Rustig aan met alcohol, dus je kiest vaker voor alcoholvrij bier. Maar je let ook op calorieën bij wat je dagelijks eet en drinkt. Hoe zit het precies met de voedingswaarde van alcoholvrij bier? Je bent geneigd te denken dat bier zonder alcohol per definitie een verstandiger keuze is. Anderzijds hebben 0.0 bieren de naam dat ze bomvol suiker zitten. Als je eens nuchter kijkt naar wat er écht in zit, ontdek je dat de werkelijkheid genuanceerder is. Maar dat er ook een paar hele lekkere alcoholvrije bieren zijn die echt verbluffend laag in calorieën, koolhydraten en suiker zijn. Dit artikel beantwoordt een paar interessante vragen over de voedingswaarde van alcoholvrij bier.
Over voedingswaarde van alcoholvrij bier
Als bewust levensgenieter voel je jezelf er goed bij om rustig aan te doen met alcohol. Daarom word je blij van de enorm positieve ontwikkelingen in de bierwereld rondom alcoholvrij: qua smaakvariatie en aanbod. Daarnaast ben je ook bewust bezig met je voedingspatroon. Je let op het aantal calorieën dat je tot je neemt. Je constateert dat er een aantal aannames is ten aanzien van dit thema, gebaseerd op het ‘zogenaamde’ gezonde verstand. Van bier word je dik. En hoe meer alcohol er zit in bier, hoe meer het aanzet. Ergo: bier waar (vrijwel) geen alcohol inzit, tikt dan ook minder zwaar aan qua voedingswaarde. Maar klopt dat eigenlijk wel?
Wel bier, weinig koolhydraten: pak een pilsje
Een belangrijk kenmerk van ‘common sense’ is dat het doorgaans uitgaat van een heel rechtlijnig wereldbeeld. In werkelijkheid ziet de wereld er in verreweg de meeste gevallen genuanceerder uit. Dat geldt ook voor de stelling dat bier zonder alcohol geringere voedingswaarde heeft dan bier mét. En dat het daardoor per definitie de betere keuze is voor een ieder die in zijn/haar voedingspatroon let op calorieën. Laat ik er daarom eens met een gestrekt been ingaan middels een kloeke stelling. Heb je wel zin in bier, maar zijn voor jou weinig calorieën, en in het bijzonder koolhydraten, belangrijk? Dan kun je beter kiezen voor een gewoon pilsje dan voor alcoholvrij bier. (Aldus het advies van voedingsexperts waarmee het Kennisinstituut Bier in Wageningen samenwerkt.)
Niet ieder bier zonder alcohol heeft dus per definitie minder voedingswaarde dan bier mét. Om dat te begrijpen is het goed om kort eens te kijken naar de manieren waarop brouwerijen alcoholvrij bier maken. Maar ook om stil te staan bij de spraakverwarring rondom ‘alcoholvrij’ bier. Want je weet wellicht dat wat je in Nederland kunt kopen als alcoholvrij bier, niet 100% vrij is van alcohol. Dat heeft te maken met twee dingen.
Echt 100% alcoholvrij bestaat niet
In de eerste plaats is het met de gangbare productiemethoden voor alcoholvrij praktisch onmogelijk om een bier te produceren dat echt 0,00% alcohol bevat. Rechts van de komma zweeft er altijd nog een minuscuul aandeel per volume rond van de chemische verbinding die vergisting oplevert: alcohol dus. Echt opzienbarend is dat niet, want je vindt ook in tal van ‘onschuldige’ voedingsmiddelen resten van alcohol. Brood, vruchtensap, kefir om maar wat te noemen. Producten die de meeste mensen zullen labelen als een ‘verstandige keuze’. Door de bank genomen kun je stellen dat er alcohol zit in alle voedingsmiddelen die met fermentatie (vergisting) tot stand zijn gekomen.
Daarnaast is er nog een andere interessante wetenswaardigheid wat betreft alcohol. Wist je dat het menselijk lichaam in de darmen zelf ook een heel klein beetje alcohol aanmaakt? Logisch als je bedenkt dat ook daar vergisting optreedt. Daarom is er bij ieder mens in het bloed alcohol aantoonbaar. Ook als zij of hij nog nooit van z’n lang-zal-ze-levens-dagen een druppel alcohol heeft gedronken.
Verschil in warenwetgeving
Deze nuances zijn van invloed op het tweede aspect dat de spraakverwarring bepaalt als je een antwoord zoekt op de vraag: ‘Wat is alcoholvrij bier?’ Dat ligt namelijk in de wetgeving waaraan brouwers gehouden zijn om hun product al dan niet ‘alcoholvrij’ te mogen noemen. Bij ons in Nederland mag bier ten hoogste 0,1% alcohol bevatten, wil een brouwerij het op de markt mogen brengen als alcoholvrij. In onze buurlanden België en Duitsland heeft de overheid een ruimere norm: daar is ten hoogste 0,5% alcohol in het bier toegestaan om het als alcoholvrij te mogen verkopen. Spanje hanteert een nog ruimere standaard: 1,2%.
De EU bepaalt dat er tussen de lidstaten vrij handelsverkeer is. Brouwers zijn gehouden aan de richtlijnen van hun eigen overheid voor wat er op het etiket moet worden vermeld over hun ‘alcoholvrije’ bier. Ze zijn daarbij niet verplicht hun etiketten aan te passen voor markten, waar andere regels gelden dan op hun thuismarkt. Zo kan het dat je hier in de supermarkt Jever Fun kunt kopen, met als product-aanduiding ‘Alkoholfreies Bier’. Terwijl er 0,3% alcohol inzit. Overigens is Jever Fun voor de caloriebewuste bierdrinker een heel goed alternatief. Maar daarover later meer.
Productiemethoden van ‘alcoholvrij’ bier
Dat verschillende soorten ‘alcoholvrij’ bier verschillen vertonen wat betreft voedingswaarde, heeft te maken met verschillende productiemethoden. Grofweg komt het erop neer dat bier brouwen in de basis gaat om gist die suikers omzet in alcohol. In bier komt het leeuwendeel van de voedingswaarde voor rekening van suiker en alcohol. Wat voor gevolgen heeft dat voor bier tenminste 99,5% zonder alcohol? Voor een antwoord op deze vraag, is het goed om eens te kijken naar de manieren waarop je alcoholvrij bier kunt maken. Brouwers hebben daarvoor twee manieren.
Dealcoholisatie
De ene methode is om ‘gewoon’ bier te brouwen en daar de alcohol uit te halen: dealcoholisatie. De meest gebruikte technologie daarvoor is vacuümdestillatie. Dat doen brouwerijen met geavanceerde installaties, wat het tot een bijzonder kapitaalintensieve aangelegenheid maakt. Op deze manier is het mogelijk bieren te produceren die volgens de Nederlandse wet verkochten mogen worden als 0.0. Wanneer je nieuwsgierig bent naar hoe brouwers deze technologie ontwikkelen, lees dan eens het relaas van Emiel Hendrikx van Royal Swinkels Family Brewers in Lieshout.
Koude vergisting
De andere methode is te werken met niet-vergistbare suikers en gistsoorten die vrijwel geen alcohol produceren: koude vergisting. Dit is de aanpak die het dichtst aanligt tegen de traditionele manier van brouwen. Je krijgt er bieren mee die ten hoogste 0,3% alcohol bevatten, ‘dieper’ kunnen de gebruikte gisten niet gaan richting de 0.0. Volgens de Nederlandse warenwet zijn dit ‘alcoholarme’ bieren, in de wandelgangen ook wel non alcoholic genoemd. Daar staat tegenover dat je met deze aanpak zelfs als amateurbrouwer een lekker alcoholarm bier kunt maken. Gist voor koude vergisting is voor een paar euro’s online te bestellen. Deze ‘biologische’ methode wordt toegepast door de meeste craft brewers. Het ligt in de rede dat dit type bieren meer calorieën bevat dan de 0.0 bieren die met dealcoholisatie zijn gemaakt.
Bij dit op het oog duidelijke onderscheid past een kanttekening. In de praktijk kom je tegen dat, met name grotere, brouwers kiezen voor een hybride aanpak. Vaak maken ze ‘echt’ bier met gebruikmaking van meer onvergistbare suiker. Dat doen ze om het uiteindelijke alcoholvrije bier een voller mondgevoel te geven. Het spreekt voor zich dat deze ‘hybriden’ in het aanbod 0.0-bieren qua voedingswaarde meer gewicht in de schaal leggen.
Summier
Wie bewust geniet van de goede dingen van het leven, is allicht geneigd regelmatig eens een kritische blik te werpen op het etiket van voedingsmiddelen. Ook bij alcoholvrij bier loont dat de moeite. Wie daarvan een gewoonte maakt, ontdekt dat de informatie over voedingswaarde bij kleine brouwers weliswaar volledig maar dikwijls onleesbaar is. Voor mij als bijziende man van een zekere leeftijd in ieder geval wel. De non alcoholic bieren van Van de Streek bijvoorbeeld drink je echt voor je plezier. Informatie over voedingswaarde staan op het etiket. Maar in een lettergrootte dat een vergrootglas eraan te pas moet komen om te ontcijferen wat er staat. Dan had je het net zo goed niet kunnen vermelden, denk ik dan.
Overigens: niet dat ik daar kwade wil mee suggereer. Hier spreekt mijn oprechte frustratie als consument. Mij wordt een mogelijkheid geboden mezelf te informeren, maar tegelijkertijd ook niet. Door een brouwer die niettemin netjes voldoet aan de wettelijke voorschriften: de informatie staat gedrukt in letters en cijfers van 1,2 millimeter. En ik verwijt hem ook niet dat hij iets probeert te verbergen. Mijn probleem de informatie die hij geeft echt te begrijpen, ligt in de keuze bij het etiketontwerp: vorm boven inhoud. Waarbij hij ook zeker niet de enige is. Door de kleurstelling op het etiket kan ik bijvoorbeeld ook niet de informatie over voedingswaarde van het non alcoholic citrusbier Do-Rin-Ku van Oedipus Brewing ontcijferen.
Globale informatie over voedingswaarde
In de wereld waarin we leven, kun je dankzij internet een antwoord vinden op iedere vraag. Zolang je de weg maar weet. En daar loopt het voor veel consumenten dikwijls spaak. Als je het zelf niet weet, is het altijd goed wanneer je weet aan wie je het kunt vragen. Zo bracht Ivonne Sleutel van eerder genoemd Kennisinstituut Bier me op het spoor van het Nederlands Voedingsmiddelenbestand (NEVO) dat het RIVM onderhoudt. Daarin vind je van al het eten en drinken dat in Nederland verkrijgbaar is (gesorteerd naar productcategorieën) zo gedetailleerd mogelijke informatie over voedingswaarde en inhoudsstoffen.
| Categorie | kCal | Alcohol/gram | Koolhydraten/gram |
| Pils | 45 | 4,3 | 3,0 |
| Bier (> 7%) | 64 | 6,3 | 4,3 |
| Bier alcoholvrij (<0,1%) | 26 | 0,0 | 6,1 |
| Bier alcoholarm (0,1–1,2%) | 22 | 0,4 | 4,5 |
Zoveel alcoholvrij bier drinken als je wilt: kan dat?
Zoals je wellicht weet, zijn bierbrouwers als ruim honderd jaar op zoek naar de heilige graal: bier waarvan je zoveel kunt drinken als je wilt. Daarbij zijn ze altijd uitgegaan van de definitie: bier waarvan je niet dronken wordt. Zeker in de begintijd zou geen haar op hun hoofd eraan gedacht hebben dat calorieën iets is om rekening mee te houden. In het dagelijkse leven en werken van de meeste mensen een eeuw geleden was bewegingsarmoede beslist nog geen issue. In de jaren 1950 adverteerden brouwers in Duitsland met de slogan ‘Bier ist mehr wert, denn es hat Nährwert’ (Bier is meer waard, omdat het voedingswaarde heeft).
Zo halverwege de jaren 1970 prees een Zwitserse brouwerij haar bier, dat we volgens de huidige maatstaven zouden duiden als alcoholarm, aan met ‘Endlich Bier trinken soviel Sie wollen’ (Eindelijk bier drinken zoveel u wilt). Is het alcoholvrije bier van onze tijd een drankje dat je eindeloos kunt doortanken? Een nuchter antwoord op die vraag luidt: nou neuh…
Foodfacts op een rij
Hoe zit het dan wel? In de beschikbare informatie op internet ging ik voor je op zoek om enkele feiten op een rij te zetten aangaande populaire bierstijlen. Wanneer de feiten bekend zijn, kun je op basis ervan zelf je conclusies trekken. Om je te helpen met een vergelijking zet ik eerst een paar piketpaaltjes neer van een drietal veel gedronken alcoholvrije dranken.
| kCal | Koolhydraten/gram | Suiker/gram | |
| Halfvolle melk | 48 | 4,7 | 4,7 |
| Vers sinaasappelsap | 44 | 9,1 | 8,9 |
| Coca-Cola Regular | 42 | 10,6 | 10,6 |
De volgende overzichten geven je een indruk van de voedingswaarde in een aantal soorten en merken alcoholvrij en non alcoholic bier, verkrijgbaar in de Nederlandse supermarkt. Let op: de cijfers zijn gebaseerd op informatie actueel in oktober 2021.
Alcoholvrij pils van Nederlandse brouwers
| kCal | Koolhydraten/gram | Suiker/gram | |
| Amstel 0.0 | 25 | 5,9 | 5,6 |
| Bavaria 0.0 | 20 | 4,6 | 2,4 |
| Grolsch 0.0 | 23 | 5,7 | 0,3 |
| Heineken 0.0 | 21 | 4,8 | 1,3 |
| Hertog Jan 0.0 | 25 | 6,2 | 0,5 |
Alcoholvrije en -arme IPA’s
| % | kCal | Koolhydraten/gram | Suiker/gram | |
| Brand IPA 0.0 | 0,0 | 24 | 5,9 | 1 |
| Insel Bräu Surfers | 0,5 | 25 | 5 | <0,1 |
| Riegele IPA Liberis | 0,4 | 34 | 8,4 | 4,5 |
| Uiltje Superb Owl | 0,2 | 25 | 5,9 | 3,0 |
| Van de Streek Playground NA | 0,5 | 32 | 6,6 | 3,2 |
Alcoholvrije Belgische speciaalbieren
| % | kCal | Koolhydraten/gram | Suiker/gram | |
| Affligem Blond | 0,0 | 26 | 6,0 | 1,8 |
| Kwaremont | 0,3 | 23 | 6,0 | 3,0 |
| Leffe Blond | 0,0 | 40 | 9,8 | 1,1 |
| Leffe Bruin | 0,0 | 41 | 10,1 | 1,1 |
| Palm | 0,0 | 26 | 6,0 | 3,2 |
Tegenstrijdige informatie
Wie overigens op internet zoekt naar informatie over voedingswaarde van alcoholvrij of –arm bier, komt tegenstrijdige informatie tegen. Kijk eens naar de gegevens van het bier Sportzot van de Belgische brouwerij De Halve Maan (0,4%).
| kCal | Koolhydraten/gram | Suiker/gram | |
| AH/Plus | 41 | 8,6 | <1,0 |
| Jumbo | 21 | 5,7 | 1,3 |
Dalende bloedsuikerspiegel
Overigens is het zo dat niet per se de voedingswaarde van bier (met of zonder alcohol) alleen ervoor zorgt, dat je meer binnenkrijgt dan volgens je leefstijl strikt noodzakelijk is. Van bier mét alcohol is bekend, dat het de eetlust bevordert. Onbedwingbare trek in bitterballen in het café, of na het stappen een ‘vette bek’ halen: het komt je zonder twijfel bekend voor.
Dat je trek krijgt, vindt zijn oorzaak in de alcohol. Die zorgt er namelijk voor dat je bloedsuikerspiegel daalt. Dat zendt signalen naar je brein die waarschuwen dat er brandstof getankt moet worden. Met een knorrende maag tot gevolg. Met betrekking tot alcoholvrij of -arm bier is nog geen wetenschappelijk onderzoek bekend waar het gaat om zo’n eetlust bevorderend effect.
Verantwoorde keuzes met verrassend veel smaak
Je bent nu allicht geneigd te concluderen: hoe meer smaak in een non alcoholic bier, hoe hoger de voedingswaarde. Maar ook dat verdient een nuancering. Tot slot van dit artikel heb ik nog een aantal tips voor je van bieren met een lage voedingswaarde en verrassend veel smaak. En het mooiste is: je kunt ze gewoon in de supermarkt kopen. Blijf gezond, maar vergeet ook niet om te genieten!
| % | kCal | Koolhydraten/gram | Suiker/gram | |
| Brewdog Nanny State NA | 0,5 | 6 | 1 | 0,4 |
| Guinness 0.0 | 0 | 17 | 3,8 | 0,7 |
| Jever Fun | 0,3 | 15 | 2,5 | <0,5 |
| Weihenstephaner Hefeweizen Alkoholfrei | <0,5 | 15 | 2,7 | 0 |
Alle cijfers op een rij
De tabellen uit dit artikel voor jouw gemak bij elkaar gezet in een handige factsheet.
Download de factsheet Voedingswaarde Alcoholvrij en Non Alcoholic Bier (pdf)>>
Eet en drink gevarieerd en matig
Allicht geldt met alcoholvrij bier hetzelfde als met alle andere voedingsmiddelen: genieten heeft met kwaliteit te maken, niet met kwantiteit. Eet en drink gevarieerd en matig. En vergeet niet dat je jezelf soms ook best eens een uitspatting mag permitteren. Dat kan best, want als bewust levensgenieter weet je wat je doet. Jezelf er naderhand schuldig over voelen is dan ook niet nodig. Staar je niet blind op al die cijfertjes, vergeet niet dat je lichaam ook gewoon calorieën nodig heeft om te functioneren. Als je kiest voor calorieën waar je lijf ook wat aan heeft, zal het je dat in dank afnemen. Zo kun je lang en gelukkig blijven genieten van mooie smaken in spijzen en dranken.
Leestips
Zo combineer je bier met alcohol met een gezonde leefstijl
Meer weten over alcoholvrij bier? Lees mijn inleiding over bier dat tenminste voor 99,5% vrij is van alcohol.
Ik drink al jaren alcoholvrij bier en het liefs met zo weinig mogelijk suiker.
Mijn merken zijn allemaal duits.
Jever fun , Konig Pilsener , Radeberger.
Deze drie zijn zonder suikers
Verder ga ik voor Becks Bleu en Benediktiner en Franziskaner.
Aan Nederlandse of Belgische bieren ga ik
voor Cornet, Grolsch herfstweer, Grolsch weizen , Affigem Belgisch wit bier en Leffe blond.
Beste H. Boer, ik vond de alcoholvrije Cornet ook een hele positieve verrassing.