Bierland Nederland gaat een moeilijke tijd tegemoet – na zeven spreekwoordelijke vette jaren tekenen zich nu zeven magere jaren af. Brouwerijen gaan failliet en zeker niet de geringste. Nu mobiliseren de Nederlandse brouwers liefhebbers om in het geweer te komen tegen nakend onheil van een accijnsverhoging per 1 januari. Ook bierschrijver Frits Dunnink maakt zich zorgen. Maar hij denkt verder. Teken de petitie tegen hogere accijns, maar onze brouwers hebben meer nodig.
Teken de petitie tegen hogere accijns, maar brouwers hebben meer nodig
Ik heb hem ondertekend, want ook ik maak me zorgen. Omdat ik de brouwerijen in Nederland wil helpen, en ik het bijzonder de kleinere. De grootbrouwers, die reden zich wel. Maar het zijn de MKB-brouwers voor wie het ondernemen al maar zwaarder wordt. Die accijnsverhoging is natuurlijk ontzettend vervelend en het voelt heel onrechtvaardig. De regering wil dat manier aanpassen waarop wordt berekend hoeveel accijns brouwers moeten afdragen. Die verandering pakt voor kleinere brouwerijen ongunstiger uit dan voor grotere. Dat heeft ermee te maken die MKB-brouwerijen meer bieren in hun assortiment hebben met een hoger alcoholpercentage. Dat onderscheidt hen immers van de grote pilsbrouwers. In dit persbericht op de website van CRAFT, de belangenvereniging van onafhankelijke brouwers, lees je uitleg over deze kwestie.
Maar er zijn dingen waarmee we al die kleinere brouwers misschien nog wel veel meer kunnen helpen, dan ‘even’ een online petitie tekenen.
Dat is een makkelijk gebaar, maar helpt het echt? Wees eens eerlijk: drink jij wel genoeg bier van die brouwerijen waarvan we het zo zorgelijk vinden dat ze het moeilijk hebben? Als het onafhankelijk gebrouwen bier rijkelijk stroomt, zouden de brouwers ervan zich dan veel zorgen maken over een accijnsverhoging? Misschien zit daar wel het probleem: dat we als liefhebbers niet genoeg bier drinken van lokale brouwers. Dat de omzet tegenvalt.
Verkrijgbaarheid
Drink ik wel genoeg bier van onafhankelijke brouwers? Onafhankelijk zijn ze meestal wel, maar ze komen zelden uit Nederland, de brouwers van het bier in mijn koelkast. Dat beken ik eerlijk. Je moet ook een reden hebben om te kiezen voor bier dat is gebrouwen bij een brouwerij bij jou in de buurt. Je moet er je best voor doen om dat te kunnen kopen, want in de supermarkt kom je het zelden tegen. Met de goed gesorteerde bierslijter is het gelukkig wel iets beter gesteld, maar ook daar komt het bier van onafhankelijke Nederlandse brouwers er dikwijls bekaaid van af. Een hardnekkig fenomeen: wat je van ver haalt is lekkerder.
Nog iets: als ik onafhankelijk gebrouwen bier van eigen bodem proef, is er best vaak iets te wensen over. Je moet liefhebbers een goede reden geven om te kiezen voor het bier van jouw, lokale brouwerij. Als MKB-brouwer kun je niet produceren op de schaal waarop een grootbrouwer het doet: jouw bier is altijd duurder. Maar het valt me vaker op dan me lief is: de kwaliteit is niet zoals ik zou willen. De smaak klopt niet helemaal. Of er gaat iets mis als ik het inschenk, vanwege het bier. Dat het overmatig schuimt als ik het inschenk, of nog erger: dat het me om te oren spuit als ik de fles of het blik open.
Kwaliteit
Dat zeg ik niet als biersommelier (en zeker niet als biersnob) maar als oprechte liefhebber. Ik vind dat je ook als ‘gewone’ bierliefhebber zorgeloos moet kunnen genieten van het product van een kleinschalige, ambachtelijke brouwer. Je mag ook verwachten dat een bier altijd hetzelfde, liefst hoge kwaliteitsniveau haalt. Zeker als het duurder is dan het bier ‘uit de fabriek’. Waarbij de eerlijkheid gebiedt te zeggen, dat niet alleen onafhankelijke brouwers uit Nederland met hun kwaliteit worstelen. Ook bij hun buitenlandse collega’s kom ik het tegen.
Dat ze meer accijns moeten afdragen helpt brouwers zeker niet om op hun beurt zorgeloos te blijven werken aan het steeds hogere kwaliteit. Want dat is in mijn ogen toch wel het wezenskenmerk van onafhankelijke brouwers die zichzelf bestempelen als ‘craft’. De onvoorwaardelijke toewijding aan kwaliteit van hun product en de manier waarop ze hun ambacht onder de knie hebben. Dat brouwers in België hun accijns al sinds jaar en dag afrekenen, zoals de Nederlandse overheid nu ook wil doen, biedt een schrale troost. Het past in het beeld dat onze regering afgeeft: dat het meer oog heeft voor de belangen van het grootbedrijf dan voor gewone, al dan niet ondernemende burgers.
Bier in de supermarkt
Er zijn nog meer dingen die me zorgen baren. Laten we nog even teruggaan naar de supermarkt. De plek waar de meeste mensen hun levensmiddelen kopen, en ook hun bier. Bier is business, daar willen de supermarktketens de vruchten van plukken. Dus bedacht de supermarkt met de gele boodschappentassen dat het slim is om zoveel mogelijk bier te verkopen dat wordt gebrouwen in eigen beheer. Hun assortiment hebben ze enorm verbreed, niet alleen pils maar ook een baaierd aan ‘speciaalbier’. Daar is de liefhebber verheugd: we hebben wat te kiezen!
Brouwen laat de betreffende supermarkt het in de ketels van Bavaria. En het komt in de schappen met een prijs die je de adem beneemt. Een flesje tripel kost €1,09. Naast gerst gaan er ook tarwe, haver, rogge en spelt in de receptuur, zo valt te lezen.
Hoe zwaarder bewerkt, hoe goedkoper
Voor die prijs moet je toch vrezen dat het niet gaat om zakken met eerlijke moutkorrels. Een product tot stand gekomen met de trucendoos van de voedingsmiddelenindustrie, niet met ambacht maar met mengen en roeren. Net als al het andere goedkope voedsel dat je in de supermarkt kunt kopen: vooral de verpakking doet nog denken aan wat er in hoort te zitten. Hoe zwaarder levensmiddelen worden bewerkt, hoe meer je eraan kunt verdienen. Ondanks dat je als consument er minder voor betaalt dan het echte product.
Het ligt voor de hand dat het ook bij dat eigen-merk tripelbier om zwaar bewerkte grondstoffen gaat. Dit bier neemt in de schappen van de supermarkt met de gele boodschappentassen een prominente plek in. Ander, ‘echt’ bier met een hogere prijs verdringt het.
Wordt dat de trend? Als marges voor onafhankelijke brouwerijen meer en meer onder druk staan: hoe groot is dan de verleiding om zelf ook te gaan beknibbelen op de kwaliteit en de authenticiteit van je grondstoffen? Hoe verkoop je dat? Hoe verkoop je de hogere prijs die jij moet vragen voor jouw onafhankelijke gebrouwen bier? Waarmee geef je liefhebbers bij jou in de buurt een goede reden om te kiezen voor jouw bier als MKB-brouwerij? Een duivels dilemma.
Calimero-syndroom
Wat opvalt, is de gelatenheid in de Nederlandse bierwereld. Mij baart het zorgen. Op de sociale kanalen gaat het voornamelijk om die vermaledijde accijnsverhoging. Lijden al die onafhankelijke brouwerijen in Nederland ineens aan het Calimero-syndroom? ‘Zij zijn groot en ik is klein. Dat is niét eerlijk…’
Je zou ze toch ander elan wensen. Is het niet beter om uit te gaan van je eigen kracht, je te bezinnen op dat wat jij te bieden hebt? In de coronatijd kregen kleinere, lokale brouwerijen het ook stevig voor de kiezen. Wat toen opviel was de energie die ze aan de dag legden, het plezier waarmee ze van alles bedachten om mensen in hun omgeving aan zich te binden. Om van bierliefhebbers fans te maken. Ludieke acties: onderscheidend, met een gunfactor. Welke craft-brouwers brengen onafhankelijk gebrouwen bier nu op een positieve manier onder de aandacht in Nederland?
Hobbyisme?
Een eigen brouwerij runnen is moeilijk. Je moet het echt willen. Zoals iedere onderneming moet het iets zijn dat leerzaam, lucratief maar bovenal ook leuk is. Ondernemen betekent ook investeren in de goede dingen. Wat opvalt is dat brouwerijen zich met name toeleggen op het brouwen van bier. Veel er omheen lijkt dikwijls doorwrocht van een zeker hobbyisme. Zijn er andere bedrijfstakken in Nederland waar gesubsidieerde arbeid zo’n grote rol speelt als de wereld van lokale MKB-brouwerijen? Want dat is het verhaal achter de bierbedrijven die sociaal ondernemen, middels de inzet van menskracht met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.
Het leeuwendeel van die brouwerijen vertrouwt daarnaast op goodwill als het gaat om het uitdragen van een merkidentiteit. Een strategie is er niet: van alle goedwillende bierfreaks die Nederland rijk is, krijgen ze toch wel voldoende aandacht in alle sociale kanalen. Een budget voor marketing en communicatie ontbreekt opvallend vaak.
Een aardig biertje brouwen volstaat niet
Maar eerst en vooral heeft ondernemen te maken met een antwoord op een kardinale vraag: wat voor rol speel je in je woon- en werkomgeving als bedrijf? In dit geval een brouwerij. Duurzaam ondernemen betekent (ook) op die vraag een antwoord vinden. Wat is jouw reden van bestaan? Hoe geef je bierliefhebbers bij jou in de buurt een goede reden om jouw bier te willen? Een aardig biertje brouwen alleen volstaat al lang niet meer. Hoe talentvol ook, geen brouwer kan zich onttrekken aan een aantal economische principes die even basaal als cruciaal zijn.
Een antwoord op de vraag hoe je als brouwerij van betekenis kunt zijn, vraagt creativiteit en durf. Maar je kunt beginnen door aan te sluiten bij wat je kunt. Ga als brouwers in gesprek met elkaar, wat je kunt doen om de mensen uit je buurt met je te verbinden. Je hebt een streepje voor met je fantastische product: niks bergt zoveel emotie in zich als bier, weinig ambachtelijke producten zijn zo’n geniaal sociaal smeermiddel. Bier kan mensen iets schelen!
Verbind je als brouwer met je omgeving
Of haal ideeën van buiten. Laat je inspireren door het initiatief van Bronckhorster Brewing Company om samen met gastronomisch netwerk Euro-Toques Nederland een kookwedstrijd te lanceren rondom het thema fine dining en bier. Volg het voorbeeld van Jopen dat zijn proeflokaal presenteert als exclusieve ontmoetingsplek voor leden van Evofenedex, de vereniging van exportprofessionals. Brouwerij VandeStreek die samen met Hollands Hophuis bierliefhebbers de mogelijkheid biedt om een hopplant te adopteren. En zo een enorme community creëert waar het altijd op een leuke manier over de Utrechtse brouwerij gaat.
Niet alleen de meeste smaakpapillen zitten niet in jouw hoofd als brouwer, ook de beste ideeën over hoe je relevant kunt worden in jouw omgeving. Zet je voelsprieten uit. Als je hulp vraagt, betekent dat niet dat je opgeeft. Het is het bewijs dat je weigert om het op te geven: niet meer en niet minder.
Pleidooi voor bierliefhebbers
Tot slot nog een warm pleidooi voor jou als bierliefhebber. Teken de petitie, maar brouwers hebben er nog meer aan als hen helpt met ideeën hoe je samen inhoud kunt geven aan hun reden van bestaan. Daar heeft jouw favoriete brouwerij wat aan, daar heeft jullie buurt wat aan en jij uiteindelijk als bierliefhebber ook. Dat begint ermee dat je er een uitkiest, een brouwerij vlakbij die jou wat kan schelen. Ideeën nodig? Kijk eens op de site van CRAFT.
Een mooie toekomst voor ons bier, een rijke biercultuur in Nederland: alleen samen kunnen we daaraan bouwen. Meer belasting is balen, maar mag geen excuus zijn om dat niet met overtuiging te blijven doen.
Leestips
Zo word je een betere biergenieter: dit zijn de tien geboden voor de bierliefhebber.
Uit het Bierschrijver-archief: Op bezoek bij Bierkasteel Vanhonsebrouck.
Een lekker biertje.
Mag wel een beetje betaalbaar blijven.
Ik ben er op tegen dat ik straks nog meer moet betalen.