Bier heeft er wel ‘ns florissanter opgestaan in de publieke waarneming. Kijk maar eens naar de ets die William Hogarth in de 18e eeuw maakte. Het is onderdeel van een tweeluik, waarbij de Britse graficus ‘Beer Street’ plaatste tegenover ‘Gin Lane’. Daar was de wereld toch een stuk minder in orde. Dan kon je maar beter bier een plek geven in je leefstijl. Anno 2024 vormen zich donkere wolken aan de hemel die het bierminnende deel der mensheid overkluist. Bier, alcoholconsumptie, maar ook bewust genieten van lekker eten, of gezelligheid in het algemeen: ze worden in toenemende mate in een ongunstig daglicht geplaatst. Voor biersommelier, auteur, smaakenthousiast en levensgenieter Frits Dunnink hoog tijd voor een stellingname: de focus op gezondheid ten opzichte van (bewust) genieten van bier dreigt door te schieten.
Bewust genieten van bier: focus op gezondheid schiet door
Genieten van een mooi glas bier is nauw verweven met onze Europese cultuur. Maar dit eeuwenoude cultuurgoed staat onder druk. Er zijn lobbygroepen die de boodschap verkondigen: er is geen minimale dosis alcohol die je kunt consumeren zonder risico voor je gezondheid. En met die boodschap gehoor vinden bij instanties en influencers over de hele wereld. En het maakt niet uit of je bier drinkt, wijn of gedestilleerd. Alcoholconsumptie in het algemeen plaatst deze teneur in een ongunstig daglicht.
Natuurlijk is er al heel lang consensus over dat overmatige consumptie van alcohol gepaard gaat met reële risico’s voor je gezondheid. Niet voor niks geldt als norm: moderatie. Je kunt best een of twee glazen bier nuttigen zonder dat er risico is voor je gezondheid: afhankelijk van of je een mannelijk of een vrouwelijk lichaam hebt. Dit is de stelregel die vooralsnog ook het Voedingscentrum hanteert. Maar de vraag is dan: hoe lang nog?
Gevarieerd en matig
Er is veel focus op gezondheid en het uitbannen van risico’s daarvoor via onze leefstijl. Dat zie je ook terug in hoe veel mensen aankijken tegen wat we eten. Genieten van iets te eten lijkt beladen met schuld. Als ik voor elke keer dat ik iemand hoor zeggen ‘Eigenlijk heel slecht, dit…’ alvorens zij of hij iets in de mond stopt, zou dat een leuk zakcentje opleveren. Een frietje, een bitterbal, een pizzapunt: op de keper beschouwd berokken je je lichaam er geen schade mee als je het tot je neemt. Het is iets volstrekt anders dan bijvoorbeeld kaliumcyanide.
Daarentegen: wie zichzelf structureel uitsluitend voedt met patates frites, gefrituurde snacks of pizza, roept onherroepelijk een gezondheidsprobleem af over zichzelf. Maar als je variatie en matigheid betracht in je voedingspatroon, passen zelfs de bitterbal, de friet of de pizza binnen een verstandige leefstijl. Het is een kwestie van balans.
Ik wil best afstappen van de claim dat gematigd genieten van alcohol en ambachtelijk bier in het algemeen bescheiden gezondheidsvoordelen heeft. Maar moeten we ons verantwoorden voor onze keuze: dat we af en toe willen genieten van de kleuren, geuren en smaken van een goed glas bier? Mijn indruk is dat in het huidige klimaat meer en meer mensen de behoefte hebben om dat wel te doen. Dat stemt bedenkelijk, vind je niet?
Elke dag alcohol is niet de norm
Laten we het wel op een bewuste manier doen: genieten van bier. En als het even kan, samen. Beperk je consumptie tot een of twee glazen bier per keer en drink te niet vaak te veel in een keer. Iedere dag (bier met) alcohol is niet de norm, net zoals het niet de norm is om iedere dag slagroomtaart te eten. Gun jezelf af en toe om uit de band te springen. En als je het doet, omarm het plezier dat je eraan beleeft zonder schuldgevoel. (Of ook de consequenties op een dito manier maar als een volwassen mens, indien nodig…)
Zet je alcoholconsumptie af en toe eens een paar weken op pauze, zodat je lichaam kan regenereren. Hoe meer alcohol je normaal gesproken tot je neemt, hoe gunstiger het effect voor lichaam en geest. Bewust genieten van een alcoholisch drankje, of een lekkere en met aandacht en liefde bereide maaltijd, al dan niet samen, heeft een gunstig effect op het welbevinden. Bij mij tenminste wel.
Verslaafd aan risicomijdend gedrag
Risico’s voor onze gezondheid zo veel mogelijk uitbannen lijkt in onze wereld de nieuwe trend. Welk doel dient dat eigenlijk? Goed zorgen voor jezelf is hoe dan ook een goed idee. Maar kun je ook te ver doorschieten in je behoefte gezondheidsrisico’s te vermijden? Worden we een slaaf van ons risicomijdende gedrag?
Er zijn wel meer dingen die risico’s in zich bergen voor je gezondheid dan verantwoord genieten van bier. Autorijden bijvoorbeeld, of anderszins deelnemen aan het verkeer. Het alternatief is dat je in bed blijft liggen, maar dat lijkt me ook niet bevorderlijk voor gezondheid noch welbevinden. We leren ons veilig te gedragen in het verkeer. We hebben de ervaring die ons helpt risico’s goed in te schatten. Net zoals het behulpzaam is om goed inzicht te hebben in de risico’s die de consumptie van alcohol met zich meebrengen. Zodat je een afgewogen, eigen keuze kunt maken. Waarbij geldt dat je zeker niet veel hoeft te drinken om een bierliefhebber te zijn.
Zombies
De overmatige focus op gezondheid is ook niet zonder risico’s. Er zonder meer aan toe geven kan ons veranderen in een soort zombies. Neem het wondermiddel Semaglutid, dat in geneesmiddelen als Ozempic of Wegovy als werkstof fungeert om mensen te helpen hun bloedsuiker en (over)gewicht te reguleren. In een wereld waarin een voorname rol is weggelegd voor een voedingsindustrie die consumenten verslaafd lijkt te willen maken aan eten met een twijfelachtige impact op onze gezondheid, is Semaglutid wellicht goed nieuws.
Onderzoek wijst evenwel uit dat het middel niet alleen de eetlust dempt, maar ook het verlangen naar alcohol, een joint, harddrugs en zelfs seks. Vermoedelijk remt Semaglutid de productie van dopamine, waardoor het in de hersenen het menselijke beloningssysteem reguleert. Van personen die Semaglutid toegediend krijgen, zijn ervaringen opgetekend dat bij hen ook neigingen tot excessief shoppen, nagelbijten en gokken afnemen.
Ozempic en Wegovy confronteert ons met interessante, filosofische vragen: worden we als mensen vrijer, als we onze lusten en verlangens ‘ontstijgen’? Maken Semaglutid-preparaten, als een soort ‘deugdzaamheidsdrug’, betere mensen van ons, omdat we minder begerig of dwangmatig worden? Of zit het anders: gaat er iets verloren van onze menselijke natuur, als onze verzoekingen verdwijnen? Is het wezen van ons mensen niet onze onvolkomenheid, juist doordat we in ons doen en laten worden gedreven door verlangen?
Stress is ook niet goed voor je gezondheid
Het perspectief van Semaglutid past wat mij betreft perfect in een dystopisch toekomstbeeld. Van een wereld waarin we allemaal hypergezond zijn en oud worden als Methusalem. Maar waar geen fluit te beleven valt, omdat ieder gezondheidsrisico consequent is uitgebannen. Waarbij we het nog niet hebben gehad over stress: als je daar chronisch onder leidt, heeft dat een ongunstige invloed op een gezonde levensverwachting.
Dat je een mens bent, betekent onherroepelijk dat je risico’s neemt: constant, een heleboel. Zoals gesteld: een auto rijden, deelnemen aan het verkeer is een risico. De gemiddelde Amerikaan heeft in zijn of haar leven drie tot vier ongevallen ten gevolge van autorijden. In Nederland krijgt een of de veertig mensen te maken met een ongeval. De kans op een ongeval met letsel tot gevolg is 2,5%. Toch prakkiseert niemand erover om daarom maar af te zien van autorijden.
Genieten van seks, sporten, op vakantie gaan in het buitenland, friet, bitterballen of pizza eten: het draagt allemaal risico in zich. Daarbij komt dat mensen dingen doen die werkelijk slecht voor hen zijn: ze consumeren drugs in hun vrijetijd, roken of eten overmatig veel pizza. Niettemin geven de meeste mensen er de voorkeur aan om niet een leven te leiden waarin ieder risico consequent is uitgebannen.
Wetenschappelijk onderzoek naar de risico’s van genieten van bier en andere alcoholische versnaperingen moet je dan ook niet beschouwen in het licht van mensen te laten inzien dat ze daarmee moeten stoppen. Wel is het belangrijk om een accuraat beeld te krijgen van de risico’s die het in zich bergt, als je ervoor kiest. Het is aan jou: je hebt de vrije keuze. Ruil je het genoegen van af en toe genieten van een mooi glas bier met alcohol in voor het perspectief van (statistische gezien) 0,3% langer te leven?
Kies zelf
We leven in een vrije wereld. Zo heet het althans. Het staat mensen vrij om af te zien van alcoholconsumptie. Dezelfde vrijheid zou er moeten zijn voor mensen die een bewuste keuze maken op een verantwoorde manier te genieten van bier of andere ambachtelijke producten die alcohol bevatten. Leven en laten leven.
In de tussentijd neemt de kruistocht van tegenstanders van verantwoorde alcoholconsumptie bizarre vormen aan. Wat vind je van het verhaal van een Belgische vader die propageert om kinderen niet aan te wennen bittere groenten te eten, zoals witlof, spruitjes of boerenkool? Want zo maak je het moeilijker voor hen om te wennen aan de bittere smaak van alcohol. (Los van het feit dat bittere groenten goed zijn voor je immuunsysteem.)
Mens: durf te leven!
Deze meneer bedoelt het vast heel liefdevol, maar dit voorbeeld laat zien dat je ook té erg van je kinderen kunt houden. Liefde is ook dat je hen van wie je houdt, ruimte durven geven om te genieten en eigen keuzes maken. Ja, bier met alcohol consumeer je niet omdat het je gezondheid stimuleert. Maar zo slecht is het nu ook weer niet: net al ontelbare andere dingen in het leven. Bewust genieten draagt bij aan ons welbevinden. Mens: durf te leven!
Wat vind jij?
Is de frequente aandacht voor gezondheidsrisico’s van genieten van bier betuttelend? Wordt de wereld er beter van als mensen risico’s voor hun gezondheid consequent uitbannen? Of blijf jij bewust genieten van een mooi glas bier en al andere dingen die het leven leuk en lekker maken? Deel je mening in het commentaarveld onder dit artikel.
Verder lezen of luisteren
Vijf misverstanden over bewust genieten van bier.
Feit of fictie: heeft donker bier meer alcohol dan blond bier?
Ontdek mijn podcast ‘Bierschrijver spreekt…!’ bij Spotify.
