De tijd dat ‘alcoholvrij’ uitsluitend het 0.0 pilsje was, ligt al heel lang achter ons. Anno 2021 weerspiegelt de wereldwijde geur- en smaakrijkdom zich ook in het aanbod van <0,5% bier. En aan dat firmament schitteren sinds enige tijd ook veelbelovend twee kriekbieren. Voor dit artikel heb ik ze naast elkaar geproefd: de ‘Freak Kriek’ van Flying Dutchman en de kriek van Force Majeure. Non-alcoholic kriek: een heuse derby ‘Holland’ tegen België.
Non-alcoholic kriek: ‘Holland’ tegen België
Bier (vrijwel) zonder alcohol wordt steeds populairder. Dat is niet vreemd, aangezien voor steeds meer mensen bewust omgaan met hun lichaam en gezondheid belangrijk is. Daarnaast is de kwaliteit van bier in het segment <0,5% alcohol de laatste jaren enorm verbeterd. Wat ook een rol speelt: in dat groeiende aanbod prettig drinkbaar non alcoholic bier wordt het gamma aan kleuren, geuren en smaken al maar breder. Je kunt gerust stellen dat de rijkdom van wereldwijde bierstijlen in het alcoholvrije segment zijn evenbeeld gevonden heeft. Als bier voor jou vooral proeven en ontdekken is, is dat goed nieuws. Liefhebbers voor wie bier vooral alcohol is, hebben natuurlijk niet zoveel boodschap aan deze trend: eerlijk is eerlijk.
Alcohol doet niet mee
Dus: voor wie ‘goesting’ heeft… Voor iedere smaak een bier vrijwel zonder alcohol. Waarbij in de meeste landen om ons heen ‘alcoholvrij’ ten hoogste 0,5% mag krijgen. Alleen in Nederland doen we het anders: wij hanteren de strengste norm van heel Europa: 0,1%. Tot leedwezen van onze brouwers. Want ieder van hen zal je vertellen dat een goed bier zónder alcohol maken, topsport is. Alcohol als smaakdrager doet niet mee. (Al maken die paar tienden van procenten voor de smaak wel degelijk verschil.) Hoe meer extra smaakmakers je kunt toevoegen, hoe groter de kans dat je bier zonder alcohol de kritische consument smaakt. Daarbij nemen veel brouwers hun toevlucht tot hop. Maar ook het fruitbier is een categorie waaraan eer te behalen valt.
En dat brengt ons bij misschien wel het meest traditierijke type fruitbier dat de bierwereld kent: kriek. Er zijn inmiddels twee brouwerijen die zich hebben gewaagd aan een kriekbier dat volgens de Belgische wetgeving het predicaat ‘alcoholvrij’ mag dragen. Het zijn Flying Dutchman, van de Nederlands/Finse gypsy brewer Ronald de Waal, en Force Majeur, geesteskind van Stijn Panis, de eerste exclusief alcoholvrij brouwer van België. In dit artikel zet ik beide non alcoholic kriekbieren eens naast elkaar. Je leest proefnotities van de Flying Dutchman Freak Kriek en het kriek van Force Majeure. Maar ik begin dadelijk met een beknopt stukje achtergrond over het biertype kriek. Tot slot van dit artikel kom je te weten welk bier van de twee bij mij de hoogste ogen gooit. Een soort derby van de Lage Landen. Alleen dan niet uitgevochten op het voet- of korfbalveld, maar in de brouwketel.
Kriek: een korte introductie
Het is een van de talrijke bieren ontstaan vanuit het rijke Belgische biererfgoed: kriek. De meest basale definitie: kriek is een bier van spontane gisting, gemaakt met zure kersen die van oudsher in centraal-België krieken worden genoemd. Uitgangspunt van kriekbier is een traditioneel bier dat al eeuwen wordt gemaakt in de regio rond Brussel: lambiek. Dat is een seizoensbier waarbij een groot aandeel tarwe wordt verwerkt en overjarige hop. De alcohol komt in het bier via de gisten die van nature voorkomen in het milieu in en om de brouwerij: “bisjes uut de locht.”
Het bijzondere van deze gistsoorten is, dat ze nooit zijn uitgegeten. Ze gaan maar door met het omzetten van suiker in alcohol. Van dit principe maakt een brouwer gebruik als zij (of hij) kriek maakt. In de gerijpte, maar niet uitgegiste lambiek voegt hij (of zij) gekneusde kersen toe. De suikers uit de vruchten geven extra voeding aan de actieve gisten in het bier. Dat geeft een nieuwe impuls aan de vergisting. Het zorgt ervoor dat het vruchtvlees verteert. De pitten van de krieken zorgen ervoor dat het bier een houtachtig karakter krijgt. Gemiddeld voegt de brouwers 200 gram krieken toe per liter lambiek.
De historie van het kriekbier is herleidbaar tot het einde van de 19e eeuw. Boeren met kersenbomen in de streek rond Brussel stopten krieken in de lambiek van lokale brouwers. Brusselaars die met de tram een uitstapje maakten in de omgeving, maakten kennis met dit fruitige friszure bier. Zo kwam het dat commerciële geuzestekers op het idee kwamen om hun assortiment uit te breiden door ook kriek te produceren.
Er zijn twee soorten kriek: de traditionele oude kriek en de goedkopere, commercieel geproduceerde variant.
Oude kriek
Bij de oude kriek laat de geuzesteker zijn bier enkele maanden rijpen om dan de pitten en de fruitpulp te verwijderen. Vervolgens vult hij het gerijpte kriekenbier af met een scheut jonge lambiek. Die staat nog bol van de actieve gist, wat ervoor zorgt dat er opnieuw in de fles een vergisting op gang komt. Zo komt de kriek aan zijn koolzuur. Door deze methode ontstaat er koolzuurdruk in de fles. Dat is de reden waarom je oude kriek traditioneel in (kleine of grote) champagneflessen tegenkomt, met echte kurken.
Commerciële kriek
Na WO II is er in België een variant ontstaan die brouwers goedkoper, maar minder traditioneel produceren. Dit bier is gepasteuriseerd, aangezoet en dikwijls ook bijgekleurd met (natuurlijke) hulpstoffen. Deze kriekvarianten herken je omdat je ze kunt kopen in flessen met een kroonkurk. Als je ze inschenkt, valt op dat het schuim wel heel roze van kleur is. In de begintijd kwam ook deze kriek uit vaten van eikenhout. Maar in de jaren 1970 kende het productieproces nog een verdere rationalisatie. Sinds die tijd rijpt commerciële kriek in roestvrijstalen tanks. De brouwer werkt het kersensiroop in plaats van hele vruchten. Houtsnippers zorgen voor het kenmerkende aroma.
Zowel de traditionele als de moderne kriekvariant mogen brouwers sinds 1998 van de Europese Unie ‘gegarandeerde traditionele specialiteit’ noemen.
Battle of the (alcoholvrije) kriek
Non-alcoholic kriek: ‘Holland’ tegen België, de derby der Lage Landen. Mijn indruk is dat een sportieve krachtmeting beider naties aan de Noordzeekust vooral iets was uit de afgelopen eeuw als tot de verbeelding sprekend event. Niettemin dringt de vergelijking zich op als er twee bieren ter tafel komen, eentje van een Belgische en eentje van een Nederlandse brouwer. Twee keer een bier met ‘kriek’ op het etiket: dat klinkt als een thuiswedstrijd voor de Belgen. Opvallend detail is ook dat beide bieren in België zijn gebrouwen en afgevuld. Waarbij de in naam Nederlandse brouwer weliswaar in ‘Holland’ ter wereld kwam, maar formeel in Finland gevestigd is. Landen, grenzen: het zijn zaken die eigenlijk van nature niet van betekenis zijn. Twee kriekbieren die zijn geproduceerd op de moderne manier: ze komen van onder een kroonkurk vandaan.
Freak Kriek Super Hero Zero Point Three
Brouwerij: Flying Dutchman Nomad Brewing Company, Vantaa (FIN)
ABV: 0,3%
Voedingswaarde: 23 kCal/100 ml
Verkrijgbaar bij: Ondernulpuntvijf
Beoordeling op Untappd: 2,90/5 (3679 keer beoordeeld)
Proefnotitie – Brouwer Ronald de Waal is met een recht een nomade. Na omzwervingen door Europa en Noord-Afrika koos hij Finland als zijn thuisbasis. Brouwen leerde hij in Nederland, tijdens stages op school. Na zijn vestiging in het Hoge Noorden pakte hij van dat ambacht de draad weer op. Zijn Flying Dutchman-bieren laat hij veelal brouwen in België. Ze vallen met enige regelmaat in de medailles bij internationale bierkeuringen. En mochten er prijzen worden uitgereikt voor bieren met de langste naam, dan behoort De Waal ook tot de absolute favorieten.
Vruchtenyoghurt en een beetje boerenschuur
Onverwisselbaar Belgisch qua signatuur is zijn creatie Freak Kriek uitgevallen. Diep helderrood met wat tweeschijn fonkelt het bier in het glas, waarbij ook het levendige koolzuur opvalt. Het schuim is wit, maar niet uitgesproken stabiel. In de geur herkennen we duidelijk fruitzuur, frisheid: het doet een beetje denken aan vruchtenyoghurt met rood fruit. Ook zijn er tonen die onmiskenbaar zijn voor een bier van spontane gisting: een beetje boerenschuur, funky, een beetje appelachtig. De (subtiele) smaak herkennen we als kers: een fris en fruitig zuurtje wat ervoor zorgt dat dit bier prettig drinkt. Het koolzuur is mild prikkelend en een verfrissende afdronk rond het geheel prettig af. Voor een fruitbier vrijwel zonder alcohol is de Freak Kriek wat ons betreft zonder meer zeer geslaagd.
Kriek
Brouwerij: Force Majeure, Hasselt (B)
ABV : 0,4%
Voedingswaarde: 33 kCal/100 ml
Verkrijgbaar bij: Ondernulpuntvijf
Beoordeling op Untappd: 3,20/5 (44 keer beoordeeld)
Proefnotitie – Force Majeure is het idee van bierliefhebber en verandermanager Stijn Panis. Tijdens het trainen voor een triatlon merkte hij dat bier mét alcohol niet in zijn voedingsschema paste. In die periode viel hem op hoe bescheiden het aanbod aan alcoholvrij speciaalbier was als hij in België ‘op café’ ging. Zo ontstond zijn idee: bieren op de markt brengen met ten hoogste 0,5% alcohol, gebrouwen in de traditie van het Belgische bier. Met naast een mooi uiterlijk ook een proefbeleving in het glas. Naast de kriek heeft Force Majeure inmiddels ook een blond, een bruin en twee tripels in het assortiment.
Fruitpulp
Op het oog is de Force Majeure kriek inderdaad bijzonder geslaagd. Riant roze schuim, dat zeer stabiel blijft in het glas. Het bier zelf is troebel rood en we ontwaren er levendig koolzuur in. In de geur valt het aroma op van kersensiroop, fris zoet met aan de rand een zuurtje. Ook in de smaak laten de kersen niet te duiden over. In de basis zoet, maar wel fris. Een mild bitter laat er ook qua smaak en in de afdronk geen misverstand over ontstaan dat we het hier met bier van doen hebben. Ondanks de zoete smaaktonen drinkt deze non alcoholic kriek heel prettig, met een romig maar zeker niet plakkend mondgevoel. Wanneer we het flesje uitschenken, komt er fruitpulp mee met het restje bier. Dat maakt nieuwsgierig naar het productieproces. Het doet niet af aan de totale indruk dat Stijn Panis en zijn mensen een bier hebben gecreëerd dat voor herhaling vatbaar is.
Non-alcoholic kriek: battle ‘Holland’ vs België
Krijgt deze derby der Lage Landen ook een winnaar? Vooropgesteld: de match was van goed niveau. Beide bieren hebben sterke kanten, alle twee proefde ik met plezier. Maar dankzij een ijzersterke beginfase trekt in mijn beoordeling toch een bier aan het langste eind.
- Force Majeure Kriek 3,80/5
- Flying Dutchman Freak Kriek 3,50/5
Ben je nu nieuwsgierig naar nog meer proefnotities en beoordelingen van bieren in het segment van <0,5% alcohol? Dan raad ik je aan om mijn boek ‘0.0 – alcoholvrij bier in de Lage Landen’ eens door te lezen. Daarvoor heb ik meer dan 100 non alcoholic bieren getest en van een rapportcijfer voorzien, die in België en Nederland vrij breed (online) verkrijgbaar zijn.
Leestips
Meer weten over Force Majeure en initiatiefnemer Stijn Panis? Ontdek het complete verhaal over hun Belgische alcoholvrije klassiekers.
Liever lezen over Belgisch bier mét alcohol? Dan is dit iets voor jou: ‘Trappistenbier: smaak van achter de kloosterpoort’.