bij Spotify. Beviel het wat je hoorde? Vergeet niet je te abonneren op onze podcastreeks ‘Bierschrijver spreekt…!’ Maandelijks een nieuwe aflevering, als abonnee hoef je nooit meer wat te missen.
Of volg ‘Bierschrijver spreekt…!’ op een van deze platforms voor podcasts:
Zelf op bezoek bij Brouwerij Grolsch
Wil jij ook een keer een kijkje nemen in de brouwerij iets ten westen van Enschede, waar het bier in de fameuze beugelflessen vandaan komen? Doe mee aan de Grolsch Brouwerij Tour. Als je meer wilt weten, kijk dan eens hier. Voor liefhebbers van biercultuur zeker aan aanrader.
Proefnotitie
Grolsch Rijke Herfstbok
Het thema van onze podcast met Marc Janssen was herfstbock: Nederlands enige biertraditie. Tot slot van dit blogartikel lees je nog een proefnotitie van het herfstbo(c)kbier dat hij en zijn collega’s hebben gebrouwen.
ABV 6,5%
Adviesprijs €1,65
Beoordeling op Untappd 3,4/5
Kijken
Bij het inschenken van de Grolsch Rijke Herfstbok valt meteen de robijnrode tot diepe kastanjebruine kleur op, met een licht heldere glans die het bier een uitnodigende uitstraling geeft. Het schuim is vol en romig, met een beige tint. De schuimkraag is stabiel en blijft goed staan, wat bijdraagt aan de beleving.
Ruiken
In de neus zijn rijke, zoetige aroma’s van karamel, gebrande suiker en gedroogd fruit (zoals rozijnen en dadels) waarneembaar. Ook komt een hint van geroosterde mout en een vleugje chocolade naar voren, die herinneringen oproepen aan een herfstachtige sfeer. Er zijn subtiele tonen van kruidnagel en een vleugje vanille, wat zorgt voor een warme, uitnodigende geurbeleving.
Proeven
De smaak is goed in balans met een mooie wisselwerking tussen zoet en bitter. De zoetheid, afkomstig van de karamel- en mouttonen, krijgt al snel gezelschap van een zachte bitterheid die het bier wat meer diepte geeft. Smaken van geroosterde mout, chocolade en nootachtige accenten vullen het mondgevoel aan. Het mondgevoel is vol en rond, met een zachte, niet te intense prikkeling van koolzuur die het romige karakter van het bier ondersteunt zonder te overheersen.
Na elke slok blijft er een aangename, licht bittere nasmaak achter, met hints van geroosterde mout en een vleugje karamel. De afdronk is verwarmend en doet denken aan donkere chocolade en lichte kruiden, wat voor een zachte, doch stevige afsluiting zorgt.
Wat eet je erbij?
De Grolsch Rijke Herfstbok gaat uitstekend samen met hartige en licht zoete gerechten. Probeer het bijvoorbeeld bij langzaam gegaarde vleesgerechten zoals een stoofschotel met rundvlees of wildgerechten, waarin de geroosterde en kruidige tonen mooi aansluiten bij het bier. Qua snacks past een oude kaas of een pittige worst goed, omdat deze de volle smaken van het bier versterken. Voor een zoetere combinatie kunnen desserts met karamel of chocolade een goede match zijn, zoals een tarte tatin of chocoladetaart.
Woord tot slot
De brouwerij aan de westelijke rand van Enschede is imposant. Het merk ‘Grolsch’ in de regio alomtegenwoordig. Maar met Marc Janssen heeft het een boegbeeld die er zichtbaar plezier in heeft, zijn hoofd uit de brouwketel te halen. En naar liefhebbers toe naar buiten te treden om zijn bier dichter bij de mensen te brengen. Dat doet hij onder meer met de podcast ‘Vakmannen en Meesters’, die hij op eigen initiatief regelmatig maakt. Daarnaast is de Grolsch meesterbrouwer ook te vinden op podia in de streek om zijn verhaal aan het publiek te vertellen.
Zo is Grolsch meer dan ooit een stuk biercultuur dat dichtbij de mensen staat. Los van de vraag hoe ‘crafty’ het allemaal is: onder de vlag van Grolsch verkrijg je bieren die vriendschappelijk zijn en van onberispelijke kwaliteit. En daarom uitnodigen om gedronken te worden. Dat is toch waar het voor een brouwer hoofdzakelijk omgaat, evenals voor de liefhebber. Daarbij kunnen de rekenmeesters van het concern waar Janssens brouwerij toe behoort, alleen maar tevreden toekijken.
Verder lezen of luisteren
Feit of fictie: is donker bier zwaarder dan blond bier?
Verantwoord genieten van bier: focus op gezondheid schiet door
Voor luisteren naar de mooiste verhalen over bier neem je de tijd. Ontdek onze podcast over biercultuur in Nederland en Vlaanderen ‘Bierschrijver spreekt…!’
