Traditioneel is januari de maand van de goede voornemens. Een groeiend aantal bierliefhebbers gaat dan een bijzondere uitdaging aan: 30 dagen zonder alcohol. Internationaal staat dit initiatief bekend als Dry January. In Nederland hebben we de campagne IkPas. Het doel ervan is mensen bewust maken van hun gewoonten omtrent alcoholconsumptie. En eraan bij te dragen dat ze zelf bepalen wat ze wanneer drinken. In dit artikel ga ik op zoek naar de wetenschappelijke, medische argumenten waarom een langere pauze van je alcoholconsumptie zinvol is. Dry January: 30 dagen geen alcohol – dit is waarvoor je het wilt.

Dry January – dit is waarvoor je het wilt

“Goh, wat goed: je leeft je boek.” Dat was de nuchtere vaststelling van mijn oude vriendin Marja, terwijl ze toekeek hoe ik de flessen en blikken op de keukentafel zette. Ik was die middag van Oudejaarsdag net teruggekomen van mijn rondgang langs de slijters in de Groninger binnenstad, met een rugzak vol <0,5% bier. Een jaar lang heb ik me ondergedompeld in de wereld van het bier (vrijwel) ontdaan van alcohol. Een ontdekkingsreis die resulteerde in mijn boek ‘0.0 – alcoholvrij bier in de Lage Landen’. Mijn nieuwsgierigheid naar het onderwerp werd geprikkeld, toen ik me afgelopen jaar tijdens Dry January erin begon te verdiepen. Me wagen aan het experiment om gewapend met mijn kennis, een maand lang alleen bier zonder alcohol te drinken, leek me een logische laatste etappe van mijn tocht.

Bestel mijn boek ‘0.0 – alcoholvrij bier in de Lage Landen’ direct bij uitgeverij Edicola >>

Regie over je leven

Het initiatief Dry January heeft sinds enige tijd een Nederlandse versie in de vorm van de campagne IkPas. Als je mijn boek hebt gelezen, weet je dat ik sceptisch ben ten opzichte van dit soort goedbedoelde ‘challenges’. Dat heeft te maken met mijn ontwikkelde drang naar zelfbeschikking: ik maak potverdriedubbeltjes zelf wel uit wat ik wanneer drink. Tijdens de research voor mijn boek sprak ik onder meer met Rob Bovens, de initiatiefnemer van de campagne IkPas. (En in het boek even consequent als knullig want verkeerd aangehaald met de voornaam Ton – mea maxima culpa!)

Dat gesprek is me bijgebleven als een moment dat mijn eigen opvatting over alcoholvrij bier, maar ook IkPas het meest heeft beïnvloed. Professor Bovens deed me inzien dat een uitdaging als een maand lang zonder alcohol niet te maken heeft met beperking of betutteling. Maar dat het doel juist is mensen te helpen dat ze zelf kunnen bepalen wat ze wanneer drinken: een vorm van zelfbeschikking en regie over je leven.

Maar alvorens me te storten in het experiment om een maand lang af te zien van alcohol, vond ik het belangrijk om nog iets anders te weten. Wat is het effect van een maand lang geen alcohol drinken op het lichaam? Een antwoord op die vraag lees je in dit artikel. Vooropgesteld: hoe meer je gewend bent om te drinken, hoe groter de positieve gevolgen van 30 dagen lang de alcohol over te slaan. Maar samengevat durf ik de stelling aan: een maand lang geen alcohol is een maand vakantie voor je lijf. Ik ben stellig van mening dat het goed is om lief te zijn voor jezelf en het lijf dat je bewustzijn door de werkelijkheid draagt. Daarom vind ik een maand lang mijn alcoholconsumptie op pauze zetten een goed idee. Een maand lang geen alcohol, Dry January: dit is waarvoor je het zou willen doen.

IkPas: 30 dagen alcoholvasten

De keuze maken om een periode je alcoholconsumptie op pauze te zetten, is een vorm van vasten: je ontzegt je iets. Het idee achter zo’n actie is van oudsher vaak religieus gemotiveerd. Maar het bewustzijn dat vasten ook goed is om lichamelijke redenen, is minstens net zo oud. Je kent allicht de grondlegger van onze geneeskunde, de Griekse arts en wijsgeer Hippocrates die leefde omstreeks 400 voor het begin van onze jaartelling. Van hem is het volgende citaat overgeleverd:

“Wees matig met alles, adem frisse lucht. Verzorg je lichaam dagelijks en zorg voor lichaamsbeweging. Genees kleine kwalen liever door te vasten dan met een medicijn.”

Hippocrates

Het idee van vasten vanwege een gunstig effect op de gezondheid raakte in de loop van de 20^ste eeuw op bescheiden schaal populair: detox, oftewel ontgifting. Deze ontwikkeling is geïnspireerd op alternatieve geneeswijzen, vanuit de medische wetenschap is er geen onderbouwing dat het zinvol is je lichaam te ontdoen van giftige stoffen. Wat wel wetenschappelijk is aan te tonen: je organen een poos niet blootstellen aan stoffen die bij overmatige consumptie niet goed voor je zijn, kan een gunstig effect hebben voor je gezondheid. Dat geldt voor alcohol, maar bijvoorbeeld ook voor suiker. Diverse organen die betrokken zijn bij je stofwisseling, krijgen hierdoor gelegenheid om te regenereren. Heel gechargeerd: Dry January is een soort vakantie voor je lever.

Gunstige effecten van 30 dagen geen alcohol

De lever is dus het orgaan in je lijf dat het meest profiteert van een substantiële pauze van je alcoholconsumptie. Maar er zijn nog meer lichaamsdelen waarvoor het fijn is. We gaan ze eens een voor een langs en bekijken nog wat andere positieve effecten die je kunt verwachten tijdens Dry January.

Lever

Ik heb de overeenkomst tussen onze woorden ‘lever’ en ‘leven’ altijd frappant gevonden. De lever is in het menselijk lichaam het orgaan dat giftige stoffen aanpakt voordat ze de kans krijgen om schadelijk te worden voor je gezondheid. Tenminste, wanneer je hem de kans geeft die taak naar behoren uit te voeren. Bier is een van de stoffen waar de lever mee aan de slag moet en in het bijzonder natuurlijk de alcohol. Dat doet de lever in etappes: eerst zet hij alcohol om in aceetaldehyde. Dat is nog steeds een op zichzelf giftige substantie, die voor het gevoel zorgt dat we kennen als een kater. Vervolgens verwerkt de lever aceetaldehyde tot azijnzuur. En dit wordt dan tot slot weer afgebroken tot water en kooldioxide. Deze stofjes verlaten het menselijk lichaam via de urine en de adem.

Bij overmatige alcoholconsumptie raakt de lever geprikkeld, wat uiteindelijk kan leiden tot een ontsteking. Zo’n overprikkeling kun je wetenschappelijk aantonen door in het bloed op zoek te gaan naar stoffen die wijzen op een mogelijke overprikkeling. Bij onderzoek van bloedmonsters van mensen die gedurende langere tijd geen alcohol hebben gedronken, blijkt het aandeel van die stoffen te zijn afgenomen. Daarnaast is ook aantoonbaar dat levercellen na een aantal weken geen alcohol regenereren. Dat zorgt ervoor dat het orgaan dat ze vormen, weer beter zijn werk kan doen.

Alvleesklier

Een ander belangrijk orgaan voor de stofwisseling in het menselijke lichaam is de alvleesklier, ook pancreas genoemd. Deze heeft een wezenlijke functie bij het verteren van voedsel en het reguleren van het suikerniveau in het bloed. Wie gedurende langere tijd een overmatige alcoholconsumptie heeft, heeft grote kans op een chronische ontsteking van de alvleesklier. Wat weer een soort domino-effect kan hebben van andere langdurige gezondheidsproblemen.

Hart

Voor het menselijke lichaam is het hart letterlijk de kern van de zaak. Ook voor dit orgaan is het niet goed als je gedurende langere tijd er een hoog consumptiepatroon van alcohol op nahoudt. Het voornaamste effect is een verslapping die optreedt in de hartspier bij een verhoogd risico op hoge bloeddruk. Het wordt voor je lichaam moeilijker om allerlei lichaamsdelen en organen van vers bloed te voorzien. Dat dit gevolgen heeft voor hoe fit je je voelt, laat zich raden.

Gezond eetpatroon

Ik vond het zelf tijdens de research voor dit artikel verrassend te ontdekken, maar overmatige alcoholconsumptie heeft ook invloed op je eetpatroon. Wie veel alcohol drinkt, loopt grote kans om slechte eetgewoonten te ontwikkelen. Iets wat lichaam en gezondheid op de lange duur een mens niet in dank afnemen. Dat zit zo: in alcohol zitten stoffen die de natuurlijke behoefte aan voedsel in het lichaam onderdrukken. Dit kan ervoor zorgen dat er op lange termijn een tekort ontstaat van allerlei voedingsstoffen die voor je gezondheid belangrijk zijn: vitamine B1 is een belangrijk voorbeeld. De invloed van alcohol op je voedingspatroon heeft een versterkend effect, want alcohol onderdrukt de deeltjes die zorgen voor een normaal prikkelgeleidingssysteem in het lichaam.

Andere positieve effecten van 30 dagen geen alcohol

Veel deelnemers aan Dry January of IkPas geven aan dat ze ervaren beter te slapen wanneer ze hun alcoholconsumptie op pauze zetten. Bovendien zeggen ze zich gelukkiger te voelen. Of dat met de alcoholpauze op zichzelf te maken heeft, is niet met zekerheid te zeggen. Er is namelijk ook een andere aannemelijke reden om je goed te voelen over jezelf: dat je de uitdaging succesvol het hoofd hebt geboden om een maand lang alcohol te laten staan.

Daarnaast zijn deelnemers aan voornoemde challenges positief over de lichamelijke effecten ervan. Ze ervaren dat ze zich lichamelijk fitter voelen en geven dikwijls ook aan dat ze zijn afgevallen. Ook hierbij is het onzeker of er een direct verband is met hun alcoholpauze. Of dat er nog andere veranderingen zijn geweest die ze hebben doorgevoerd in hun leefstijl.

Aandacht voor bovengemiddelde drinkers

Er zijn dus wel degelijk wetenschappelijke argumenten waarom het goed is om je alcoholconsumptie een maand op pauze te zetten. Waarbij de volledigheid gebiedt te zeggen, dat de meeste wetenschappelijke aandacht uitgaat naar de effecten bij bovengemiddelde drinkers. Er is weinig wetenschappelijk onderzoek naar het effect van een alcoholpauze bij gemiddelde of matige alcoholconsumptie.

Waar wel onderzoek naar is gedaan, zijn de effecten van een langere periode van matige alcoholconsumptie. Dat toont onder meer een beschermend effect aan bij hart- en vaatziekten en diabetes type 2. Daarvan ligt de oorzaak onder meer in de positieve uitwerking van matige alcoholconsumptie op ‘goede’ HDL-cholesterol. Meer over hoe je verstandig kunt genieten van alcohol en dit combineert met een gezonde leefstijl, lees je in dit artikel.

Blijf gezond, blijf genieten

Dry January: een maand je alcoholconsumptie op pauze – dit is waarvoor je het wilt. Het is goed om je te realiseren dat geen alcohol drinken, allerminst een doel op zich is. Bier mét alcohol biedt grote genoegens, wat mij betreft vooral wat betreft smaak. Bier zonder alcohol is leuk voor erbij, het kan je wereld als bierliefhebber verrijken. Waar het uiteindelijk om gaat, is dat je de balans vindt die voor jou het beste werkt. En dat jij degene bent die bepaalt wat je wanneer drinkt, en het niet de alcohol is die in jouw leven aan het stuur zit. Eet en drink gevarieerd en matig. Maar vergeet ook zeker niet om jezelf met regelmaat een uitspatting te permitteren. Omhels je verlangens dan zonder schuldgevoel. Blijf gezond, blijf genieten!

Een maand geen alcohol, maar wel zin in bier? Gelukkig is de keuze aan bieren (vrijwel) zonder alcohol groot en nog steeds groeiende. Zoek je een gids voor wat in dat enorme aanbod lekker is en wat niet? In mijn boek ‘0.0 – alcoholvrij bier in de Lage Landen‘ vind je proefnotities van meer dan 100 geteste en beoordeelde <0,5% bieren verkrijgbaar in Nederland en België.

Leestips

Lees mijn geactualiseerde inleiding over het thema ‘Alles wat je wilt weten over alcoholvrij bier’ >>

Lees het achtergrondartikel over de toestandkoming van mijn boek over bier (vrijwel) zonder alcohol >>