Het lekkerste bier van steeds dezelfde hoge kwaliteit: voor brouwers is dat de afgelopen 150 jaar de ‘Heilige Graal’ geweest. In de craft brewing revolutie waar we op het moment van genieten, is het wederom een relevante vraag. Hoe zorg je ervoor dat je niet eenmalig een goed biertje brouwt, maar bereik je consistente kwaliteit? Want dat is toch wat je zoekt om met je brouwerij commercieel succesvol te zijn. Een antwoord op dit vraagstuk geeft Beer-O-Meter. Deze innovatie maakt het ook voor kleine brouwers mogelijk om kwaliteitsanalyse op professioneel niveau uit te voeren. Beer-O-Meter: lab-kwaliteit testen voor elke brouwer.
Beer-O-Meter: lab-kwaliteit testen voor elke brouwer
In Groningen zijn ze bezig met de ontwikkeling van iets dat het in zich heeft om de bierwereld te veranderen: in Nederland en ver daarbuiten. Zonder compromis op kwaliteit, met een stuk gereedschap dat brouwers helpt de kwaliteit van hun vakmanschap op een hoger plan te brengen. Zodat het bier waar we van genieten, een consistentere en betere kwaliteit krijgt. En daarmee lekkerder wordt. Dat stuk gereedschap krijgt de naam Beer-O-Meter. Het gaat ervoor zorgen dat kleine, onafhankelijke brouwers testen kunnen uitvoeren op hetzelfde wetenschappelijke niveau als een professioneel uitgerust laboratorium. Alle testen die nodig zijn om bier te brouwen op een consistent, hoog niveau. Maar wel duurzaam en zeker niet onbelangrijk: betaalbaar.
Over dit artikel
In dit artikel maak je kennis met de innovatie Beer-O-Meter. Daarbij neem ik je eerst kort mee in de geschiedenis van het bier, om iets meer te vertellen over het belang van scheikundige testen bij de totstandkoming van bier dat liefhebbers het liefste drinken. En aldus de betekenis van Beer-O-Meter.
Vervolgens ontdek je het verhaal van de innovatie zelf en de werking ervan. Je leest wat twee brouwers uit Groningen van Beer-O-Meter vinden, die betrokken zijn bij de ontwikkeling van de innovatie: Van van den Berg (Baxbier) en Martijn Swiersta (Stadsbrouwerij Martinus). Tot slot laat ik je nog kort kennismaken met de twee drijvende krachten achter Beer-O-Meter.
Een korte historie van wetenschap en genieten van bier
Als biergenieters leven we in een gouden tijd. Je haalt je biertje in de winkel. Thuis uit de koelkast in je glas: genieten maar. Op basis van de ervaring met je favoriete brouwerij weet je: met de kwaliteit zit het wel goed. Het lijkt zó vanzelfsprekend dat we het bijna zouden vergeten: in de meer dan tienduizend jaar oude geschiedenis van ons geliefde gerstenat is bier van constante, hoge kwaliteit een relatief recente verworvenheid. Dat bier iedere keer hetzelfde smaakt, en op een manier waarop werkelijk niks is aan te merken, is pas iets van de laatste pakweg 150 jaar. In de millennia daarvoor was het maar afwachten wat je kreeg. Kleurafwijkingen of zuur bier, het was all in the game. En ‘heerlijk helder’ een grote uitzondering.
Heineken
Het is pas sinds de ontdekkingen van Louis Pasteur in de loop van de 19e eeuw, dat we precies weten hoe bier maken in zijn werk gaat. Vanaf dat moment sloegen brouwers en wetenschappers de handen ineen, met als doel de kwaliteit van bier verder te verbeteren. Aan die ontwikkeling danken we onder meer de kwaliteit van gist. Liefhebbers van Heineken bijvoorbeeld proeven het terug tot op de dag van vandaag, in iedere slok van hun favoriete bier. Tot stand gekomen met de kenmerkende geuren en smaken geproduceerd door afstammelingen van befaamde A-gist, die de Amsterdamse brouwerij in haar eigen laboratorium isoleerde. Als een van de eerste in Europa herkende Heineken de waarde van constante kwaliteit voor commercieel succes. Ook bij de verbetering van mout en hop speelde wetenschap een doorslaggevende rol. Meten is weten.
‘Big beer’ en ambachtelijke brouwerijen
Als bierliefhebbers zijn we dus verwend. Voor smaak en goed gebrouwen bieren hebben we best wat geld over. Dat veronderstelt evenwel dat de brouwers van onze voorkeur hun ambacht onder de knie hebben: ongeacht of het om grote of kleine gaat. Kwaliteitscontrole is daar een onlosmakelijk onderdeel van. Je bent geneigd te denken dat op dat gebied ‘Big Beer’ in het voordeel is: de grote, vaak internationaal opererende brouwerijconcerns. Met hun diepe zakken en voldoende schaal om er goed geëquipeerde laboratoria op na te houden, die nauwgezet de kwaliteit in de gaten houden van alles wat er op de brouwerij gebeurt.
Maar hoe pakken kleine brouwerijen het aan met hun kwaliteitscontrole? De bierkwaliteit overlaten aan het toeval? Elke zichzelf respecterende brouwer herkent in zichzelf de drive alles wat ze (of hij) maakt, steeds een beetje te verbeteren. Brouwmislukking demotiveert. Nog afgezien van het feit dat het bakkenvol met geld kost. Alle romantiek van het runnen van je eigen brouwerij ten spijt. Hoe klein ook: als je geld wilt verdienen met bier, ontkom je er niet aan. Vroeg of laat moet je iets ondernemen om grip te krijgen op je kwaliteit. Waarbij ook hier geldt: meten is weten.
‘Vroeger of later moet je als brouwer iets ondernemen om grip te krijgen op je kwaliteit. Als je commercieel succesvol wilt zijn, tenminste.’
Beer-O-Meter: lab-kwaliteit testen voor elke brouwer
Kiem van een innovatie
Tegen die achtergrond is er in Groningen een aantal jaren geleden een promovendus op zoek naar een idee hoe hij zijn kennis van biotechnologie kan combineren met zijn liefde voor ambachtelijk bier: Maciej Grajewski. Op een kennisbijeenkomst van start-ups ontmoet hij brouwer Martijn Swierstra van lokale brouwerij Martinus. Ze raken in gesprek. Al gauw gaat het over kwaliteitsanalyse en het dagelijks terugkerende gedoe dat de brouwer ervaart, om op een praktische manier adequate metingen te doen. Deze ontmoeting blijkt uiteindelijk de kiem van een innovatie: Beer-O-Meter.
De plannen komen tot ontwikkeling wanneer Grajewski organisatietalent, smaakenthousiast en thuisbrouwer Richard Rushby ontmoet. Gezamenlijk richten de Pool en de Brit na de zomer van 2019 het bedrijf SG Papertronics BV op. Hun doel: met de gepatenteerde innovatie van Grajewski een methode ontwikkelen waarmee bierbrouwers zelf wetenschappelijke testen kunnen uitvoeren. Zodat deze alles kunnen meten dat van invloed is op de kwaliteit van hun bier. Op een praktische manier met een snel maar adequaat resultaat, voor een toegankelijke prijs.
Zo werkt de Beer-O-Meter
De techniek achter de Beer-O-Meter werkt op basis van een combinatie van colorimetrie en spectrofotometrie: een symbiose van softwareontwikkeling en laboratoriumtechniek. Een chemisch stofje komt voor in een bepaalde concentratie, in dit geval in bier. Met behulp van spectrofotometrie is het mogelijk het concentratieniveau te bepalen: via brekingen van licht krijgt elke concentratie een kleur. En via colorimetrie kun je iedere kleur laten omzetten in een afzonderlijke code. Met behulp van software kan zo’n code worden vertaald in data: meetinformatie waar de brouwer iets mee kan.
De manier waarop is spectaculair
Met deze methode is het mogelijk om de meest uiteenlopende waarden vast te stellen: variërend van alcoholpercentage, stamwortgehalte, kleur, bitterheid, pH-waarde, tot de meest uiteenlopende mineralen aan toe. Relevante informatie in alle stadia van het brouwen. Uiteindelijk gaat de Beer-O-Meter ook uitsluitsel geven over microbiologische gegevens. Maar de meting voor alle relevante parameters voor Beer-O-Meter ontwikkelt SG Papertronics een voor een. Uiteraard is, dat je dit soort analyses kunt toepassen, op zichzelf niet spectaculair. Maar wel de manier waarop.
Brouwers zijn gewend aan de situatie dat je resultaten krijgt door grondstoffen of gebrouwen bier op te sturen naar een laboratorium, waar het door getrainde laboranten aan een analyse wordt onderworpen. Of ze werken met instrumenten die eigenlijk zijn ontwikkeld voor de hobbybrouwer. Beer-O-Meter levert meetresultaten op zonder dat dat specifieke kennis of vaardigheden veronderstelt. Een ander wezenlijk voordeel is dat je voor valide meetresultaten maar een hele kleine hoeveel bier hoeft te analyseren: enkele milliliters volstaan.
Draagbaar laboratorium
Beer-O-Meter is in feite een soort draagbaar laboratorium; een Blade thuistap-systeem neemt aanzienlijk meer ruimte in beslag. En waar bij analyse in een extern laboratorium een week wachttijd eerder regel dan uitzondering is alvorens je resultaten terugkrijgt, geeft Beer-O-Meter een uitslag binnen een tijdsbestek van hooguit 15 minuten.
Snel, simpel maar toch adequaat testen uitvoeren voor kwaliteitsanalyse van de meest uiteenlopende, belangrijke aspecten die komen kijken bij het brouwen. Beer-O-Meter geeft onder meer snel inzicht in de pH van brouwwater en wort, tot aan het alcoholpercentage, bitterheid of kleur aan toe van het bier dat de brouwer uiteindelijk afvult. Daarbij is de kwaliteit van alle tests van dezelfde standaard als in een laboratorium. Deze tests uitvoeren vereist verder geen specifieke kennis en vaardigheden van de mensen die op de brouwerij met de Beer-O-Meter werken. Uiteindelijk is het de bedoeling dat er een breed scala aan testmogelijkheden beschikbaar komt voor chemische en microbiologische analyse van bier en grondstoffen ervoor, in alle stadia van het brouwproces.
Resultaat op je smartphone
De resultaten van de tests leest de gebruiker af op een app geïnstalleerd op smartphone, tablet of computer. Alle data bewaart Beer-O-Meter in de cloud, dus ze zijn altijd en overal beschikbaar: resultaten vanaf het eerste moment dat je bent begonnen met meten. Een laatste detail is ook niet onbelangrijk: Beer-O-Meter is te combineren met alle gangbare brouwsoftware.
Naar verwachting is de innovatie begin 2022 voor brouwers beschikbaar. Met een eerste reeks testcapsules waarmee ze de meest voorkomende parameters in het brouwproces kunnen meten.
In deze webvideo krijg je een eerste indruk van de werking van Beer-O-Meter:
Ontwikkeld samen met brouwers
Wat opvalt, is dat de bedenkers van Beer-O-Meter hun innovatie niet alleen ontwikkelen voor, maar in nauwe samenwerking met brouwerijen. Twee kwaliteitsbewuste brouwers uit Groningen zijn vanaf een pril begin bij de ontwikkeling betrokken: Van van den Berg en Martijn Swierstra. Laten we eens luisteren wat zij over Beer-O-Meter te vertellen hebben.
Van van den Berg (Baxbier)
‘Pas als je precies weet wat je doet, kun je verbeteren’
Van de talrijke goede brouwerijen in de stad Groningen is Baxbier allicht de meest spraakmakende. Van van den Berg is hier hoofdbrouwer. Als een van de ‘proefkonijnen’ en samenwerkingspartners van SG Papertronics deed hij tijdens de ontwikkeling van Beer-O-Meter al eerste ervaringen op met het instrument voor kwaliteitsanalyse.
“We mogen dan wel artisanale brouwers zijn, maar dat betekent zeker niet dat we brouwen aan het toeval overlaten. Binnen de mogelijkheden die je hebt, ga je voor het hoogst haalbare. Dat wat je kunt meten en controleren voor optimale kwaliteit van je bier, moet je goed hebben. Daar loopt het bij kleine brouwerijen nogal eens spaak. Als je kwaliteitsanalyse goed wilt aanpakken heb je daarvoor nu verschillende instrumenten. Allemaal van verschillende leveranciers met elk hun eigen servicecontract. En vaak een pittig prijskaartje: zo’n 30K ben je al gauw kwijt. Of je gebruikt spullen voor de hobbybrouwer die werken op een niveau dat voor hobbybier best toereikend zijn. Met Beer-O-Meter krijg ik een oplossing in huis die eenvoudig lab-standard meetresultaten levert, waar ik echt wat mee kan.”
Kwaliteitsanalyse zonder overbodig gedoe
“Waarschijnlijk zijn pH en DO (disolved oxigen) voor ons hier bij Baxbier de belangrijkste parameters. Als je die altijd goed hebt, brouw je efficiënter maar zonder compromis op kwaliteit. Dat levert uiteindelijk een hele simpele rekensom op: meer lekker bier dat je aan het eind van de rit kunt verkopen. Beer-O-Meter kan er voor zorgen dat kwaliteitsanalyse op je brouwerij geen overbodige aandacht meer opslokt. Zo houd je je handen vrij voor de leuke dingen: steeds mooiere bieren brouwen. Want pas als je precies weet wat je doet, kun je verbeteren.”
Martijn Swierstra (Stadsbrouwerij Martinus)
‘Met weinig moeite nauwkeurige metingen’
Sinds de oprichting in 2015 staat Martijn Swierstra als hoofdbrouwer aan de ketels van stadsbrouwerij Martinus in Groningen. Zijn ruime ervaring als amateurbrouwer vulde hij aan met een opleiding Mouterij- en Brouwerijtechnologie in Gent. Omdat ze bij Martinus zowat kind aan huis zijn, lag het voor de hand dat de ontwikkelaars van Beer-O-Meter Swierstra betrokken bij het laten uitkristalliseren van hun innovatie.
“Als brouwer die geen concessies doet aan kwaliteit, zoek je naar manieren om je brouwproces te ijken. De kwaliteit van je bieren heb je onder controle, maar soms gebeurt het dat je iets krijgt waar je niet op rekent. Dan wil je kunnen meten waar het aan ligt. Daar heb je natuurlijk als brouwer wel mogelijkheden voor. Maar die zijn ofwel omslachtig en duur, ofwel geven met hun resultaat geen nauwkeurig beeld. Op dat vlak gaat Beer-O-Meter absoluut uitkomst bieden.”
Nuttig gereedschap
“Het voordeel van Beer-O-Meter is voor mij niet alleen dat ik on the go goede testen kan uitvoeren. Alle testresultaten slaat het systeem ook op, zodat je in een oogopslag een overzicht hebt van bijvoorbeeld al je suikermetingen. Beer-O-Meter is nuttig gereedschap voor alle microbrouwerijen die op zoek zijn naar constante kwaliteit. Omdat verreweg de meesten natuurlijk geen afgestudeerd biochemicus of brouwwetenschapper aan boord hebben. Ik zie mooie mogelijkheden: met weinig moeite nauwkeurige metingen. En dat alles voor een redelijke investering, die zeker niet opweegt tegen wat het kost als je alles maar een beetje uit de losse pols doet.”
Dit zijn de mensen achter de Beer-O-Meter
Met hun innovatie willen ze een belangrijke bijdrage leveren aan de democratisering van de technologie die brouwers ter beschikking hebben bij hun werk: gepromoveerd biochemicus Maciej Grajewski en bestuurs- en bedrijfskundige Richard Rushby. Aan hun werk bij de ontwikkeling van Beer-O-Meter ligt een oprechte liefde voor bier ten grondslag.
Maciej Grajewski (Polen, 1988)
“Wat mij altijd heeft gefascineerd aan bier, is dat het een drank is die werkelijk zo oud is als de mensheid. In wezen is het een heel simpel product. Het bestaat maar uit vier basis-ingrediënten: water, mout, hop en gist. En tegelijkertijd draagt het een verbazingwekkende complexiteit in zich. Zoveel factoren waarvan de werking tot op de dag van vandaag eigenlijk nog een mysterie is. Het inspireert om brouwers de hulpmiddelen te geven zodat ze hun vak nog beter in de vingers te krijgen. En ervoor te zorgen dat ze de beschikking krijgen over technologie die tot nog toe alleen was voorbehouden aan de echt grote brouwerijen. Daar pluk ik als liefhebber uiteindelijk dan weer de vruchten van: omdat mijn favoriete bier nog lekkerder wordt.”
Richard Rushby (Engeland, 1982)
“Ik ben al heel lang een fervent bierdrinker. Maar van de enorme rijkdom op het gebied van geuren en smaken in bier ben ik me pas echt bewust geworden sinds ik hier in Nederland woon. Die zin voor avontuur en experimenteren met bierstijlen van over de hele wereld vind ik een bijzondere eigenschap van Nederlandse brouwers. Vanuit mijn nieuwsgierigheid naar smaak ben ik ook thuis aan het brouwen geslagen. Van daaruit ontwikkelde zich bij mij de drive om manieren te vinden om het op een duurzame manier voor iedereen beter te maken. Het geeft veel voldoening om te werken aan een innovatie die eraan bijdraagt, de bedrijven van toegewijde craft brewers stabiel en succesvol te maken.”
Groot hart voor bier en duurzame ontwikkeling
Grajewski en Rushby zijn in de laatste stadia aanbeland van de ontwikkeling van de Beer-O-Meter. Naar verwachting komt hun innovatie begin komend jaar beschikbaar op de markt. Wat niet wegneemt dat de heren van SG Papertronics openstaan om al eens met brouwers en andere belangstellenden van gedachten te wisselen over de mogelijkheden. Benodigd kapitaal om slagvaardig te kunnen opereren is eveneens van harte welkom. Dus staat het jonge Groningse bedrijf zeker ook open voor een kennismaking met investeerders. Mits deze tenminste zijn voorzien van een groot hart voor bier én duurzame ontwikkeling.
Meer weten over Beer-O-Meter
Leestips
Nieuwsgierig naar andere trends en ontwikkelingen in de wereld van ambachtelijke brouwers? Lees het artikel op deze website over kansen en bedreigingen voor craft brewers in Nederland.
Dit is een artikel van biersommelier, smaakenthousiast en auteur Frits Dunnink. Naast zijn blog Bierschrijver schreef hij onder meer het ‘0.0 – alcoholvrij bier in de Lage Landen’. Je kunt het boek nu bestellen bij uitgeverij Edicola.
Waar is de bier-o-meter verkrijgbaar, en wat zijn de kosten.
Graag een totale prijs, dus incl. Ondersteundende instrumwnten en lab spullen.
Met vriendelujke groet
Ben
Ha Ben, dank voor je reactie. Contact kan via deze pagina: https://sgpapertronics.com/contact/
Goede groet,
Frits Dunnink
Bierschrijver.nl