Om succesvol te zijn heeft een brouwer antwoord nodig op een kardinale vraag: hoe zorg ik ervoor dat mijn bieren van het schap komen? Dat kan met mooie smaken, consistente kwaliteit en nooit zonder aandacht voor duurzaamheid, vinden ze bij Lowlander. Dat inzicht heeft invloed op een andere vraag: wanneer de Amsterdamse huurbrouwers hun eigen brouwerij krijgen. Lees het verhaal van Frederik Kampman over vijf jaar Lowlander Beer.
Frederik Kampman over vijf jaar Lowlander Beer
Wat is jouw belangrijkste bierontdekking dit jaar? De mijne zonder twijfel mijn voorkeur voor bieren die smaak combineren met weinig alcohol. Dat is wellicht een logisch gevolg van mijn eigen ontdekkingsreis in de wereld van low- en no-alcohol bieren, die resulteerde in mijn boek over dit thema afgelopen jaar. In combinatie met de vaststelling dat het mijn lijf inmiddels de nodige energie en tijd kost om substantiële hoeveelheden alcohol weg te werken. En ik daar lang niet meer altijd zin in heb.
De belangstelling voor smaak in combinatie met minder alcohol is inmiddels een bredere trend. Die ook de media oppikken. Met een zekere regelmaat zoeken daarbij journalisten contact met mij om mijn licht te laten schijnen op die ontwikkeling en hun gevolgen in de wereld van het bier. Wie zich ook op dat snijvlak beweegt, is Frederik Kampman: de man achter Lowlander Beer. Dat ik zijn bieren aanhaalde in een gesprek met NRC, vormde uiteindelijk aanleiding voor een interview met hem hier bij Bierschrijver. In dit artikel kun je nader kennismaken met de wereld van Lowlander. Ook lees je hoe oprichter Frederik Kampman aankijkt tegen de ontwikkeling in de bierwereld om hem heen. Tot slot vind je nog een proefnotitie van een uitgesproken ‘kerstig’ Lowlander-bier: de Winter IPA.
Inhoud
Maak kennis met Lowlander Beer
Drie vragen aan ‘chief botanical officer’ Frederik Kampman
Maak kennis met Lowlander Beer
Het verhaal van Lowlander Beer begint op een regenachtige dinsdagavond in Manchester. Frederik Kampman, dan nog werkzaam bij Engelands oudste gin-distillateur, typt in de zoekmachine van zijn laptop drie woorden die zijn leven veranderen: ‘brewed with botanicals’. Natuurlijke smaakmakers zoals kruiden, specerijen, vruchten en planten, die van oudsher het karakter bepalen van gin en andere spirits. Hij stuit op een fascinerend verhaal dat wortelt in een ver verleden, en waarvan de toekomst volop ruimte en mogelijkheden biedt om te ontginnen.
Gruit
“Tot ver in de Middeleeuwen was het heel gewoon om bier op smaak te brengen met ingrediënten die we nu botanicals noemen”, legt Kampman uit. “Voordat brouwers begonnen hop te gebruiken, gaven ze smaak aan hun bier met kruidenmengsels waar ook planten, vruchten of schillen bij te pas kwamen: gruit. Dat had met name in de Lage Landen een lange traditie. Zelfs toen bier met hop al lang gemeengoed was geworden, waren er brouwers die ‘vrijwillig’ botanicals bleven gebruiken.”
Kampman raakt bijzonder geboeid door het werk van de Rotterdamse apotheker Wouter van Lis, die in de 18e eeuw ook de eerste verhandeling in het Nederlands schreef over bierbrouwen. Van Lis’ crossover van distillatie en brouwen vormt de belangrijkste inspiratiebron van Kampmans idee: nieuwe, innovatieve smaken creëren in het traditionele product bier. Het oude verhaal dat hij ontdekt, staat ook aan de basis van de naam die Kampman zijn onderneming meegeeft: Lowlander.
Hongkong
Bijna zes jaar is Frederik Kampman inmiddels met Lowlander onderweg en zijn idee heeft een enorme vlucht genomen. In heel Nederland zijn Lowlander-bieren te verkrijgen bij supermarkten en slijterijen. Daarnaast vinden ze hun weg over grenzen en overzee, tot in de Nederlandse Antillen en Hongkong aan toe.
De ontwikkeling van nieuwe smaken begint bij Kampman en zijn team steevast met het schillen van vers fruit, bloemen plukken of smaak extraheren uit zakken vol kruiden en specerijen. Hij noemt zichzelf niet voor niets ‘chief botanical officer’ en geen brouwer. Die benadering zorgt voor proefbelevingen die interessant zijn voor consumenten die zich door traditioneel bier eigenlijk niet eens zo aangesproken voelen. En bieren die interessant zijn voor bartenders en chefs in de keuken. Waarbij de benadering van Lowlander ook zorgt voor interessante aroma’s en smaken in bieren met weinig tot geen alcohol.
Afgedankte kerstbomen
In de visie van Frederik Kampman speelt duurzaamheid een cruciale rol. Veel van de door Lowlander gecreëerde smaken krijgen gestalte door ‘upcycling’ van wat veel mensen allicht in de eerste plaats zien als afval. Voor het alcoholvrije witbier gebruikt Lowlander bijvoorbeeld schillen van uitgeperste sinaasappels en citroenen, afkomstig uit de Amsterdamse horeca. Een ander sprekend voorbeeld is de Winter IPA, die je verderop in dit artikel nog tegenkomt. Een belangrijke smaakmaker voor dit bier: afgedankte kerstbomen.
Drie vragen aan ‘chief botanical officer’ Frederik Kampman
‘Je kunt geen hoogstaand product creëren zonder aandacht voor duurzaamheid’
Na een uitgebreide ontdekkingstocht in de wereld van distilleerderijen, spirits en cocktails ben je uiteindelijk toch weer terug gegaan naar bier en brouwen. Wat is je fascinatie voor bier?
“Zowel spirits als bier hebben een eeuwenoude plek in onze cultuur. Het grote verschil van bier is de toegankelijkheid. Als je gin of een andere spirit wilt drinken, dan moet je normaal gesproken een hele fles kopen. Daar hangt een prijskaartje aan. Wat dat betreft heeft bier minder barrières. In die toegankelijkheid kun je mensen als brouwer verrassende smaken laten ontdekken, met een nieuw verhaal dat iets toevoegt.
“Een ander verschil is dat een brouwer echt met helemaal niks begint, behalve natuurlijk een idee en grondstoffen. Dat is misschien nog wel het meest fascinerende van bier: van niets iets maken, maar dan wel echt iets moois. Daarbij draait het om kwaliteit en daar consistent in worden, maar zeker ook om doordrinkbaarheid. ‘Mooie smaken’ is voor mij dat wat mensen lekker vinden. Hoe creëer je dat? Daarbij moet je ook aandacht hebben voor de manier waarop je het verhaal vertelt achter de smaken. En dat heeft weer alles te maken met de vraag waarop je als brouwer en ondernemer altijd een goed antwoord moet hebben: hoe komt jouw bier van het schap af?”
Burgers, ondernemers en overheid zijn nu al bijna twee jaar bezig hun weg te vinden in een wereld waarin het covid-virus aandacht blijft vragen. Voor wat voor ontwikkelingen zorgt dat naar jouw inschatting in de bierwereld?
“Als je het mij vraagt, is de belangrijkste ontwikkeling een verschuiving bij consumenten wat betreft de bieren die ze kiezen. Heel concreet: van fabriekspils naar wat in de wandelgangen nog steeds ‘speciaalbier’ heet. Ook qua hoeveelheid betekent dat een veranderde keuze. Mensen drinken minder, zoeken alternatieven die lager in alcohol zijn. De gewoonte van een avondje doorzakken in de kroeg is, als je het mij vraagt, echt op z’n retour. Dat consumenten meer gezondheidsbewustzijn ontwikkelen, biedt voor Lowlander kansen. Die zien we in brouwsels met een laag alcoholgehalte en mogelijk ook health benefits. Naast bier ook gebrouwen frisdrank en kombucha.”
“Naast gezondheid wordt ook duurzaamheid steeds belangrijker. Dat drijft mij, als privépersoon maar zeker ook als ondernemer: mijn verantwoordelijkheid nemen op het gebied van duurzaamheid. Je kunt geen kwalitatief hoogstaand product creëren zonder aandacht voor de impact die dat heeft op het klimaat. Dat is ook de reden dat ik met Lowlander nooit aan een eigen brouwerij ga beginnen. Dat geeft zo’n enorme footprint.
“Aandacht voor duurzaamheid biedt voor brouwerijen een kans. Groei is nog steeds mogelijk, kijk maar naar buitenlandse markten zoals Italië, Scandinavië of de VS. Maar het is wel van belang dat je als brouwer bestaansrecht creëert: met eigen ambitie en een echt verhaal, dat plaatselijk relevant is.”
‘Groei kan nog steeds. Maar je moet als brouwer wel bestaansrecht creëren.’
Frederik Kampman, oprichter van Lowlander Beer
Wat zijn bieren die jij als ‘bierman’ zelf graag drinkt?
“Dan schiet me in de eerste plaats Guinness te binnen. Veel smaak en laag in alcohol. En bovendien consistent van kwaliteit overal ter wereld, maar altijd zonder compromis in smaak. Daarnaast ben ik ook een groot liefhebber van traditionele Engelse ales. Als ik een voorbeeld moet noemen… Van een brouwerij uit de buurt van waar mijn vrouw vandaan komt: Ringwood. Daar brouwen ze een klassiek bitter: goudbruin met een mooie balans van mout en hop, en een gul mondgevoel. Het heet »Forty Niner«, onder meer een verwijzing naar het alcoholpercentage.
“En waar ik onlangs ook erg van onder de indruk was… Telt dat ook, een cider? Kun je ook inchecken op Untappd, dus ik vind van wel. Laatst kwam ik bij mijn visboer in Haarlem »¡Viva La Pineapple« tegen van een cidermaker uit Portland in de US, Reverend Nat’s. Mooie smaken uit lokaal ‘gesourcete’ producten, op de markt gebracht met een mooi kloppend verhaal.”
Proefnotitie
Lowlander Beer »Winter IPA«
Nieuwsgierig geworden naar de bieren die Frederik Kampman creëert met zijn mensen bij Lowlander? Om je een indruk te geven, proefde ik de Lowlander Winter IPA: je weet wel, dat bier met de afgedankte kerstbomen.
IPA
Je bent zonder twijfel bekend met deze bierstijl: de trotse vaandeldrager van de wereldwijde bierrenaissance, ontketend door craft brouwers uit de States. Van oorsprong komt de IPA uit Engeland, waar het zich ontwikkelde uit een traditioneel bier gebrouwen op boerderijen en landgoederen met de bedoeling het langer te bewaren. Zo bleek het ook geschikt voor lange scheepsreizen naar de Britse koloniën in Azië. Het IPA-recept leidde jarenlang een beetje een Doornroosje-achtig bestaan. Tot het eind 20ste eeuw weer wakker werd gekust door voornoemde Amerikaanse brouwers. Zij herkenden de mogelijkheden ervan als podium om de uitgesproken fruitige aroma’s en smaken van lokale hop in de spotlights te zetten.
Verwacht bij de Lowlander Winter IPA geen Amerikaanse hopbom. De originele Engelse variant is in zijn hoppigheid veel minder uitgesproken en dit is ook de weg die Kampman c.s. bewandelen met hun ‘kerstbomenbier’. Daarnaast: waar your average IPA zo’n 6,5% ABV meebrengt, steken ze in op bescheiden 5%. Dat proef je natuurlijk terug.
Zicht en geur
De Lowlander Winter IPA vloeit gul en stabiel schuimend in je glas. Als dat mooi schoon is, laat dat schuim een geraffineerd randje bierkant achter aan de binnenkant: voor echte kenners ontegenzeggelijke een pre. Het bier is oranje van kleur, een tikje wazig. De geur is subtiel en geeft aroma’s die herinneren aan sinaasappel of mandarijn, en iets harsachtigs.
Smaak en afdronk
Deze IPA is in de smaak redelijk bitter, indrukken van moutzoetheid of karamel ontbreken. Modern Nederlandse bierwoorden crisp en clean zijn treffend. Aan de rand van het smaakpalet vind je toetsen van dennen, harsige tonen, maar ook jeneverbes en sinaasappelschil. Die smaken komen ook terug in de afdronk, met een aanhoudende maar prettige bitterheid. Traditioneel Brits wil ik ook de ultieme smaakindruk van de Lowlander Winter IPA karakteriseren: ‘Hops on the burp.’
Foodpairing
Bij culinaire mogelijkheden denk ik als kookliefhebber het eerst aan combinaties met gerechten. Sinaasappel en jeneverbes geven voor de hand liggende smaakhaakjes.
Als je harmonieuze pairings zoekt, zou je canard á l’orange of herfstige stoofgerechten kunnen nemen. Maar de vraag is, of de Lowlander Winter IPA qua intensiteit daar tegenop kan. Romige boerenpaté lijkt me een geschikte optie. En ik zou dit bier ook eens willen proberen bij Elzasser zuurkool: met z’n frisheid als tegenwicht voor de robuuste dis. Waarbij de twee elkaar zouden moeten kunnen vinden bij het kruidenrekje en meer in het bijzonder de jeneverbes.
Voor de bartender biedt de Lowlander Winter IPA daarnaast ook zeker mogelijkheden. Heel recht toe-recht aan: als winters aperitief. Maar natuurlijk ook in cocktails waar campari of gin bij komen kijken.
Conclusie
De dramatisch opgemaakte schoonheid, dressed to kill die onwillekeurig ieders blikken vangt op de party is Lowlander Winter IPA zeker niet. Maar jij en ik weten dat je het in dergelijk gezelschap niet per definitie het langste uithoudt. Als je dit bier evenwel langs de meetlat legt die Frederik Kampman zelf hanteert, scoort het gewoon heel goed: smakelijk, doordrinkbaar maar zeker ook duurzaam.
Dorst gekregen?
De Lowlander »Winter IPA« en alle andere creaties van de Amsterdamse brouwerij zijn verkrijgbaar in de meeste supermarkten en slijterijen in Nederland. Of je kunt ze ook online bestellen. Beleefd aanbevolen.
Leestips
Maak kennis met In De Nacht: eigenwijze microbrouwerij uit Weert.
Waar komt de fascinatie voor bier toch vandaan bij romanschrijver Ronald Giphart? Je leest het in het interview dat ik met hem had.