Sommige brouwerijen is een merkwaardig lot beschoren: ze zijn zo succesvol dat we neigen te vergeten dat de bieren die er vandaan komen, op hun eigen manier bijzonder zijn. Zo’n brouwerij is Bierkasteel Vanhonsebrouck: een ambachtelijk, onafhankelijk familiebedrijf uit West-Vlaanderen. Hun bieren kun je kopen in veel supermarkten in Nederland en België. Toegankelijk, van prima kwaliteit, op en top Belgisch. In dit artikel maak je nader kennis met deze brouwerij. En misschien verandert die kennismaking iets aan hoe je haar ziet. Op bezoek bij Bierkasteel Vanhonsebrouck in Izegem.

Op bezoek bij Bierkasteel Vanhonsebrouck in Izegem

Ter voorbereiding van mijn nieuwe bierboek bracht ik begin deze zomer een week door in Vlaanderen. Ik bezocht er een groot aantal brouwerijen om kennis te maken met de mensen erachter en te luisteren naar hun verhalen. Ik ontdekte dat voor ter zake doende brouwerijen eigenlijk geen minimale afmeting bestaat. Maar ik was ook te gast bij brouwerijen die gedurende meerdere generaties zijn uitgegroeid tot wereldspelers. Zij het nog stevig geworteld in de Vlaamse bodem en ten diepste verbonden met het Belgisch bier- en brouwerfgoed. Zo nodigde collega-biermarketingman Bruno Lambert me uit om een kijkje te nemen bij een bijzondere familiebrouwerij: Bierkasteel Vanhonsebrouck. Ik maakte er kennis met een traditierijk bierbedrijf waar ze met plezier af en toe buiten de lijntjes kleuren.

Over dit artikel

In dit artikel kun je zelf kennismaken met een aantal van de verhalen die ik meenam van mijn bezoek. Het is opgebouwd uit de volgende onderdelen:

Waarom is een bezoek aan het Bierkasteel de moeite waard?

Hoe een Vlaamse brouwersfamilie geschiedenis schreef

Proefnotitie »Kasteel Donker«

---

1.

Waarom is een bezoek aan het Bierkasteel de moeite waard?

Met het Bierkasteel slaagt de familie Vanhonsebrouck erin te laten zien dat een brouwerij veel meer kan zijn dan een ‘fabriek’ waar ze bier maken. In Izegem heeft ze een plek gecreëerd die je van harte uitnodigt om elkaar te ontmoeten en samen fijne momenten te beleven. Dat kan door te lunchen, te borrelen of te dineren: onder het genot van een van de mooie bieren uit het brede palet van de familiebrouwerij of een ander lekker drankje. Michelles Pub & Brasserie is daarbij het kloppend hart van het Bierkasteel: een sfeervol eetcafé met een uitgebreide menukaart en de ambiance van een bruine kroeg. Daarbij is er nadrukkelijk ook gedacht aan gasten voor wie bier (nog) niet zijn of haar ding is.

De brouwerij ontdekken

Uiteraard is het Bierkasteel in Izegem ook een plek waar je kunt leren over bier en hoe het ontstaat: naast proeven ook zien en ruiken. Vanhonsebrouck voorziet op deze plek de complete bierproductie van hoge en spontane gisting. En als bezoeker ben je van harte welkom om met het dagelijks werk op de brouwerij kennis te komen maken. Bij mijn weten is Bierkasteel Vanhonsebrouck een van de weinige plekken in België en Nederland waar je vijf dagen in de week terecht kunt voor een brouwerijbezoek. Er starten rondleidingen op drie momenten: een in de ochtend en twee in de middag. Ruiken komt onder meer aan bod wanneer je op zo’n tour in de foederzaal komt. Hoe modern het Bierkasteel ook aandoet, hier adem je met de aroma’s van azijnzuur en hout letterlijk echte biergeschiedenis.

---

De reeks tapkranen achter de toog van Michelles Pub is ronduit indrukwekkend. Bij het zien ervan, moest ik onherroepelijk denken aan mijn standaardreactie als biersommelier, wanneer mensen zeggen: “Ik lust geen bier”. Die als feit verwoorde ervaring beantwoord ik met: “Ik denk dat je nog geen bier hebt gevonden dat jou smaakt”. Acht van de tien keer heb ik gelijk. Het assortiment van brouwerij Vanhonsebrouck is ontzettend breed: het smaakpalet varieert dan ook van robuust en pittig bitter, via intens en diepzinnig, tot fruitige en lichtvoetige registers. Het zijn stuk voor stuk toegankelijke bieren waarin qua geur en smaak iets te ontdekken valt.

Alleen ondergistend bier zoek je in dit weidse aanbod vergeefs.

Het smaakgamma van bier is zo breed dat ook wie dácht niet van bier te houden, bij nader inzien vaak best aan zijn of haar trekken komt. Weet je niet wat te kiezen? Laat je dan door het ter zake kundige bedienend personeel van Michelles Pub adviseren.

Meer dan bier

De familie Vanhonsebrouck onderscheidt zich door te kijken buiten de traditionele kaders van een brouwerij. De filosofie daarachter is: wat kunnen we doen om onze producten voor zoveel mogelijk mensen leuk te maken en tegelijkertijd trouw te blijven aan ons ambacht? Met toonaangevende chocolatiers uit de streek werden bierpralines ontwikkeld, met de Kasteel-bieren als vertrekpunt.

Werk maken van circulair ondernemen en duurzaamheid resulteerde in een beestige innovatie. Michelles Pub & Brasserie serveert steak en burgers. Het vlees is niet afkomstig van runderen die graasden aan de andere kant van de wereld. In plaats daarvan zette Vanhonsebrouck met partners in de eigen regio het kleinschalige project De Kasteelhoeve op. Runderen krijgen daar goed de ruimte om te leven en te groeien. Op hun menu staat voer waarin ook bierbostel uit de brouwerij en Kasteel Rouge-bier is verwerkt.

In samenwerking met een naburige ijsfabriek ten slotte ontwikkelde Bierkasteel Vanhonsebrouck nog een verrassende traktatie: een ijsmelange met vanille, stukjes kers, witte Belgische Chocolade en… Kasteel Rouge.

---

Iets te vieren? Bierkasteel!

Voor kleine, maar zeker ook grote gelegenheden biedt het Bierkasteel van brouwerij Vanhonsebrouck een feestelijk en gezellig kader: in Michelles Pub, de bruin café-atmosfeer van de VIP-room of een heuse balzaal als er groots uitgepakt mag worden. Het Bierkasteel biedt zich ook als prima trouwlocatie aan. Bij mooi weer ontvang je gasten op de ruime buitenpatio.

Overigens zijn er binnen de muren van het Bierkasteel ook uitstekende mogelijkheden voor zakelijke afspraken of events. De Boardroom is een goede plek voor doeltreffende vergaderingen of meetings, voor gezelschappen variërend van 16 tot 200 deelnemers. Uiteraard ontbreekt daarbij niet een privébar. Waar naar believen naast ambachtelijk bier ook non-alcoholische dranken en wijn beschikbaar zijn.

---

2.

Hoe een Vlaamse brouwersfamilie geschiedenis schreef

Wat me blijft fascineren aan de wereld van het bier, zijn niet alleen de schier eindeloze ontdekkingen op het gebied van kleuren, geuren en smaken. Het zijn ook de brouwerijen die het maken. En dan vooral de verhalen van de mensen daar: hun gedrevenheid, hun ambacht en liefde voor smaak in combinatie van ondernemerszin. Ik kan je verzekeren, bij mijn nadere kennismaking met het bierbedrijf van de familie Vanhonsebrouck ging mijn hart open. Wat me vooral aanspreekt in hun verhaal, is de overtuiging die eruit spreekt, de wil om je eigen koers te volgen.

Dat verhaal begint meer dan tweehonderd jaar geleden. Voor het eerste hoofdstuk ervan moeten we in Werken zijn, een plaatsje middenin van West-Vlaanderen. De burgemeester van dit plattelandsdorpje is 1811 een zekere Amandus Vanhonsebrouck. Lokale bestuurders in zulke gemeenschappen in die tijd zijn eersten onder huns gelijken. Hun functie moet je zeker niet zien als fulltime job. De burgemeester van Werken is voor het grootste deel van zijn tijd boer, met naast wat akkers ook koeien om te melken. Op de boerderij brouwt hij ook bier, waarschijnlijk net als veel van zijn buren.

---

1900

Het is zijn zoon Emile Vanhonsebrouck die vele jaren later een eerste commerciële brouwerij begint. Dat gebeurt in 1900 in de naburige plaats Ingelmunster. Deze prille voorloper van het Bierkasteel krijgt naam Brouwerij Sint Jozef. Naar verluidt is het vooral de verdienste van Emiles echtgenote Louise dat de brouwerij van de grond komt. Dat regelt ze naast haar gezin met vijf kinderen. Twee van hen zetten de onderneming verder: Paul en Ernest Vanhonsebrouck. Het lukt hen de brouwerij overeind te houden na de ravage van de Eerste Wereldoorlog. En dat niet alleen: in de jaren 1930 moderniseren ze de brouwerij en breiden haar uit. Naar verluidt betalen de gebroeders de uitvoerders van de renovatie voor de helft in contanten en voor de andere helft in bier. Een populair bier van brouwerij Sint Jozef is in die periode een mildzuur, bovengistend bruin bier.

Paul en Ernest Vanhonsebrouck laveren hun brouwerij ook door de onzekere tijden van de Tweede Wereldoorlog. Na de bevrijding besluiten ze hun assortiment uit te breiden met ondergistend bier. Gezien de watergesteldheid wordt dat een lagerbier volgens de stijl van Dortmunder Export, verwant aan het befaamde pilsener bier. Het is een omschakeling die een grote investering betekent. Renderen doet ze evenwel niet en het mag een wonder heten dat brouwerij Sint Jozef het hoofd boven water houdt.

Wanneer Paul Vanhonsebrouck in de jaren 1950 getroffen wordt door ernstige gezondheidsproblemen, treedt hij terug uit de brouwerij. Het is een van zijn zoons, Luc, die de familietraditie voortzet en kiest voor het brouwersvak. Hij doet de brouwersopleiding en loopt stage bij een brouwerij in West-Duitsland. Wanneer hij de leiding overneemt, snapt Luc al gauw dat Sint Jozef te klein is om als ‘pilsbrouwerij’ te kunnen overleven. Hij neemt een ferm besluit: stoppen met lagerbier en een focus op het traditionele bovengistende bier, dat de brouwerij voor de oorlog zoveel succes heeft gebracht. Dit bruine bier geeft hij ook een merknaam: Bacchus. Ook voor de brouwerij zelf kiest hij voor een andere naam. Sint Jozef wordt Brouwerij Vanhonsebrouck. We schrijven het jaar 1956.

1958

Allicht breekt in deze periode in de 20^ste eeuw de bloeitijd van het lokaal gebrouwen Belgische bier. België is bezig haar eigen Wirtschaftswunder te creëren: meer mensen profiteren van stijgende welvaart. In deze tijd organiseert Brussel de wereldtentoonstelling, waarvan het Atomium een blijvende herinnering is. In West-Vlaanderen krijgt brouwer Luc Vanhonsebrouck een idee, zoekend naar een bijzonder bier om zijn assortiment uit te breiden. Het is, als je het mij vraagt, even buitenissig als geniaal. Waar hij zich op toelegt, is niets meer of minder dan gueuze.

---

Lambiek, de oorsprong van het geuzebier, wordt al eeuwen gebrouwen in de Zennevallei. Is het mogelijk dit spontaan gistend bier ook in de Leievallei tot smaak te laten komen? Vanhonsebrouck en zijn mensen gaan aan de slag. Het verhaal wil dat ze het eerst proberen door in Ingelmunster gebrouwen wort naar de Zennevallei te rijden en daar een nacht in een open bak te laten staan. Meer succesvol blijkt om lambiekwort te kopen bij een brouwer in Ukkel. Dat voegt brouwer Vanhonsebrouck toe aan foeders waarin in de eigen brouwerij Bacchus rijpt. Het experiment slaagt. In 1958 schrijft brouwerij Vanhonsebrouck geschiedenis met de lancering van St-Louis Gueuze en Kriek.

Biotoop

Het duurt uiteindelijk ruim tien jaar voordat lambiek in West-Vlaanderen er letterlijk in slaagt een eigen leven te leiden. Door de jarenlange aanwezigheid van originele lambiekwort is er in de brouwerij in Ingelmunster een biotoop ontstaan, dat spontane vergisting mogelijk maakt. Zo wordt St-Louis een puur streekproduct. Vanhonsebrouck vult ook gueuze af op vat en ontwikkelt zich tot de op een na grootste producent van België.

---

‘Geuze-oorlog’ op het voetbalplein
Marktleider Belle-Vue ziet in Brussel de opkomst van een Vlaamse concurrent met lede ogen aan. De concurrentieslag wordt manifest op het voetbalveld, door Vlamingen ook wel ‘plein’ genoemd. Waar de eigenaren van Belle-Vue invloed en geld investeren in de Brusselse voetbalclub Anderlecht, siert de merknaam St.-Louis de shirts van rivaal Club Brugge. Deze ‘voetbaloorlog’ kent zijn hoogtepunt eind jaren 1970. Het doet de verkoop stijgen.

Maar: wie wint?

Anderlecht kent dankzij zijn toegewijde sponsor groot succes in de Europacup. Maar als je kijkt naar de situatie nu, dan valt er wel iets op. De eens zo vermaarde brouwerij Belle-Vue leidt als merk een vrij anoniem bestaan in het portfolio van ’s wereld grootste brouwerijconglomeraat. Brouwerij Vanhonsebrouck daarentegen timmert wereldwijd aan de weg als een van de prominente, onafhankelijke familiebrouwerijen in België.

---

Brouwer wordt ‘kasteelheer’

Op zoek naar uitbreiding van het gamma komt brouwerij Vanhonsebrouck in de jaren 1980 in het kleur-, geur- en smaakspectrum van sterk Belgisch blond terecht. De stijlvariant hier krijgt de naam Brigand. Het is een verwijzing naar de geschiedenis van de streek en meer in het bijzonder een episode uit 1798. De Fransen hebben Vlaanderen bezet, maar de export van hun revolutie smaakt de Vlamingen niet. Dus komen ze in opstand. Een guerrilla van boeren, door de Fransen misachtend ‘brigands’ genoemd, oftewel struikrovers. Brigand wordt een geuzennaam en de ‘Boerenkrijg’ in bloed gesmoord. Wel zal de herinnering eraan een wezenlijk onderdeel worden in het verhaal van het onafhankelijke België. Het jaartal op het etiket van Brigand verwijst hiernaar.

In het decennium van de tachtiger jaren ontfermt de familie Van Honsebrouck zich over een belangrijk stuk historisch erfgoed in Ingelmunster: het kasteel dat midden in het centrum van de plaats gelegen is. De oorsprong ervan gaat terug tot in het begin van de Middeleeuwen. Gelegen op een strategische plek aan de verbindingsweg tussen Brugge en Kortrijk kreeg het in de 13^e eeuw de bijnaam ‘Sleutel van Vlaanderen’. Zijn huidige uiterlijk kreeg het kasteel in de 18^e eeuw. In 1986 koopt Van Honsebrouck het van de familie die het vanaf 1825 in bezit heeft gehad. Het kan dan wel wat tender loving care gebruiken. In opdracht van de brouwersfamilie wordt het liefdevol gerestaureerd. Tegenwoordig biedt het kasteel een voornaam decor voor trouwfeesten en bedrijfsevenementen.

---

Het kasteel van Ingelmunster inspireert Luc Vanhonsebrouck tot het ontwikkelen van een nieuw bier: een ‘wereldse’ versie van het bier dat abdijen als Westvleteren of Rochefort wereldfaam heeft bezorgd. Dit blijkt een waarachtige gamechanger voor de familiebrouwerij. Want een aantal jaren na de lancering in 1991 is het merk Kasteel bekender dan brouwerij Vanhonsebrouck zelf. Xavier Vanhonsebrouck, inderdaad ‘zoon van…’, slaagt erin dit te verwezenlijken door uitgekiende marketing.

Kasteelbrouwerij Vanhonsebrouck

Naast het quadrupel »Donker« ontwikkelt Vanhonsebrouck langs de Kasteel-lijn nog andere bieren. Als bierkenner verbaast het je allicht niet dat het originele Kasteel-bier zich bij uitstek loont voor vatrijping. Zo ontstaat het Kasteel-bier »Cuvée du Château«. Ook een tripel wordt ontwikkeld, die de brouwers inspireert de aroma’s en smaken ervan verder tot ontwikkeling te laten komen op cognacvaten. De bierwereld maakt kennis met »Trignac«.

---

Door op gezette tijden buiten de lijntjes te kleuren, lukt het brouwerij Vanhonsebrouck onder meer mensen aan te spreken, die van zichzelf het idee hadden niet van bier te houden. Bewijs nodig voor deze stelling? Kasteel Rouge. Inspiratie haalden de brouwers allicht vanuit het eerbiedwaardige kriek. Wat zou er gebeuren als ze hun »Kasteel Donker« mengen met gemacereerde kersen? Dit experiment blijkt een schot in de roos. Het vindt sinds de introductie 2007 niet alleen zijn weg in de Lage Landen, maar wordt tegenwoordig geëxporteerd over de hele wereld. Naar verluidt is Kasteel Rouge op het ogenblik voor ruim de helft van de omzet van de brouwerij in Izegem. Goed voorbeeld doet goed volgen. Dat ook menig andere brouwer in België een soortgelijk bier in het gamma heeft opgenomen, mag door de ‘uitvinders’ als een ridderslag worden beschouwd.

Het Bierkasteel verrijst

Succes heeft dikwijls een prijs. De familie Vanhonsebrouck ontdekt dat het op haar locatie in Ingelmunster langzaam maar zeker onmogelijk begint te worden om nog verder te groeien. Ook in deze situatie maakt de brouwerij een eenduidige keuze. Er komt een nieuwe brouwerij op een nieuwe plek. Die wordt gevonden in de plaats vlak naast Ingelmunster.

In Izegem verrijst een compleet nieuwe vestiging waar Kasteelbrouwerij Vanhonsebrouck in haar geheel haar intrek neemt. Dat wil zeggen: met de complete productie, tot de bottelarij en de transportdokken aan toe. Ook de gehele organisatie die het brouwen mogelijk maakt, krijgt er plek. En er komt een bezoekerscentrum dat het voor bierliefhebbers van heinde en ver de moeite waard maakt een kijkje te nemen op de brouwerij. Het Bierkasteel in Izegem kent in 2016 zijn feestelijke opening. Dat een brouwerij in haar geheel op een andere plek een complete doorstart maakt, is in de voorafgaande honderd jaar in België niet voorkomen.

---

In het Bierkasteel omarmt de brouwerij het nieuwe, maar tegelijkertijd worden het oude brouwershandwerk en traditie gerespecteerd. Duurzaam, onberispelijk van kwaliteit, ultramodern is het nieuwe brouwhuis. Maar naar Izegem is wel de complete constructie meeverhuisd van balken en dakspanten die in de oude brouwerij tientallen jaren het koelschip ‘overwelfden’ en zorgen voor het onmiskenbare karakter van gueuze en Oud Bruin.

Zo is het Bierkasteel in Izegem anno 2022 een soort bijenkorf waar het gonst van bierige bedrijvigheid. Als brouwerij volledig onafhankelijk haar eigen koers varend. En daarin voor menig ondernemer in bier een interessant voorbeeld, als je het mij vraagt.

---

3.

Proefnotitie

Vanhonsebrouck »Kasteel Donker«

Belgische quadrupel

Alles waar je aandacht aan geeft, groeit en wordt mooier. Zo blijkt het de moeite waard om eens aandachtig het bier te proeven dat in de recente historie van Kasteelbrouwerij Vanhonsebrouck zoveel teweeg heeft gebracht. Het heeft iets geks, wat ook menig ander bier van uitzonderlijke kwaliteit ‘aankleeft’: »Kasteel Donker« is in vrijwel iedere supermarkt te koop in de Lage Landen, bovendien voor een hele schappelijk prijs. Daardoor zou je vergeten wat er aan een bier als dit bijzonder is. Wat dat betreft is het een vergelijkbaar lot beschoren als bijvoorbeeld Hertog Jan »Grand Prestige«.

---

Sinds iets meer dan 30 jaar is »Kasteel Donker« nu op de markt. Allicht vindt menig liefhebber dat het anders smaakt dan ‘vroeger’. Waar vast een kern van waarheid inzit. Niet omdat de brouwer het recept heeft aangepast, laat staan ‘verschraald’, maar omdat het sinds 2016 uit een nieuwe brouwinstallatie komt.

Overigens en voor de volledigheid: tijdens mijn bezoek aan het Bierkasteel heb ik geen »Kasteel Donker« geproefd. De afspraak was overdag en ik verplaatste me per auto. Geen goede randvoorwaarden om te gaan zitten met een degustatiebier van dit formaat.

Zicht en geur

In het glas is een »Kasteel Donker« in ieder geval erg mooi om te zien. Diep donkerbruin, helder van kleur. Afgetopt met een ecrukleurige schuimkraag die lang aanhoudt. In de geur vallen esterige aroma’s op, een bijproduct van de vergisting dat altijd voor fruitige toetsen zorgt. In dit geval zorgt het voor iets dat me herinnert aan bubbelgum. Er zijn ook geuren van de mout: licht gebrande stroop en donker geëeste gerstekorrels. Uiteraard komt er ook alcohol mee, wat niet verwondert in een bier met kloeke 11% alcohol.

Smaak en mondgevoel

»Kasteel Donker« is in de grondtoon zoet en laag in bitters. Je herkent toetsen die te omschrijven zijn als karamel en gedroogd fruit. Bruine kandij is ook een vooraanstaand accent in de smaak. De zoetheid wordt allicht nog aangezet door het alcoholpercentage, maar dat is een handelsmerk van alle bieren uit de Kasteel-reeks. Het mondgevoel is royaal zonder plakkerig te zijn. Opvallend is hoe het de brouwers lukt om zo’n robuust bier toch zo makkelijk drinkbaar en lichtvoetig te maken.

Foodpairing

Mij smaakt een »Kasteel Donker« goed bij pittige kazen, blauwschimmel kan daarbij ook heel goed. Deze combinatie breekt de zoetheid in het bier. Daarnaast kan ik me voorstellen dat deze quadrupel het goed doet bij desserts met patisserie en chocolade. Want zoals het nu eenmaal werkt: de beste combinaties van bier met spijzen moeten nog worden ontdekt.

---

Wellicht zetten de bieren van Kasteelbrouwerij Vanhonsebrouck bij geoefende liefhebbers dat wat ze weten over bier, niet op z’n kop. Het team van ‘hoofdbrouwer’ Stijn Van Laere verstaat evenwel als geen ander de kunst om toegankelijke bieren te maken van onberispelijke kwaliteit. Uitnodigend voor wie zijn of haar bierhorizon nog aan het verbreden is. Daarmee leveren ze in Izegem een waardevolle bijdrage om bier voor zo veel mogelijk mensen leuk en lekker te maken. Ik ben van mening: daar moet je ze als ‘kenner’ credits voor geven. En voor de goede orde: met mij een »Kasteel Donker« te serveren doe je mij echt wel een plezier.

Bezoek het Bierkasteel Vanhonsebrouck in Izegem

Nieuwsgierig geworden naar Kasteelbrouwerij Vanhonsebrouck? Alles wat je wilt weten over een bezoek daar lees je verder online.

Op zondag en maandag is het Bierkasteel met al zijn voorzieningen gesloten.

---

Leestips

Op ontdekkingstocht in de Belgische biercultuur: lees mijn artikel over bier drinken in Antwerpen.

Inspiratiebron voor brouwers in binnen- en buitenland: dit is het verhaal over de traditie van het trappistenbier.

» terug naar de startpagina «