Sedert 2019 maakt auteur Frits Dunnink deel uit van het gestaag groeiende gilde der Nederlandse biersommeliers. Maar wat schiet de samenleving op met al die kennis over de oudste alcoholische drank van de mensheid? Wie goed kijkt, ontdekt een overeenkomst van de biersommelier met de voetbalcommentator. Een artikel over een middag te gast bij een van de oudste programma’s op de Nederlandse radio. En de vraag hoe de biersommelier van ‘zomaar’ een glas bier een belevenis maakt.
Hoe de biersommelier van ‘zomaar’ een glas bier een belevenis maakt
Wanneer je een boek schrijft over bier, brengt je dat op verrassende plekken. Zo kwam ik onlangs voor het eerst sinds tijden weer eens in het café. En dit keer niet in een kroeg waar een verlaten sfeer heerste, zoals tijdens mijn ontmoeting met de kersverse CRAFT-voorzitter Bart van Kleef afgelopen december. In het café waar ik laatst kwam, heerste een aanstekelijke bedrijvigheid. Er speelde zelfs een bandje. Al bleef de biertap toe. En was het nog om een andere reden een gedenkwaardige gelegenheid: het was de eerste keer in mijn leven dat ik als cafébezoeker zelf mijn bier moest meebrengen.
Ik was te gast in het radioprogramma Spijkers Met Koppen. Een van de meest traditierijke radioprogramma’s van de Nederlandse omroep: sinds oktober 1988 wordt het iedere zaterdagmiddag live uitgezonden. Sinds die tijd is het café in de Utrechtse binnenstad de thuishaven van het programma, dat we tegenwoordig kennen als café The Florin. Dit etablissement heeft in alle opzichten de uitstraling van een Engelse pub. De Spijkers-redactie was nieuwsgierig naar mijn boek over alcoholvrij bier. Men had voor het item erover en passant ook auteur Ronald Giphart uitgenodigd om te vertellen over Fuck Wijn!: de gloednieuwe meedrink-podcast over bier.
In gesprek met Dolf Jansen
Naar goed gebruik worden de gasten voor het actualiteitenprogramma met satirische inslag ontvangen door de redacteur die het onderwerp heeft voorbereid. Onder het genot van een kop koffie neem je samen door hoe de redactie het gesprek erover in grote lijnen voor zich ziet. Aldus begreep ik dat mijn gesprek met presentator Dolf Jansen zou aftrappen met een vraag wat een biersommelier zoal doet. Nu wil het geval dat ik over mijn vak wel een visie heb. Het leek me dan ook een goede binnenkomer, waarvoor ik bruikbare quotes op de plank heb liggen.
Mijn interview in Spijkers Met Koppen werd een ervaring die me herinnerde aan hoe het voelt wanneer je voor de eerste keer in een achtbaan stapt die je niet kent. Het gaat met een rotgang en je zintuigen krijgen met tal van onverwachte impulsen te maken. Onder de ervaringen vibreert een grondtoon van milde exaltatie. En als het voorbij is, stap je met licht onvaste knieën weer uit het gondeltje. Met in je gemoed een mega-enthousiast bewustzijn van wat je de afgelopen paar minuten van je leven hebt doorstaan. Euforisch is geen eufemisme voor dat gevoel.
Achtbaanrit
Wie meeluisterde die bewuste zaterdagmiddag, snapt wat ik bedoel als ik zeg dat voornoemde quotes in de door Dolf Jansens enthousiasme aangedreven achtbaanrit op de plank zijn blijven liggen. (Wie nieuwsgierig is naar hoe ik het ervan afbracht, verwijs ik naar de link naar het multimedia-fragment onderaan dit artikel.)
Aldus kom ik bij het einde van de inleiding van dit blog. Waarvan je inmiddels snapt dat het draait om de vraag wat een biersommelier doet. En waarom je als bierliefhebber veel plezier kunt beleven van haar (of zijn) werk.
Wat is een biersommelier?
Van oudsher verwijst het begrip sommelier naar de functionaris die in een hof- of huishouding verantwoordelijk was voor de verzorging van dranken. In de praktijk ging het daarbij veelal om wijn. In de gastronomie heeft zich het takenpakket van de sommelier uitgestrekt van het beheer van de wijnvoorraad naar het adviseren over passende combinaties van bepaalde wijnen met gerechten uit het menu van de keuken.
Meer van recente datum is de specialisatie van sommeliers op het gebied van bier. Een biersommelier kun je definiëren als een expert voor de beoordeling van bieren. Tot de competenties van de biersommelier kun je kennis rekenen over het brouwproces van specifieke bieren en hoe je ze met gerechten combineert. Daarnaast kan hij (of zij) ondernemers in bier, maar ook liefhebbers adviseren over alles wat te maken heeft met genieten (van het proeven) van bier.
Diploma
In Nederland kun je je laten opleiden tot biersommelier door de Stichting Bieropleiding Nederland. (In België is er de opleiding tot Zytholoog.) Via StiBON hebben naar schatting inmiddels om en nabij de 300 personen hun traject afgerond als Doemens Diplom Biersommelier.
Het is altijd goed om bewust stil te staan bij wat je waarom doet in je werk. Zeker als de waarde ervan niet zo concreet en evident is als van een bakker, een onderwijzer of een brandweervrouw. Daarin ligt de waarde besloten van de vraag naar het waarom, hoe en wat van een biersommelier.
Mannen op de fiets
De gedachte welde op in mijn bewustzijn toen ik op een onbewaakt moment op de tv keek naar een wielerkoers: een hele tros mannen op de fiets, omgeven door motoren, volgauto’s en publiek, die een parcours aflegden over wegen slingerend door zacht glooiend boerenland. Niet veel later keerde de gedachte terug terwijl ik naar een live uitzending van een voetbalwedstrijd zat de kijken: tweeëntwintig mannen die aanrennen achter een bal, met hun entourage in een leeg stadion.
De parallel met mijn werk als biersommelier vond ik frappant.
Uren kijken naar fietsende mannen, of negentig minuten naar personen (mannen of vrouwen) die in korte broeken tussen witte krijtlijnen op een grasveld heen en weer rennen. Op zichzelf is dat natuurlijk een matig interessant tijdverdrijf. Wat is het dat het toch de moeite waard maakt om naar te kijken? Dat is het feit dat wat je ziet door een sportverslaggever van commentaar wordt voorzien. Het verhaal vertelt dat schuilgaat achter die activiteit, die in zichzelf eentonig is of zelfs ronduit stupide. Die duiding geeft aan wat je ziet, hoort, meemaakt. En aldus je kijkervaring maakt tot een betekenisvolle belevenis. De sportcommentator brengt met zijn (of haar) verhaal de koers, de voetbalmatch tot leven.
Wat dit te maken heeft met bier?
Een drank die uit de tapkraan vloeit in een glas, of ingeschonken wordt uit een fles. Bier is zo alom tegenwoordig in onze wereld, altijd geweest, dat het voor verreweg de meeste liefhebbers iets vanzelfsprekends is geworden. Zoals de regen die op gezette tijden in onze windstreken uit de hemel valt. Of de echtgenoot met wie we al tientallen jaren ons leven delen.
Het verhaal in het glas
Wordt het niet veel interessanter als er iemand is die het verhaal vertelt van dat bier? Je aandacht vestigt op de feestelijke schuimkraag in het glas, de kleuren, geuren en smaken die eronder te ontdekken vallen. Die bijzondere verhalen kent over de manier waarom juist dit bier geworden is zoals het is. Of de achtergrond van de mensen die het hebben gebrouwen. Je er bewust van maakt hoe geuren en smaken veranderen onder invloed van de steeds een beetje oplopende temperatuur van het bier in het glas. Hoe meer je weet van wat je drinkt, hoe meer je ervan geniet. Een biersommelier is als een goede sportverslaggever: door haar (of zijn) verhaal wordt iets ogenschijnlijk simpels en vanzelfsprekends als ‘een biertje’ tot een echte belevenis.
Niet gieten maar genieten
Hoe de biersommelier van ‘zomaar’ een glas bier een belevenis maakt. Gezeten in het bovenzaaltje van The Florin achter een kop espresso tegenover de redacteur van Spijker Met Koppen ontvouwde die gedachte zich in mijn bewustzijn. Zoals gezegd: wie die middag meeluisterde, weet dat ze daar aan tafel is gebleven. Mijn gesprek met Dolf Jansen, onder begeleiding van de batterij alcoholvrij bier die ik voor de gelegenheid had meegebracht, ontwikkelde zich in een hele andere richting. Al ben ik zonder meer content met de onliner die ik wel heb achtergelaten in de microfoon van NPO Radio 2: “Niet gieten maar genieten”.
Kijk- en luistertip
Knipselmap
Leestip
Hoe meer je weet van wat je drinkt, hoe meer je kunt genieten. Lees het artikel ‘Kijken, geur en smaak: bier proeven doe je zó’.