Gul schuimend bier en ongecompliceerde vrolijkheid: die indruk wekt de bierwereld. Maar steeds meer voorbeelden maken duidelijk dat niets is hoe het lijkt. En onze maatschappij voor sommige groepen mensen meer oké is dan voor andere. De tendens is om dat niet meer te bezien als voldongen feit. Vormt de wereld van ons bier een uitzondering? Of moeten ook hier ingesleten patronen en stereotypen op de helling? Als het aan een groep bierprofessionals met een groot hart ligt wél. Maak kennis met de Pink Boots Society en haar missie: naar een leukere bierwereld voor iedereen.
Pink Boots Society: leukere bierwereld voor iedereen
Het klinkt in eerste instantie als niet iets voor mij. Een netwerk van professionals werkzaam in de bierwereld, dat bestaat uit vrouwen en mensen met andere genderidentiteiten – ‘mannen’ uitgezonderd. (De woordkeus ligt mezelf bepaald kreukelig in de mond, maar het Amerikaanse moederschip van Pink Boots bezigt die zelf zo.) Dit netwerk stelt zichzelf tot doel de bierwereld te veranderen en haar meer divers te maken.
Het prikkelt me niettemin op verschillende manieren. Omdat het raakt aan dingen die ik zelf ervaar in de wereld van ons bier. En aan waarden die ik zelf belangrijk vind in een nog bredere context.
Over dit artikel
Daarom heb ik me verdiept in het initiatief van Pink Boots Society en de ontwikkelingen in onze samenleving die daaraan ten grondslag liggen. In dit artikel lees je over mijn ontdekkingstocht. Het bestaat uit een aantal onderdelen. Als eerste komt de vraag aan bod die ik mezelf stelde, waarom ik gelijkheid belangrijk vind. Je zou me toch kunnen beschouwen als een mens die iets te verliezen heeft als er maatschappelijke dingen veranderen. Maar ik denk dat onze wereld fijner wordt als er dingen veranderen. Vervolgens kun je lezen wat me opvalt aan de bierwereld als het gaat om diversiteit, inclusiviteit en gelijkheid.
Om meer te weten te komen over Pink Boots Society sprak ik met mijn Belgische collega-biersommelier Kim van Opdurp. Zij is in de Benelux-afdeling van het netwerk actief. Van haar hoor je waarom het in haar ogen belangrijk is dat de Pink Boots Society is opgericht. Als laatste kom je nog een en ander aan de weet over wat Kim als bierprofessional drijft.
Waarom ik gelijkheid belangrijk vind
De ontwikkeling van het netwerk Pink Boots Society kun je in mijn ogen niet los zien van de vraag wat het belang is van Wereldvrouwendag, jaarlijks op 8 maart. Er zijn goocheme ondernemers die daarop inhaken met kortingsaanbiedingen op ‘vrouwendingen’ als pralines en modieuze schoenen. Maar die slaan de plank faliekant mis.
Ook wie het idee heeft dat we in ons deel van de wereld toch een geëmancipeerde maatschappij kennen, en ongelijkheid voor vrouwen en meisjes iets is van ‘achtergebleven’ culturen elders in het de wereld, zou zich best eens achter de oren krabben. Wereldvrouwendag gaat namelijk niet alleen om vrouwen. Maar om gelijkheid, diversiteit en inclusiviteit. Het gaat erom dat iedereen er mag zijn. Zo beschouwd is het merk ‘Wereldvrouwendag’ aan modernisering toe.
‘This is a man’s world’
Het is geen schande wanneer ik als witte, ‘geprivilegieerde’ man van middelbare leeftijd onderken: we leven in een wereld die vormgegeven is door mannen. Die maakt dat mensen met een genderidentiteit die afwijkt van die ‘norm’, in veel situaties aan het kortere eind trekken. En bovendien maar al te vaak een behandeling ervaren door mannen, willens en wetens, die ronduit niet prettig is.
In veel gevallen berust die verschillende behandeling op onbewuste onbekwaamheid. Daarom nodig ik je uit voor een kort gedachtenexperiment. Hoe zou je er als man tegenaan kijken als blijkt dat je een bijna 50% grotere kans hebt op ernstig letsel bij een verkeersongeval? Met als reden dat de technologie om auto’s veiliger te maken, is ontwikkeld toegesneden op de anatomie van het vrouwelijke lichaam?
Zou je daar je schouders over ophalen? Zo van: het is nu eenmaal zoals het is. Of zou je de conclusie trekken: ‘Beste mensen, dit is niet oké’? Je bent het allicht met me eens dat het volstrekt legitiem is zo’n kwestie aan de orde te stellen. Omdat de wereld een stuk beter is wanneer iedereen zich veilig kan voelen in een auto. Ongeacht of je het lichaam van een vrouw of van een man hebt.
Stereotypen
Op de wereld waarin we leven drukt de mannelijke ‘norm’ niet alleen fysiek een stempel. Ook de mentale wereld correspondeert voor het overgrote deel met de comfortzone van mensen die man, wit, westers en hetero zijn. Veel gedragspatronen en stereotyperingen veronderstellen dat deze mensen andere dingen mogen, meer plek mogen innemen dan mensen met een andere genderidentiteit. Ook in het deel van de wereld waar wij wonen. De onzalige kwesties die we aan het daglicht zien komen en labelen onder de noemer #MeToo, zijn daar een uiting van. Waarbij er in mijn ogen een schemergebied is waar het gaat om de grens van onbewust en bewust gedrag.
Wat vind jij: zou de wereld niet prettiger zijn wanneer een ieder zich op het gemak, gehoord, gezien, erkend, veilig voelt? Zolang die situatie nog niet gegeven is, is Wereldvrouwendag relevant. En zeker ook de Pink Boots Society.
Ondernemende vrouwen of heksen?
Op Internationale Vrouwendag wordt sinds 1921 wereldwijd stilgestaan bij het belang van gelijke rechten voor vrouwen. Vanuit de biergeschiedenis is er op dit gebied ook een interessant verhaal te vertellen. Want wist je dat er een direct verband is tussen hekserij, vrouwen en brouwen?
Ieder kind weet hoe een heks eruit ziet: met een grote punthoed op roerend in een ketel, omringd door katten. Dit beeld kwam in de 15e eeuw tot stand.
Lange tijd was brouwen de taak van vrouwen. Ondernemende vrouwen zagen het als een mogelijkheid met hun talent voor bier maken te voorzien in middelen van hun bestaan. Op drukke markten waren ze met hun typerende puntige hoeden al van verre herkenbaar. Hun bier verkochten ze rechtstreeks uit een grote ketel. En op de plekken waar ze woonden en brouwden, huisden ook katten: om ongedierte bij de brouwgranen vandaan te houden.
Mannelijke brouwers zagen hun kans schoon om zich te ontdoen van deze concurrentie: door vrouwelijke collega’s te beschuldigen van hekserij. In hun ketels zouden ze geen bier brouwen, maar betoverende drankjes. Dit beeld heeft zich hardnekkig genesteld in onze cultuur.
Ook in onze bierwereld is niet alles wat het lijkt
Een van de dingen die mij aanspreekt aan bier, is dat het mensen samenbrengt. Over het algemeen op een prettige, positieve manier. Maar sta jezelf toe om eens te kijken met een open blik. Dan ontdek je onder al die vriendschappelijke gemoedelijkheid en ‘Bierseligkeit‘ nog een andere laag. Vol stramme opvattingen over hoe het hoort, en hardnekkige stereotypen. Het lijkt erop alsof de bierwereld zich maar al te graag tooit met het cliché van ‘echte biermannen’: het forse bovenlijf gestoken in een houthakkerbloes, woeste baard en baseballpet. Mannelijkheid van de onbehouwen soort, die verder geen vragen stelt. Maar waar een toxisch randje naar alle waarschijnlijkheid dikwijls ook niet ontbreekt.
Wat me aan de bierwereld steeds meer verbaast, is de gebrekkige openheid. Bij ons draait het om smaak, dat ben je met me eens. En common sense is dat er over smaak niet te twisten valt. Niettemin is in de bierwereld allerminst vanzelfsprekend om voor elkaars smaak open te staan. Het wezenlijke verschil tussen ‘dat is niet lekker’ en ‘dat vind ik niet lekker’.
Luidkeels beleden weerstand
Ik merk het bijvoorbeeld aan de manier waarop delen van de bierwereld aankijken tegen bier zonder alcohol. Waarbij nuancering zeker op z’n plaats is. Je hebt liefhebbers voor wie bier in de eerste plaats proeven en ontdekken is. En je hebt liefhebbers voor wie bier in de eerste plaats ‘alcohol’ is. Vooral bij die tweede categorie roept non alcoholic bier dikwijls grote weerstand op. En die wordt luidkeels beleden.
Mij doen deze lieden denken aan peuters die bang is dat je hun favoriete speeltje afpakt. Het is natuurlijk nogal wat als ze iets van je wegnemen waaraan je zo gehecht bent. Met dien verstande dat je niks hoéft met alcoholvrij bier als je daar geen zin in hebt. En non alcoholic bier ook niet is bedoeld als vervanging voor ‘echt’ bier. Waar komt de tendens dan toch vandaan dat je het zo persoonlijk neemt, dat er zoiets is als alcoholvrij bier? Wat schuilt er achter de cynische opmerking dat “alcoholvrij bier is als seks hebben met je zus: je weet dat het fout is”?
Tegenover zo’n militant ‘Kamp Alcohol’ ervoor uitkomen dat je met plezier (ook) alcoholvrij bier drinkt, krijgt grote lading. Voor jezelf gaan staan en ‘belijden’ dat je open staat voor bier zonder alcohol. Het begint in dat licht bezien te lijken op een coming out. Is dat een bierwereld waar iedereen zich comfortabel voelt?
Erger je niet, verbaas je slechts.
Plaatsvervangende schaamte
Dit aspect van omgaan met elkaar en met elkaars smaak staat in het betrekkelijk onschuldig gedeelte van het continuüm van oké naar problematisch gedrag. Op het andere einde ervan raken we aan de problematiek van #MeToo. Daarvan zijn alle domeinen van onze samenleving helaas doordesemd: religie, kunst, wetenschap, media, showbizz, voetbalwereld… Er is geen reden om aan te nemen dat dat onder de gemoedelijke oppervlakte van de bierwereld anders is. Afgaande op de moedige statements op Twitter van biersommelier Sophie van Rafelghem is het nodig vast te stellen dat dat inderdaad klopt.
Als witte, ‘geprivilegieerde’ man van middelbare leeftijd zorgt zulke tijding voor zachte maar nadrukkelijk schurende plaatsvervangende schaamte. Triest dat het gebeurt. Goed dat het in de openbaarheid komt. Er is werk aan de winkel. Daarom kunnen we ook in de Lage Landen niet zonder Wereldvrouwendag. En is het goed dat de Pink Boots Society het voortouw neemt.
Biersommelier Kim van Opdurp over het belang van Pink Boots
‘Er zit ongemak bij iedereen die geen stereotype bierdrinker is’
De meeste bierliefhebbers zullen jullie allicht nog niet kennen. Kun je om te beginnen vertellen wat de Pink Boots Society is?
“De Pinks Boots Society is een netwerk van professionals in en rondom de brouwindustrie: vrouwelijk en/of non binaire personen. Daarbij kan het gaan om degenen die een brouwerij hebben opgericht of runnen, brouwen, verantwoordelijk zijn voor het inpakken van bier, de labels ontwerpen, bier tappen en serveren, of schrijven over de bierbranche. Dat doen we door onze kennis te bundelen en te delen: zowel de technische kant als ook hoe je het verhaal rondom bier vertelt. Daarnaast ondersteunen leden van Pink Boots elkaar om hun doelen te bereiken, met educatie en door ons te verenigen. De achterliggende gedachte is dat we samen de bierwereld meer divers, gelijk en inclusief kunnen maken. Met als doel haar een fijne plek te maken waar iedereen zich op het gemak voelt.”
Waarom is een initiatief als de Pink Boots Society relevant?
“Brouwen is de meeste tijd van de biergeschiedenis een vrouwending geweest. Op het moment waarop bier iets werd waar goed geld mee te verdienen viel, hebben mannen vrouwen verdrongen. Sinds die tijd is de bierwereld meer en meer toegesneden op mannen. Als vrouwen weer een vanzelfsprekende plek kunnen innemen in de bierbranche, zou dat de cirkel van de geschiedenis weer rond maken.
“Maar ik denk dat je dat streven niet moet misverstaan als een feministische strijd. Het is onze bedoeling om het voor iedereen leuker te maken: niet alleen voor vrouwen, ook voor mannen en alle andere genderidentiteiten daar tussenin. Want is het niet raar dat je vrouwen met nieuwsgierigheid naar bier hoort zeggen: ‘Tja, ik weet niet of het echt wel iets voor me is’? Er zit ongemak bij iedereen die niet tot het stereotype bierdrinker behoort. Ik denk dat de hele bierindustrie er baat bij heeft als iedereen zich bij bier comfortabel voelt.
‘Voor de hele bierindustrie is het goed als iedereen zich bij bier comfortabel voelt’
Biersommelier Kim van Opdurp
“Ook de bierwereld kent haar eigen #MeToo-achtige dingen. Maar het gaat bovendien om stereotypen die op het oog even onbenullig als hardnekkig zijn. Laatst was ik met een bevriend koppel en hun twee kinderen wezen wandelen. Bij een afspanning bestelden we na afloop wat te drinken: vier cola en een Duvel. En wat denk je: de vier glazen cola zet de uitbater voor de kinderen en de vrouwen neer. En het bier is voor meneer. Zonder te vragen…
“In zo’n situatie kan ik het dan niet over mijn kant laten gaan. ‘Da’s niet goed’, zeg ik dan. Waarop de uitbater verschrikt kijkt en allereerst denkt dat hij niet goed heeft onthouden welke drankjes er zijn besteld. Terwijl het er om gaat dat ik degene ben, voor wie het bier is. Goed beschouwd is het toch bizar, dat mensen er voetstoots van uitgaan dat mannen bier drinken en vrouwen niet?”
Welke weg kun je bewandelen als je je wilt aansluiten bij de Pink Boots Society?
“Iedereen die zich met de doelstellingen van Pink Boots identificeert en professioneel werkzaam is met bier, was of wil zijn, kan lid worden van het netwerk. Roze haar hoef je daarvoor zeker niet te hebben. Je moet wel echt iets met bier willen, we zijn geen ’theekransje’ puur voor de gezelligheid. Er is een aanmeldingsformulier op de website van de Pink Boots Society. Maar ik kan me voorstellen dat je dat wat formeel vindt. Wat ook kan, is om gewoon eens naar de evenementen te komen die we als Benelux-chapter van Pink Boots weer regelmatig gaan organiseren. Als je dat leuk vindt, kun je ons volgen via Facebook of Instagram. Wie haar wereld wil verruimen en houdt van bier, is van harte welkom.”
Wie is Kim van Opdurp?
Pink Boots Society: een leukere bierwereld voor iedereen. In Vlaanderen is Kim van Opdurp een van de drijvende krachten achter het netwerk. Zytholoog, logopedist, moeder, echtgenote van Franklin Verdonck (brouwer van Siphon Brewing), ‘over de muur gesmeten Belg’.
Geboren in Breskens (Zeeuws-Vlaanderen) heeft Kim van Opdurp van bier leren houden in de schoot van haar schoonfamilie. “Ik kan het me nu nauwelijks nog voorstellen, maar ooit had ik niks met bier”, herinnert ze zich. Haar ‘instap’ in het universum van kleuren, geuren en smaken van het bier was ooit bij de Brusselse geuzemakers Cantillon. “Ik maakte er kennis met ambachtelijke kriek en nu ik eraan terugdenk, geneert het me bijna het te vertellen… Maar er moesten verkruimelde suikerklonten aan te pas komen vooraleer ik dat kon drinken.”
Die ervaring was ook mee de grondslag voor de fascinatie die Kim voor bier heeft ontwikkeld. Want met die fascinatie ontwikkelde zich ook haar smaak voor de oudste gefermenteerde drank van de mensheid. “Samen zijn Franklin en ik aan het brouwen geslagen, eerst nog met een ketel van 40 liter. En we zijn ons echt in het bier gaan verdiepen, via de bierkenner-opleiding.” Daarna hebben beide echtelieden omwille van de organisatie van hun gezin de taken verdeeld. Franklin ging aan de slag met een brouwopleiding, waar Kim haar tanden zette in het opleidingstraject voor Zytholoog. Met Franklin heeft ze het bedrijf Zytholicious opgericht. En Siphon Brewing ontpopte zich tot een award winning microbrouwerij.
Wat Kim intrigeert aan bier is de breedte van het smakenpalet en de veelzijdige combinatiemogelijkheden met spijzen. Een ander interessant aspect is voor haar de ambachtelijkheid van brouwen: bier als product van makers. Met de focus op bier kwam ook de rol van vrouwen in de brouwgeschiedenis in haar vizier. Het inspireerde Kim om samen met andere vrouwen met een warm hart voor bier, jaarlijks een speciaal bier te brouwen: Nola.
Bieren waar je Kim altijd een plezier mee doet, zijn een Westmalle Tripel of een oude, artisanale geuze. Tegenwoordig gaat haar grootste voorkeur uit naar delicaat en gebalanceerd, bieren met weinig alcohol en veel smaak. En dat brengt ons terug bij Kims gedenkwaardige ervaring met het fruitbier en de suikerklonten: de ambachtelijke kriekbieren zoals die van Cantillon hebben zich in de loop der tijd ontwikkeld tot een van haar absolute favorieten.
Lees het artikel bij Het Nieuwsblad over de lancering van Nola >>
Neem een kijkje op de website van Zytholicious >>
Dorst gekregen? Als je wilt, kun je bieren van Siphon Brewing online bestellen >>
Leestips
Lees het verhaal van een bijzonder Antwerps café: Kulminator
Een blik in het archief: een van de eerste artikelen hier op Bierschrijver over Duvel
Thank you for this wonderful article!
Thank you so much for your feedback. Assuring to know that Google Translate becomes my articles. 🍻