Wanneer je een bewust liefhebber bent van bier, dan herken je het vast. Het bier waar je ooit zo van hield, kan je nu niet meer zo sterk bekoren. Ligt dat aan jou of aan het bier? Biersommelier Frits Dunnink deelt zijn ervaring. Als professioneel kenner durft hij de stelling aan: dit hoeft zeker niet alleen aan jou te liggen . Want ook uitstekend bier kan nalaten in smaak. Dat kan eraan liggen hoe er met een bier wordt omgesprongen onderweg van de brouwerij naar jouw glas. Maar ook de factor ‘tijd’ speelt een rol. In dit artikel lees je hoe je meer kunt genieten: bier vers drinken of even bewaren?
Meer genieten: bier vers drinken of even bewaren
Ik kan ze bewonderen: mensen die meteen een kernachtig oordeel over iets klaar hebben. Kun je dat trainen? Tegelijkertijd peuteren ze aan mijn allergie, zeker als ze veroordelen: het is toch onbestaanbaar dat je iets of iemand direct af serveert. Schijnbaar achteloos, vaak met een ondertoon als een hand die een hinderlijke vlieg wegslaat. Ik ben niet goed in veroordelen.
Allicht is het makkelijker om opinionated te zijn over iets waar je verstand van hebt. Als je het opzoekt, dat Engelse woord, dan vind je betekenissen als ‘eigenwijs’, ‘kieskeurig’, maar ook ‘dogmatisch’. Ik heb verstand van bier, al zeg ik het zelf. Hoe zit het met mijn eigenwijsheid daaromtrent, of mijn kieskeurigheid? Ben ik misschien zelfs dogmatisch als het op bier aankomt? Mijn liefde voor bier en het belang dat ik eraan hecht haar op een ‘goede’ manier te belijden, inspireerde met ooit de tien geboden voor de bierliefhebber te postuleren. Maar toch…
Het valt me zwaar om kernachtige uitspraken te doen, waarin een mening of een oordeel besloten ligt. Zelfs over bier.
Klaar met Belgisch bier?
Ik had me voorgenomen een artikel te schrijven met een kernachtige titel. ‘Waarom ik klaar ben met Belgisch bier’. Maar toen bezocht ik in Brussel het Belgian Beer Weekend. En met de proefglaasjes traditioneel en ambachtelijk gebrouwen Belgisch bier die ik er degusteerde, druppelde ook de nuance weer in mijn bewustzijn. Hoewel ik er ook weer bieren proefde die mijn gedachten voedden dat ik uitgekeken begin te raken op het product van Belgische brouwers dat zo lang mijn referentiekader is geweest. Laat me je vertellen hoe het precies zit.
Het waren de late jaren ’80, die van de eeuw die achter ons ligt. Het was de tijd dat ik bewust kennismaakte met bier tijdens het uitgaan. Terugkijkend kan ik stellen dat bij wat ik dronk toen ook al smaak belangrijker was dan dat er alcohol in zat. Het ‘Hollandse’ pils kon me niet bekoren. Gelukkig was er bier van andere signatuur. Ermee kennismaken deed ik in Café De Strohoed, in het hart van Leeuwarden. Ze hadden er Hoegaards Wit op tap. Dat moet toentertijd nog het ‘echte’ van Pierre Celis zijn geweest.
Achter de beslagen ruitjes, in de donkerbruine, kaarsverlichte genoeglijkheid van dit biercafé begon mijn ontdekking in de kleuren, geuren en smaken die de bierwereld te bieden heeft. Ik maakte zo kennis met de goudgeel schitterende, honingachtige zuiverheid van DAB (Dortmunder Export), de zachte, zoetzure frisheid van Duchesse de Bourgogne (Vlaams Rood) en de parelende rinsheid van Gueuze Bellevue. Maar de diepste indruk maakten de barokke trappistenbieren die ik in De Strohoed ontdekte. Chimay Rouge, of indertijd voor ons het alfa en omega: een bokaal Rochefort 10.
Wat is je ingang in de bierwereld?
Heden ten dage betreedt menig nieuw liefhebber het universum van kleuren, geuren, smaken en verhalen van onze bierwereld via de ingang van de (New England) IPA. Grote kans dat jij, net als ik, indertijd ‘in het bier’ bent gerold via de creaties van Belgische brouwers, al dan niet gestoeld op de traditie van de Trappisten. Is bij jou de liefde voor dit brouwerfgoed nog steeds onvoorwaardelijk?
In mijn opleiding tot biersommelier werd mijn smaakpallet bij StiBON nog eens extra uitgebreid. (En zo heel benepen was het al niet.) Het zette het bier zoals ik het kende en waar ik van was gaan houden, in een nieuw perspectief. Ik herinner met dat ik tijdens mijn praktijkexamen StiBON 2 (blind) een bier kreeg voorgezet dat de tripel van trappistenbrouwerij Zundert bleek te zijn. Ik ging er nat op. Al kun je je natuurlijk afvragen of dit, overigens uitstekende, bier een getrouw voorbeeld is van de bierstijl tripel. Maar dit verder terzijde…
Bij die ongebreidelde ontdekkingstocht knaagde er iets op de achtergrond: een bewustzijn alsof ik de bieren die ooit mijn interesse voor bier hadden doen ontwaken, verwaarloosde. Maar leven is keuzes maken. Zoveel prachtige bieren in de wereld, zo weinig tijd. Bovendien heb ik maar één lever, daar wil ik zuinig op zijn. Moderatie qua alcoholconsumptie vind ik belangrijk. Niettemin nam ik me voor om ook zo nu en dan weer eens een klassiek, Belgisch bier te degusteren.
Oude liefde roest niet
Ik toog naar de slijter om wat bieren van hergisting op fles te kopen: donkere trappistenbieren, weelderig qua alcoholgehalte en in mijn herinnering overdadig van smaak. Oude liefde roest niet, toch? Ik ging er voor zitten om te proeven. Maar werd mijn verwachting waargemaakt?
De ervaring leek op de keer dat ik onlangs een album van Suske en Wiske kreeg: strips die ik als kind verslond. Het betreffende album bleek nummer 362 uit de reeks. Halverwege het verhaal vatte de gedachte post: strips van Suske en Wiske ben ik onderhand toch echt ontgroeid.
Iets soortgelijks dacht ik toen ik die Rochefort 10 trappist indertijd proefde. Wat zat ik nou eigenlijk te drinken? Een bier waarvan de smaak werd gedomineerd door het zoet van bruine kandij en door alcohol, veel alcohol. Was Rochefort 10 vroeger anders, beter? Of heeft mijn smaak zich ontwikkeld? Ten aanzien van hoe ik nu me verhoud tot de Suske en Wiske-strip, zou ik uit de berging uit de doos met oude stripboeken een uitgave vanuit mijn jeugd tevoorschijn kunnen halen. Bij Rochefort 10 heb ik die mogelijkheid spijtig genoeg niet.
Was het vroeger beter?
Of de Rochefort 10 in de dagen dat ik eind vorige eeuw regelmatig in De Strohoed verkeerde, meer gebalanceerde smaken kende? Dat zal altijd een mysterie blijven. Dit zou in theorie wel kunnen: uitzoeken of de tijdspanne tussen het verlaten van de warme kamer op de brouwerij en de daadwerkelijke consumptie indertijd ruimer was dan nu. Wat een reden zou kunnen zijn: dat Rochefort 10 in pakweg 1989 langer onderweg was tussen de brouwerij in het zuidoosten van België en een café in Noord-Nederland. En daar werden bieren met hergisting op fles ook doen al beter van.
Deze gedachte brengt me terug naar die zwoele nazomeravond op de Grote Markt in Brussel. Het Belgian Beer Weekend is een mooie viering van de Belgische biererfgoed in een werkelijk schitterend kader. Je kunt er kennismaken met een divers pallet van kleuren, geuren en smaken die (met name gevestigde) brouwers in hun assortiment hebben. Mooi ook om te zien was de diversiteit van bezoekers die dit evenement aantrekt: mannen en vrouwen van alle leeftijden, uit alle windstreken.
De Rochefort 10 heb ik het betreffende september-weekeinde niet geproefd. Wat wel? Verrassend gebalanceerde hopforward bieren van de familiale brouwerijen Contreras en Leroy. Maar ook bieren waarvan de brouwers de verdenking op zich laadden, haast te hebben om hun product afgevuld te krijgen. En zeker niet de minste, die in het glas kennis laten maken met geur- en smaaktoetsen van boterbabbelaar (diacetyl) of groene appeltjes (acetyldehide). Off flavours die op een natuurlijke manier in een bier komen bij de vergisting en vanzelf weer verdwijnen. Als het tenminste de kans krijgt om lang genoeg in de brouwerij te rijpen.
Ontwikkeld bierbewustzijn
Daar op het door de barokke, rijk en overvloedig gedecoreerde gevels van de gildehuizen omringde plein, kwamen twee bevindingen samen die me in mijn bierbewustzijn verder hebben gebracht om meer te genieten van bier . En die ik niet voor mezelf wil houden. Ze laten zich samenvatten in de stelling: je hebt bier om vers te drinken en bier om nog even te bewaren nadat je het hebt gekocht. Wat beide biersoorten gemeen hebben, is dat ze van de brouwer voldoende tijd moeten hebben gekregen om voor het afvullen te rijpen. En ook tijdens het brouwproces zelf moet de brouwer geen haast hebben gehad.
Bier om te bewaren
Het donkere bier gebrouwen vanuit de Belgische traditie met hergisting op fles gaat bij mij tegenwoordig consequent de berging in. Zo wacht er nog een doosje Westvleteren XII op me dat ik een jaar geleden kocht tijdens een bezoek aan de Sint Sixtus-abdij is West-Vlaanderen. Het staat naast de flessen met prachtige creaties van De Dochter van de Korenaar, maar ook oude geuze van verschillende stekers uit het Pajottenland en het kerstbier van De Dolle Brouwers. Bij (blonde) tripels maak je best een uitzondering, hoewel die vanwege hun robuuste ABV ook lang meegaan als je ze bewaart.
Daarnaast staan dus de bieren die je liefst zo vers mogelijk drinkt. Dat zijn de blonde bieren, waarbij hop een duidelijk stempel drukt op het karakter.
IPA & Co
Tot die categorie kun je de IPA’s rekenen, en alle afgeleiden van deze fakkeldrager van de craft brewing revolutie. Mits goed afgevuld en verpakt komen die het best tot hun recht tot zes maanden nadat ze in fles, blik of fust zijn gegaan. Mits ze nadat ze de brouwerij hebben verlaten, met goede zorg zijn omringd. Als IPA-achtige bieren gedurende langere tijd te warm worden bewaard, kunnen ze snel verouderen. En ‘te warm’ betekent in dit verband een temperatuur van meer dan 12°C.
Niet voor niets heb ik de IPA in al zijn gedaanten echt goed leren waarderen tijdens de coronatijd. Het was de periode dat we MKB-brouwerijen trachtten te steunen door er rechtstreeks bier te bestellen. Ik denk niet dat ik voor die tijd IPA’s heb geproefd die zo vers waren. En waarin de zelfbewuste, opwekkende zingy aroma’s en smaken zo goed tot hun recht kwamen. Dus dít was waar al die liefhebbers zo hoog over opgaven… Voordien vond ik IPA’s altijd maar zo-zo. Vaak haalde ik die in de supermarkt. En was het maar de vraag hoe lang ze daar al in de schappen stonden. Het maakte me bewust van het belang om eerst naar de THT-datum te kijken, alvorens je een IPA koopt. Komt die al gauw in zicht? Hm, laat dan maar…
Lagerbier
Er is nog een andere categorie bier waarvan zeker geldt: hoe verser, hoe beter. Dat zijn de blonde bieren van lage gisting, op koude temperatuur vergist: de Lagerbieren dus. Drink je graag bier uit de supermarkt, dat wat in de volksmond ‘pils’ heet? Check altijd de THT. Want bij dit bier maakt het echt verschil of het vers is of niet. Hetzelfde is aan de orde bij het Lagerbier van ambachtelijke Duitse brouwers. De kwaliteit gaat achteruit als je het te lang bewaart, zelfs bij het tapbier in het proeflokaal van de brouwerij zelf.
Niet voor niets krijgt dit bier van de brouwer een hele korte THT-datum mee: van drie, hooguit zes maanden. Als het je niet lukt om je kratje Münchener Helles, Zwickl of Pils in dat tijdsbestek leeg te krijgen, moet je maar thee drinken. Maar meestal is dat geen probleem. Het is bier dat bij uitstek is gebrouwen opdat je er nog wel een tweede van lust. Het is uitermate doordrinkbaar en met circa 5% ABV relatief bescheiden in alcohol. Lagerbier van ambachtelijke Duitse brouwers dat zijn THT-datum nadert, krijgt doorgaans een wat doffere smaak. Het schuimt minder zelfbewust en ook het koolzuur maakt een vermoeidere indruk.
Deze beperkte houdbaarheid maakt Duits Lagerbier overigens lastige handelswaar voor Nederlandse slijters. Voordat het in Nederland aankomt via de gangbare handelskanalen en in de winkel staat, is in ongunstige gevallen de helft van de houdbaarheidstijd al verstreken. Een uitzondering hierop is wat Festbier heet, lagerbieren met een alcoholgehalte van om en nabij 6%. Dat ene procent alcohol maakt voor de houdbaarheid verschil. Maar ook voor dit soort bieren geldt: bewaarbier is het zeker niet. In de zin van dat het geschikt is om jaren weg te leggen.
Alcoholvrij
Tenslotte: een biercategorie waarvan ik zeker ook aanraad om op de houdbaarheidsdatum te letten is GALA. En daarmee bedoel ik bieren waar geen alcohol of een laag alcoholpercentage in zit. Non alcoholic of 0.0 bier dat tegen zijn THT-datum aanhangt is in verreweg de meeste gevallen futloos en niet meer de moeite waard.
Ontdek en geniet op jouw manier
Je verlangens, je voorkeuren, je zorgen: als mens ben je geneigd te denken dat je uniek bent in wat je in je gemoed meedraagt. Maar al te vaak blijkt evenwel dat je daarin allerminst alleen staat. Ik vermoed dat het ook geldt voor mijn ‘epifane moment’ op de Grote Markt in Brussel. Herken je wat ik vertel? Hoe heeft bij jou de smaakbeleving of voorkeur voor bepaalde bierstijlen zich ontwikkeld? Deel je ervaringen in het commentaarveld onderaan dit artikel.
Een opmerking tot slot: iedere liefheb(st)er heeft recht op haar of zijn eigen plezier met bier. Geniet maar als jij het gelukkigst wordt van pas afgevulde bieren met hergisting op fles, omdat je blij wordt van de smaak van kandijsuiker en alcohol. Ik wil je jouw pret zeker niet ontzeggen. Dat geldt ook voor als je heel hard gaat op pastry stouts die drinken als een complex dessert uit een fles. Of hopbommen met een vlijmend bitter.
Blijf ontdekken en genieten op je eigen manier. Jouw bier is niet beter of slechter dan het mijne. Het is anders. (Als het tenminste voldoet aan de eisen die je mag stellen aan professioneel gebrouwen bier.) Laten we dat anders zijn bij elkaar nieuwsgierig beschouwen. Waarom zouden we het veroordelen? Je hoeft niet veel alcohol te drinken om toch een fervente bierliefhebber te zijn. Drink minder, drinker beter. En vergeet daarbij ook het bier van al die mooie MKB-brouwerijen niet.
Verder lezen of luisteren
Waar moet je zijn voor een authentieke bierbeleving in de stad van Manneke Pis? Ontdek alles over Bier drinken in Brussel.
Het verhaal van het trappistenbier: smaak van achter de kloosterpoort.
Luister naar de interessantste verhalen voor bij je bier met mijn podcast ‘Bierschrijver spreekt…!’
