Vlaanderen is het Oberfranken van België: een streek met een ongelofelijk aantal goede brouwerijen. Auteur en biersommelier Frits Dunnink ging er op onderzoek uit. Hij keek rond in het gebied dat de bakermat is van de bierstijlen Vlaams (Oud) Rood en Bruin. In dit artikel lees je achtergronden over deze klassieke Belgische biertypen. En je maakt kennis met een aantal verrassende brouwers. Ontdek zeven bijzondere brouwerijen in de Leiestreek.
Zeven bijzondere brouwerijen in de Leiestreek
Een van de leuke dingen van mijn werk als Bierschrijver is dat ik er regelmatig op uit ‘moet’ om nieuwe verhalen te halen. Een groot deel van afgelopen jaar stond in het teken van research voor Het Grote Bierboek. Mijn roadtrip door de bierwereld van de Lage Landen bracht me onder meer in Vlaanderen. Op de grens van de provincies Oost- en West-Vlaanderen vind je werkelijk onnoemelijk veel brouwerijen en andere bier-gerelateerde hotspots die de moeite waard zijn. In dit artikel stel ik de regionale biercultuur en zeven van die brouwerijen aan je voor. Ga met me mee op ontdekkingstocht door de Leiestreek.
Inhoud
Regionale biercultuur: rood en bruin
Zeven bijzondere brouwerijen uit de Leiestreek
Maak kennis met de Leiestreek
Alvorens ik je uitnodig om mee op ontdekkingstocht te gaan in een hartstikke leuk deel van België, krijg je van mijn wat context over het wat, waar en waarom van het gebied dat dit artikel in de spotlights zet: de Leiestreek.
Waar vind je de Leiestreek
‘Waar zeg je, Bierschrijver? De Leiestreek…?’ Allicht vraagt het inderdaad wat uitleg. De Leiestreek, da’s Vlaanderen. Als je Frankrijk-ganger bent met aandacht voor Parijs, Normandië of Bretagne dan kan het niet anders dan dat je er doorheen gereden bent. De Leiestreek verloopt namelijk parallel met de snelweg van Gent richting Franse grens.
Zijn naam dankt dit gebied aan de rivier die in het uiterste noorden van Frankrijk ontspringt en in Gent uitmondt in de Schelde. De Leiestreek is een toeristische regio in Vlaanderen in het grensgebied van de provincies Oost- en West-Vlaanderen. Die strekt zich uit van de stad Gent naar plaatsen als Waregem, Kortrijk en Roeselare.
Waarom is de Leiestreek de moeite waard?
Waar breng jij het liefst een korte vakantie door of een weekendje weg? Als het een streek mag zijn die een mooi landschap combineert met sfeervolle steden of dorpjes, cultuur, genieten en actief de wereld ontdekken: de Leiestreek is de moeite zeker waard. Het is een waterrijk gebied met een uitgebreid netwerk van fiets- en wandelroutes. Er zijn gastvrije plekken om lekker te eten en genoeglijk te overnachten voor elk budget. En voor jou als bierliefhebber erg goed om te weten tot slot: in de Leiestreek gist en borrelt het van de activiteit van de unieke en kwalitatief uitstekende artisanale brouwerijen!
»bezoek de website van Toerisme Leiestreek«
Regionale biercultuur in de Leiestreek
Vlaanderen bezuiden de lijn Antwerpen, Gent, Brugge is een beetje het Oberfranken van België: een gebied met een enorme brouwerijdichtheid. Tot in de kleinste plaatsjes aan toe zijn artisanale brouwerijen te vinden. Dat zijn vaak familiebedrijven met soms meer dan 150 jaar historie. In deze brouwerijen wordt het klassieke Belgische biererfgoed gecultiveerd. Maar dikwijls is er sprake van hele jonge brouwers die in hun bedrijfsvoering een hele eigentijdse energie laten spreken. Soms zijn ze zich daarbij geïnspireerd door de moderne biercultuur. Maar er zijn ook brouwerijen die traditie omarmen om er hun eigen jeugdige draai aan te geven.
Bruin versus rood
Heel specifiek voor de Leiestreek is dat het de bakermat is van twee hele traditionele, typisch Belgische bierstijlen. Ze delen beide een grote overeenkomst: het zijn mildzure, fruitige bieren met een lage bitterheid. Bij de omzetting van suikers in alcohol en smaak maken brouwers niet alleen gebruik van gist. De bieren krijgen een tweede gisting, die in wezen een fermentatie is met melkzuurculturen. Als kenner weet je allicht om wat voor bieren het gaat. Maar misschien moet ik je gedachten even op het juiste spoor brengen. Ik heb over Vlaams (Oud) Rood en Vlaams (Oud) Bruin.
Ondanks de gelijkenissen betreft het hier volgens Michael Jackson twee afzonderlijke stijlen. En dan hebben we het natuurlijk over de befaamde Britse bierschrijver en niet de eveneens veel te vroeg overleden king of pop. Verschillen schuilen met name in de herkomst: Oud Rood is thuis in West-, terwijl Oud Bruin een aangelegenheid is van Oost-Vlaanderen.
Maar wellicht zijn de overeenkomsten groter. Het zijn alle twee donker(rode) bieren van gemengde gisting, die worden samengesteld door versnijden: wat ze in de whisky-wereld een blend noemen. Vlaams Oud Rood dankt zijn rinse smaak aan langdurige houtrijping. In grote eikenhouten foeders krijgt bovengistend bier fermentatie met melkzuurbacterie. Vlaams Bruin is in de regel zoeter en milder van smaak. Het heeft weinig tot geen houtrijping gekregen maar op de smaak drukt ook melkzuur zijn stempel.
Vlaams Rood
Vlaamse Rood dankt zijn rinse smaak aan langdurige houtrijping en melkzuurvergisting. Die rijping vindt plaats in kolossale eikenhouten vaten: foeders. Daarin krijgt het bier een hele trage van melk- en azijnzuurbacteriën die van nature in het hout van het foeder voorkomen. Waar iedere andere brouwer spookbenauwd is voor dit soort infecties, kan het Vlaams Rood niet zonder. Het resultaat zijn smaakvolle, evenwichtige bieren met een bijna wijnachtig karakter.
De regio waar Vlaams Rood zijn oorsprong vindt, is de streek ten zuiden van Roeselare. Daar vind je een van de bekendste producenten van dit biertype: brouwerij Rodenbach. Andere gekende namen zijn Bavik met zijn Sint Petrus-bieren, Verhaeghe en Bockor.
Vlaams Bruin
Dit klassieke bier smaakt over het algemeen milder en zoeter dan Vlaams Rood. Vlaams (Oud) Bruin heeft weinig tot geen houtrijping gekregen. Het zijn bovengistende bieren met een lichte rinsheid in de smaak, afkomstig van melkzuurbacteriën. De bieren worden gemaakt met gekaramelliseerde mout en hebben een fruitige smaak.
Het brouwwater in deze streek is rijk aan kalk en ijzer. Van oorsprong wordt Vlaams (Oud) Bruin 15 tot 20 uur gekookt en kent vervolgens een rijping van twee à drie maanden. Vlaams (Oud) Bruin is niet gerelateerd aan het oud bruin dat je in Nederland nog wel eens tegenkomt: dat is een aangezoet, ondergistend tafelbier.
In de smaak neigen ook de Vlaams (oud) bruine bieren een beetje in de richting van wijn. Ze kennen een mooi evenwicht van zoet en zuur. De anders bier kenmerkende bitterheid ontbreekt nagenoeg. Aanbevolen, traditionele stijlvoorbeelden zijn de bieren van Liefmans: in het bijzonder Goudenband. Vlaams Bruin 2.0 komt uit de lagertanks bij de brouwers van ’t Verzet, met wie je dadelijk wat uitgebreider kennis kunt maken. Andere brouwerijen die nog traditioneel Vlaams Bruin produceren zijn Cnudde (Oudenaarde-Eine) en Verhaeghe (Vichte).
Zeven bijzondere brouwerijen in de Leiestreek
In het vervolg van dit artikel maak je kennis met brouwerijen in de volgende plaatsen.
| Anzegem ’t Verzet | Lendelede Brouwerij De Meester |
| Deinze Sint Canarus | Roeselare Rodenbach |
| Gent Artevelde Stadsbrouwerij | Zwevegem/Moen Alvinne |
| Izegem D’Oude Maalderij |
Anzegem
Koen Van Lancker en Alex Lippens koesteren al sinds hun tienerjaren een grote fascinatie voor bier en brouwen. Verbazing wekt het dan ook niet dat ze als studenten Biochemie voor dit vak kiezen als afstudeerrichting. Nadien komen ze te werken bij gerenommeerde Belgische brouwerijen.
Maar ergens kriebelt er ook altijd het verlangen om zelf als brouwers de vleugels uit te slaan. In hun vrije tijd beginnen ze een eigen bierrecept te ontwikkelen. Als verzetje, ‘voor de leuk’. Daaraan ontleent de brouwerij haar naam die ze sinds 2016 hebben in Anzegem: ’t Verzet.
Beroemd zijn ze geworden met de moderne tripel ‘Rebel Local’. Maar eigenlijk vinden ze een andere bierstijl veel leuker. En dan niet iets heel eigentijds, maar verrassend genoeg het eerbiedwaardige mildzure Vlaams Bruin. Brouwerij ’t Verzet is toegankelijk voor bezoek en beschikt ook over een eigen webshop.
Brouwerij ’t Verzet
Grote Leiestraat 117
8570 Anzegem
brouwerijtverzet.be
Deinze
In België lijkt het wel alsof brouwers over elkaar heen rollen in hun ambitie om de ‘kleinste brouwerij’ te zijn. Ook bij Sint Canarus doen ze een duit in het zakje. Brouwer Piet Meirhaeghe is daar al sinds zijn tienerjaren gefascineerd door brouwen en bier. Eerste probeersels maakte hij op basis van een boekje uit de bibliotheek in de ‘kastrol’ van zijn moeder.
Zijn fascinatie volgend kreeg Meirhaeghe de kans het vak nader onder de knie te krijgen bij brouwerij Riva in Dentergem. En in 1999 greep hij de mogelijkheid aan een eigen brouwerijtje in te richten in een klein huisje naast het kerkhof in Gottem. Na een grondige verbouwing kwam die van de grond met behulp van tweedehands spullen van brouwerij Riva.
Sindsdien maakte brouwer Meirhaeghe zijn brouwerij steeds een stukje professioneler. Tegenwoordig heeft ze ook een proeflokaal. Je kunt er terecht op zondagen van 11.00 tot 21.00 uur. Naar verluidt is de naam een verbastering van het potjeslatijn ‘Semper Canarus’, wat altijd aangeschoten schijnt te betekenen.
Huisbrouwerij Sint Canarus
Polderweg 2-B
9800 Gottem/Deinze
sintcanarus.be
Gent
In deze dorstige studentenstad komen stadsbieren opvallend genoeg vaak van buiten. Zo brouwen ze ‘Gentse Strop’ in Oudenaarde. Bij veel Belgische bierkenners leeft het idee dat de brouwerijscene in Gent nog ruimte heeft voor ontwikkeling.
Niettemin borrelt en gist er in Gent genoeg op brouwgebied. Zo is er de Gentse Stadsbrouwerij Gruut. In het oude havengebied vind je de hippe DOK Brewing Company. En ook de plaatselijke, middeleeuwse held Jacob van Artevelde leeft anno 2024 voort met eigen bier. Je kunt het proeven in de brewpub aan de Botermarkt.
Ik kende al het Artevelde Grand Cru, een uitzonderlijk Belgisch sterk donker bier. Het wordt sinds 1987 gebrouwen door Brouwerij Huyghe in Melle, vlakbij Gent. Die ken je allicht vooral van de Delirium-bieren. De ambachtelijke brouwers daar doen sinds de nazomer van 2022 missiewerk in de grote stad. Hun blonde Gentse stadsbieren, ter plaatse gebrouwen, hebben dus prima papieren.
Artevelde Stadsbrouwerij
Botermarkt 5
9000 Gent
artevelde.be
Izegem
Deze plaats in de buurt van Roeselare is vooral bekend van de grote Kasteelbrouwerij. Maar die laten we vandaag links liggen. We rijden verder en komen terecht op een plek waar ooit een bloemenkwekerij zat. Hier is sinds enige jaren een eigenzinnige microbrouwerij gevestigd: D’Oude Maalderij.
Ontsproten aan de creativiteit en de wilskracht van Jef Pirens is de brouwerij in betrekkelijk korte tijd uitgegroeid tot een van de meest spraakmakende van België. Pirens bouwde eigenhandig zijn brouwhuis, dat hij ‘Franky’ doopte. Uniek zijn ook de horizontale vergistingstanks van D’Oude Maalderij.
De leukste brouwerij van Izegem schudt zo nu en dan de Belgische bierwereld eens op met boeiende samenwerkingen zoals Mash of the Classics. Bekende bieren van Pirens’ reguliere assortiment zijn het sterk Belgisch bruin ‘Qantelaar’, de Belgische IPA ‘Hop The Brewer’ of het officiële Izegemse stadsbier ‘Pekker’. Je kunt ze proeven in eetcafé The Mash. Dat zit in het voorgedeelte van de brouwerij en wordt gerund door Pirens’ levensgezel Liesbet Schoonvliet. Ze zijn duidelijk wat jou als liefhebber te doen staat: ‘Leer proeven, durf genieten!’
NB Medio 2024 maakte brouwer Pirens bekend met zijn brouwerij te stoppen. Ook het uitstekende eetcafé The Mash is spijtig genoeg permanent gesloten.
D’Oude Maalderij
Ardooisestraat 130
8870 Izegem
doudemaalderij.com
Lendelede
Allicht zal hij nooit gehoord hebben van de iconische bierreclame ‘Vakmanschap is meesterschap’. Deze slagzin introduceerde in Nederland de brouwer met de beugelfles al in 1958. Of de brouwer waar je vandaag te gast bent, toen al geboren was? Maak kennis met Dirk De Meester. Samen met echtgenote Ann Verfaillie richtte hij in 2016 Brouwerij De Meester op.
Van meet af aan richt De Meester zich bij het brouwen op puur vakmanschap. Dat betekent met gebruik van hoogwaardige, natuurlijke ingrediënten en zonder chemische toevoegingen om bier beter eruit te laten zien. Sinds 2022 gebeurt dat op een spiksplinternieuwe locatie, op het terrein van een voormalige vloerbedekking-fabriek in Lendelede. Daar voorziet Brouwerij De Meester in haar behoeften met 100% hernieuwbare energie.
Populaire bieren van Brouwerij De Meester zijn de tripel ‘Meestereske’, de ‘Dark Master’ imperial stout of de ‘Meester Blond IPA’. Je kunt ze op werkdagen komen kopen in de winkel bij de brouwerij. Op afspraak kun je bovendien de brouwerij bezoeken inclusief degustatie.
Brouwerij De Meester
Nelcastraat 1-D
8860 Lendelede
brouwerij-demeester.be
Roeselare
Het bier uit de foeders van de eerbiedwaardige brouwerij in deze stad in West-Vlaanderen betitelde Michael Jackson ooit als een ‘nationale schat’. We hebben het hier over de in 2007 overleden Britse bierkenner. En de foeders waaruit dat bier afkomstig is, staan bij brouwerij Rodenbach.
Die foeders zijn kolossale open kuipen van eikenhout. Hierin krijgt bruin bovengistend bier een tweede gisting, met onder meer wilde gist maar ook azijn- en melkzuurculturen. Dit geeft het bier een unieke zachtzure smaak met tonen van vanille, hout en rood fruit. Bij Rodenbach zijn die in gebruik sinds 1878 en ze hebben de bieren van wat ooit een familiebedrijf was, echt wereldberoemd gemaakt.
Ook Rodenbach ging in de loop van de 20ste eeuw door een moeilijke tijd. Sinds 1998 is ze onderdeel van Brouwerij Palm en aldus in 2016 in de schoot terecht gekomen van het Nederlandse Royal Swinkels Family Brewers. Anno 2024 bloeit Rodenbach daar als nimmer tevoren, met bieren die prijzen winnen bij prestigieuze keuringen. De brouwerij is een mooie cross-over van traditie en ultramoderne techniek. Je kunt haar op afspraak bezoeken voor een rondleiding.
Brouwerij Rodenbach
Spanjestraat 133
8800 Roeselare
rodenbach.be
Zwevegem
Volgend jaar viert een van de meest eigenzinnige ambachtelijke brouwerijen in Vlaanderen het twintigjarige jubileum, waar ik zelf een groot fan van ben. Met brouwerij Alvinne omarmt oprichter Glenn Castelein traditioneel vakmanschap, maar weet daar een authentieke en creatieve toets aan toe te voegen. Een stevige bijdrage hieraan levert sinds een aantal jaren ook gistexpert Marc De Keukeleire.
Op het eerste gezicht lijkt wat ze maken misschien niet spectaculair: bovengistende bieren zoals je ze verwacht van Belgische brouwers. Vlaams Oud Bruin, tripel, quadrupel, saison. Maar met de kenmerkende Alvinne-ingrediënten ontstaat verrassend, om niet te zeggen: spectaculair resultaat.
De bieren van Alvinne krijgen ruimschoots de tijd om te rijpen in schitterende wijnvaten afkomstig van bijvoorbeeld sauternes, banyuls of châteauneuf du pape. Ook heeft de brouwerij een vijftal gerenommeerde foeders. Het resulteert in verrassend complexe bieren zoals het Vlaams Bruin ‘Phi’, ‘Moen Rye Tripel’ of de quadrupel ‘Land van Mortagne’. Ten zeerste aanbevolen!
Brouwerij Alvinne
Vaartstraat 4-A
8552 Zwevegem/Moen
alvinne.com
Heb jij tips?
Is er een brouwerij in de Leiestreek die in een overzicht over bijzondere brouwerijen in dit mooie gebied ook plaats verdient? Deel je tips in het commentaarveld onderaan dit artikel.
Leestips
Kom jij graag in Antwerpen? In dit artikel vind je mijn aanbevelingen voor cafés, brouwerijen en bierwinkels die de moeite waard zijn in de stad aan de Schelde.
Je houdt van bier. Dit zijn de elf bieren die je (volgens mij) als kenner tenminste een keer geproefd moet hebben.