Wie eens rustig de tijd neemt om te kijken naar trends in de Nederlandse bierwereld, ontdekt dat steeds meer artisanale brouwers zich toeleggen op ondergistend bier. Een dappere keuze, want geen stijl vereist zoveel brouwersvakmanschap als een goed lager. Daar staat tegenover dat dit biertype nog steeds het meest gedronken is onder liefhebbers overal ter wereld. Onlangs maakte ik kennis met het spiksplinternieuwe STOKED! Ook dit bier van de gelijknamige microbrouwerij in Bergen (Noord-Holland) past in de trend. Gebrouwen in de stijl van traditioneel Duits Kellerbier vond ik het een interessante en lekkere ontdekking. Die mijn nieuwsgierigheid prikkelde om op zoek te gaan naar de achtergronden. STOKED!: het verhaal van craft lager uit Bergen.
STOKED!: craft lager uit Bergen
Eens kijken op de website van de Stichting Erfgoed Nederlandse Biercultuur, hoeveel brouwerijen er op dit moment zijn in ons land. Jawel, 855. Weer een stuk of vijftien meer dan de vorige keer dat ik keek. Dan dient de vraag zich aan: zijn dit alle achthondervijfenvijftig (schrijve) krachtig florerende ondernemingen? Hoe groot is het aantal hobbymatige projecten? En er zitten zeker ook wel, laten we het voorzichtig noemen: papieren tijgers tussen. Wat vast staat: een aanzienlijk deel van die bedrijven en bedrijfjes die zich brouwerij noemen, hebben een bijzonder verhaal. En met enige regelmaat lezen die verhalen als een heus jongensboek.
Absolute toewijding, vriendschap, fascinatie voor bier en een droom: dat zijn van die ingrediënten die je vaak tegenkomt in zo’n jongensboek-brouwerijverhaal. Een nieuwe brouwerij waarmee ik onlangs kennismaakte, vormt daarop geen uitzondering. Als je even tijd hebt, dan vertel ik het je. Luister naar het verhaal van STOKED!, de microbrouwerij die recentelijk van wal stak in Bergen (Noord-Holland).
Op zoek naar de wortels van STOKED!
Als je vanuit Alkmaar in de richting van het Noordzeestrand rijdt, kom je Bergen tegen. Gelegen in de schaduw van de duinen ligt het dorp dat zich sinds 1900 heeft ontwikkeld als kunstenaarskolonie en geliefde badplaats, op de lage geestgronden. Onder de hoge lucht de wind door je haar, zand tussen je tenen. Op je lippen proef je zout als je op een zongestoofde zomerdag bij hoog water door de branding waadt. Misschien wel met een surfboard onder je arm. Door dat gevoel hebben de oprichters van STOKED! zich in elk geval laten inspireren. Stoked: een woord dat in de surfwereld iedereen herkent: gelukkig, tevreden, maar ook opgewonden, vervuld van een lekkere vibe vol avontuurlijke spanning en anticipatie.
STOKED! is het avontuur van vier vrienden: Dustin Paul, Ruben Paul, David Stomph en Pieter Vader. Ze dragen allemaal vanuit hun eigen specialisme bij om het tot groei en bloei te laten komen. Met Ruben als art director, Pieter als marketeer en David als administratief mastermind en IT-man is aan de randvoorwaarden voldaan om een brouwerij te beginnen. Waarbij Dustin de rol op zich neemt van brouwer en smaakmaker.
Roerstok en stuurknuppel
Het voorbeeld van STOKED!’s creatieve brouwbrein bewijst dat er ook in de bierwereld talloze wegen naar Rome leiden. Hoe word je brouwer? Je kunt een opleiding doen of thuis in je keuken beginnen te experimenteren met mout, water, hop en gist. In het geval van Dustin Paul leidde de weg naar het brouwersvak met een roerstok bij de ketel, langs de stuurknuppel van een commerciële airliner: met een detour via Vietnam.
Jazeker, nu wordt het avontuurlijk. Niet ieder beroep kent arbeidstijden van negen tot vijf en dan ‘Feierabend’. Piloten vormen op dat vlak een echt extreme uitzondering. Vijf weken in touw en dan vijf weken vrij. Wat doe je met je tijd, wanneer je als piloot geen dienst hebt? Met zijn diepe fascinatie voor bier was het antwoord op die vraag van Dustin: leren brouwen. Beginnend met kleinschalige probeersels in de keuken. Toen hij in dienst kwam van een luchtvaartmaatschappij in Vietnam, kreeg het brouwen grootschaligere vorm. Waar elke piloot in de cockpit grotelijks is veroordeeld tot stilzitten, is Dustin in zijn vrije tijd altijd een ondernemend mens geweest. Dus begon hij op het strand bij zijn standplaats in Vietnam een barretje. En hoe onderscheid je je daarbij van al die talloze andere strandtentjes? Juist: door je eigen bier te maken. Zo werd de piloot ook brouwer.
Eerlijke geuren en smaken
Wie Dustin Paul beter leert kennen, verbaast het niet dat op biergebied zijn hart uitgaat naar de Duitse brouwtraditie. Eerlijke geuren en smaken, zonder toeters en bellen. Bier dat smaakt naar bier. Als brouwer heeft hij zich dan ook toegelegd op het ondergistende bier: lager. Door menig liefhebber van rijke IPA’s, of complexe Belgische gistgedreven bieren allicht misverstaan en zelfs misacht, want niet ‘speciaal’ genoeg. Maar wel toegankelijk en relatief laag in alcohol. Zodat je er ook best twee of drie van kunt drinken op een zomerse dag.
Met alle toewijding en drive die Dustin eigen is, ging hij aan de slag om het brouwen van een fatsoenlijk lagerbier onder de knie te krijgen. Het resultaat van die vijf jaar durende ontdekkingstocht werd voorjaar 2021 voorgesteld aan het publiek. Een gul schuimend en smaakvol goudgeel mistig, want ongefilterd craftlager dat mooie herinneringen wekt aan een ambachtelijk Duits Kellerbier.
De mannen van STOKED! ontwikkelen de recepten voor hun bier gezamenlijk in het eigen ‘brouwlab’. Voor optimaal resultaat hebben ze er serieus geïnvesteerd in een high end brouwinstallatie. In groot volume wordt gebrouwen bij Huttenkloas in Albergen. Per brouwdag wordt een relatief kleine batch ingepland, wat er voor zorgt dat het verkrijgbare bier altijd zo vers mogelijk is. Niettemin heeft STOKED! inmiddels ruim 30.000 liter in de planning staan. Die stuk voor stuk van de brouwers ruimschoots de tijd krijgen om lang genoeg te lageren, voor optimale smaak en kwaliteit.
Kwaliteit en tijd
In samenwerking met Huttenkloas-brouwer Ruud van de Gevel maakt STOKED! er een sport van om de lat steeds hoger te leggen bij zijn unfiltered lager. Daarnaast werken de brouwers uit Bergen nog aan passende uitbreiding van het assortiment. De eerstvolgende release die we kunnen verwachten, is een Zoigl-bier. Uiteraard ook ondergistend en geïnspireerd op de traditie van kleinschalige en ambachtelijke gemeenschappelijke brouwerijen die je nog terugvindt in het oosten van Beieren. Met een brouwer uit Vietnam is STOKED! bezig een Vienna Lager te ontwikkelen. Het spreekt vanzelf dat ook deze nieuwe bieren zich kunnen laten voorstaan op kwaliteit (de beste ingrediënten die zich de brouwers kunnen veroorloven) en tijd (om hun bier in geur en smaak tot volle wasdom te laten komen.)
Stoked unfiltered lager: proefnotitie
Als liefhebber zul je beamen: het verhaal van een brouwerij mag dan nog zo avontuurlijk zijn. Maar hoe goed ze is, hangt af van het bier dat er onder de kurk zit. Voor dit artikel proefde ik batch #1 en #2 van het STOKED! unfiltered lager. Een interessante ontdekkingstocht in geur, smaak en mondgevoel die bewijst dat de bieren wel work in progress zijn. En brouwen een serieus vak. Maar vooral: dat dit bier nieuwsgierig maakt naar meer.
Beide bieren laten zien dat STOKED! smaak maken en brouwen op een behoorlijk niveau beheerst. Maar als autorijder herken je allicht dat wie net een rijbewijs heeft, nog geen volleerd chauffeur is. Daardoor is batch #2 in details van een behoorlijk ander karakter. Gebrouwen met dezelfde mouten en nobele hopvariëteiten maar op een andere manier vergist. De verschillen zijn frappant en de vergelijking daardoor alleen al erg de moeite waard.
Mousse-achtig schuim
Voor deze proefnotitie beperk ik me tot STOKED! unfiltered lager batch #1. Dit vloeit met een mooie goudgele kleur in het glas. Natuurlijk is het mistig, want ongefilterd, vol levendig koolzuur. De schuimkraag is in eerste instantie gul en fijn mousse-achtig, maar geen werkelijk lang leven beschoren. Aan de binnenkant van een bierschoon glas laat het schuim geen sporen na.
Bloemig randje van de hop
In de geur herken je subtiel het mild biscuitachtige van blonde mout. De indruk in de neus is fris zoetig met granige toetsen. Als je proeft, ontdek je prettig pittig, fris bittere tonen. Een mooi pallet van vijf moutsoorten zorgt voor gelaagdheid, met een ragfijn bloemig randje van de hop. Het mondgevoel doet fluweelachtig aan. De afdronk is bitter maar naar mijn idee wat aan de zoete kant. Een toegankelijk bier, waar voor wie wil het nodige in te ontdekken valt.
En nu: vlieguren maken!
Brouwer Dustin Paul en zijn kompanen bewandelen met hun start-up Stoked beslist niet de makkelijkste weg. Want van alle bieren ter wereld vereisen lagers zonder twijfel het meeste vakmanschap om ze echt ‘op punt’ te krijgen. Al met al is de première van STOKED! zeker een bier geworden waar je er nog een van lust. Het prikkelt bij mij bovendien nieuwsgierigheid hoe de brouwerij zich gaat ontwikkelen. Net als voor piloten geldt per slot van rekening ook voor brouwers: vlieguren maken!
Meer weten over deze brouwerij?
Exposure voor jouw bier of brouwerij?
Neem contact op met biersommelier Frits Dunnink om de mogelijkheden te bespreken.
Leestips
Dossier lager: pleidooi voor bier dat smaakt naar bier.
LagerLab van brouwerij Noordt: bovengistende klassiekers ondergistend gebrouwen.