Hoe heb jij 2020 beleefd? Een jaar vol ongekende, soms erg moeilijke gebeurtenissen die ook aan de wereld van het bier zeker niet ongemerkt voorbijgingen. Vooral vanwege het feit dat gastronomie en cafés hun deuren gedurende maar liefst vijf maanden gesloten moesten houden in het jaar van covid-19. In dit blogartikel lees je de ervaringen van vier direct betrokken uit de Nederlandse bierbranche: Arjanneke van den Berg, Arvid Bergström, Fedor Vogel en Rick Kempen. Ze vertellen hun verhalen van 2020. Tijd voor een terugblik: het coronajaar 2020 in de Nederlandse bierwereld.
Terugblik: het coronajaar 2020 in de Nederlandse bierwereld
En zo belandden we in de laatste week van wat voor ieder van ons een van de meest ongekende jaren ooit zal zijn. Waarin in de meeste gevallen dingen anders zijn gelopen dan we ons hadden kunnen voorstellen. Een jaar met in het minst ongunstige geval een niet aflatende reeks van doorkruiste verwachtingen. Een jaar dat ons daarbij ervan bewust maakte dat goede gezondheid en adequate zorg bij ziekte niet vanzelfsprekend zijn. Dat daarbij ook verdriet bracht in veel families en vriendenkringen vanwege sterfgevallen die in hun heftigheid en het moment waarop ze zich voltrokken, verwachtingen te boven gingen.
2020 gaat de geschiedenisboeken in als het jaar van het virus.
Beginnen deed het onopvallend, met beelden op tv vanuit een verafgelegen deel van de wereld. Van mensen met mondkapjes en in witte pakken. Maar al te snel moesten we vaststellen dat de wereld waarin we leven, kleiner is dan we ons kunnen voorstellen. Dat was op zichzelf lange tijd allicht een besef dat aanleiding was voor een gevoel van avontuur. Maar in maart maakten we kennis met het angstaanjagend aspect: de keerzijde van de medaille. Inmiddels zijn die mondkapjes ook onze dagelijkse realiteit. Onze wereld lijkt te zijn ingekapseld door de pandemie. Het begin van die episode schetste al het beeld dat we waren ingehaald door een virus dat naar verwachting voor langere tijd in ons midden blijft. Nu is het kerst en weten we wat dat precies betekent.
Het jaar van vijf maanden horecasluiting
Het virus onder controle krijgen en houden vergt talloze rigoureuze maatregelen. Waarbij het voornaamste doel van de Nederlandse overheid is om een infarct te voorkomen van de gezondheidszorg. Een van die maatregelen is de sluiting van de horeca. In maart werden cafés en restaurants gesommeerd per direct hun deuren te sluiten. Een situatie die uiteindelijk tot 1 juni duurde. De heropening van ’s lands kroegen en gastronomie vond plaats onder strikte voorwaarden: Nederland maakte kennis met de anderhalvemeter-horeca. Het ‘nieuwe normaal’ bracht ondernemers in gastvrijheid niet de vurig gewenste continuïteit. Halverwege oktober kregen ze wederom opdracht hun activiteiten te staken. Restaurants en cafés zoeken hun toevlucht in het afhaalmenu.
Ook alle winkels houden hun deuren gesloten, uitzonderingen daargelaten. Wie wel open mogen blijven, zijn levensmiddelenwinkels. Op initiatief van VVD en D66 bepaalde het parlement dat slijterijen en bierwinkels ook klanten mogen blijven verwelkomen. Voor kerstinkopen doet Nederland massaal een beroep op online shopping. Het resulteert in een logistiek-infarct. Marktleider PostNL bereikt in de week voor kerst het maximum van zijn capaciteit.
Een terugblik op 2020: ‘biermensen’ aan het woord
Het coronajaar 2020 in de Nederlandse bierwereld. Het spreekt voor zich dat deze ontwikkelingen een effect hebben op ondernemers die in hun middelen van bestaan voorzien met bier en brouwen. Dit voorjaar kon je op dit blog uitgebreid de ervaringen lezen van tal van betrokken in deze sector: brouwers, cafébazen en biersommeliers. Hun verhalen zijn gebundeld in Dossier covid-19. Vlak voor het verstrijken van dit ongekende jaar heb ik een aantal van hen weer opgezocht om te horen hoe ze 2020 in herinnering zullen houden en vooruitkijken naar het nieuwe jaar. Je hoort achtereenvolgens Arjanneke van den Berg van de Gooische Bierbrouwerij en biersommelier Arvid Bergström. Daarnaast komen ook nog uitgever Fedor Vogel aan het woord en Rick Kempen, ’s lands meest geprofileerde bierambassadeur.
Arjanneke van den Berg
‘Antwoorden bedenken op nieuwe vragen: dat prikkelt en geeft mij goede energie’
“Ik denk dat 2020 voor veel mensen het jaar was dat ze de wereld opnieuw moesten uitvinden. Dat geldt voor onze brouwerij in ieder geval wel heel sterk. We moesten echt terug naar de basics. Wie zijn we en wat willen we als bedrijf? Waar zitten onze klanten en hoe bereiken we die? De corona-situatie heeft ons echt gedwongen te reflecteren op ons product en onze brouwerij. Zo kwamen we terug bij de piketpalen die we tien jaar geleden al hadden geslagen. Wat vinden we interessant? Werken met lokale producten. Wat vinden we leuk? Samenwerken met lokale leveranciers. Zo zijn onze grape ales ontstaan. Was dat niet gebeurt zonder corona? Dan hadden we gedacht: ‘Dat zouden we wel een keer kunnen doen…’ Nu waren er genoeg redenen om er volle focus aan te geven.
‘Bar des Boules paste perfect bij het hele corona-verhaal’
Arjanneke van den Berg
“We hebben antwoorden moeten bedenken op hele nieuwe vragen. Dat prikkelt en voor mij is dat iets waar ik goede energie van krijg. Daaruit zijn hele nieuwe, mooie ideeën ontstaan. Onze Bar des Boules bijvoorbeeld: een ontmoetingsplek in stadspark De Kwekerij. Waar de mensen afgelopen zomer terecht konden om elkaar te ontmoeten met een lekker drankje en een ontspannen potje jeu des boules. Dat paste perfect bij het hele corona-verhaal: elkaar wel ontmoeten, maar dan buiten in een kleine groep, met voldoende mogelijkheden voor passende afstand.
‘Ik heb veel saamhorigheid ervaren…’
“Ik denk dat 2020 uiteindelijk ook het jaar is geworden waarin meer mensen ons hebben ontdekt. Toen de hele toestand in maart begon, heb ik heel veel saamhorigheid ervaren. Iedereen was met z’n allen opzoek naar oplossingen in die ongekende, rare situatie die was ontstaan. Ik moet zeggen dat ik wel een kanteling merk: mensen zijn er klaar mee, worden chagrijnig. Voor het nieuwe jaar zou ik wensen dat we weer teruggaan naar die pósitieve energie.”
Arvid Bergström
‘In de lockdown ontdekken bierliefhebbers verrassende dingen’
“Natuurlijk is 2020 voor de meeste mensen niet het jaar geworden dat ze zich hadden voorgesteld. Mijn agenda zat afgelopen januari al vol tot ruim in de herfst. Maar hoe anders is het gelopen? Aan de andere kant: ik had er niet op gerekend dat ik dit jaar mijn boek Bier en Barbecue af zou kunnen krijgen. Het ligt er nu. Ondanks de emotioneel heftige dingen die 2020 voor mijn naasten en mij in petto had, boven op de hele covid-toestand.
‘Ik zie ontwikkeling in smaak: van hoppig bitter naar zoet’
biersommelier Arvid Bergström
“In de bierwereld stond en staat naar mijn gevoel veel in het teken van overleven. Ik zie ook ontwikkelingen in smaak. Of het met de coronacrisis te maken heeft, weet ik niet zeker. Maar ik heb het gevoel dat er een ontwikkeling is in de richting van zoet. Het biertype imperial pastry stout is daarvan wel een mooi voorbeeld. Als tegenwicht aan de trend die ik herkende in de jaren daarvoor, waar het op biergebied ging in de richting van hoppiger en bitter.
‘Geef bier proeven een extra lekkere dimensie’
“Wat ook opvalt, is dat bier blijft: ondanks de lockdown. Daardoor misschien wel meer dan normaal. Bierliefhebbers zijn er nu op aangewezen om thuis te genieten. Daarbij ontdekken ze verrassende dingen, bijvoorbeeld wanneer je bier combineert met eten. Er gaat een wereld voor je open! Wat veel plezier geeft, is de volgende tip: als je een gerecht wilt combineren met een biertype, kijk dan of je van drie verschillende brouwers dit biertype kunt vinden. Dus drie IPA’s, drie tripels of drie weizen. Ontdek dan welk bier voor jou het beste combineert bij jouw gerecht. Zo krijgt proeven een nieuwe, extra lekkere dimensie.”
Fedor Vogel
‘Bierdrinkers maken andere keuzes: dat merken onze microbrouwers’
“In mijn herinnering is 2020 het jaar dat alles verliep met de handrem erop. Dat had natuurlijk alles te maken met het coronavirus. Vanaf juni begon het allemaal weer een beetje los te komen. De horeca mocht weer open, zij het met grote beperkingen. We hadden een mooie, warme zomer. Bij horecabedrijven met een goed terras liep het daardoor lekker. Ook omdat de meeste mensen ervoor kozen om in de vakantieperiode in Nederland te blijven. Er ontstond weer vertrouwen, maar spijtig genoeg moest alle horeca in de herfstvakantie weer dicht. Dat trok natuurlijk ook zijn wissel op de brouwerijen in Nederland. In het eerste deel van de coronacrisis zag je veel creativiteit: met virtuele proeverijen, nieuwe webshops, drive through verkoop. Tijdens deze tweede lockdown zie je dat toch minder. Mijn indruk is dat bij de middelgrote brouwerijen de echte groei er vooralsnog uit is.
‘Ik heb de indruk dat liefhebbers andere keuzes maken: dat ze terugvallen op klassieke biertypen’
uitgever Fedor Vogel
“De gevolgen van de pandemie merken we ook in de uitgeverswereld, maar ik moet zeggen dat daar twee kanten aan zitten. Enerzijds een daling in de advertentie-inkomsten, begrijpelijk al je kijkt naar de ontwikkelingen in de biermarkt. Maar dat de mensen nu erop zijn aangewezen hun vrije tijd thuis door te brengen, betekent dat ze meer belangstelling krijgen om te lezen. Het aantal abonnees van Bier en Brouw Magazine vertoont een stijgende trend, net als de bezoekers van ons platform bierradio.nl. Onze podcasts zitten in de lift.
‘Ik zie mogelijkheden voor creativiteit’
“Ik heb ook de indruk dat er veranderingen zijn in de keuzes die bierliefhebbers maken, ook in de schappen van de supermarkten en slijterijen. Dat ze terugvallen op de klassieke bieren uit de Belgische brouwerijtraditie: het blond, de dubbels, de tripels. Dat merken onze microbrouwers, verwacht ik. Die richten zich gemiddeld genomen toch meer op de avontuurlijke smaken geïnspireerd op de Amerikaanse craft brewers. In dat segment zag je afgelopen jaar dat veel brouwers zich richtten op NEIPA’s, maar ook op alcoholarme bieren. Toch zie ik ook mogelijkheden voor brouwers die het zoeken in creativiteit, bijvoorbeeld wat betreft brouwtechniek. Zo’n project als Lager Lab van brouwerij Noordt is daarvan een sprekend voorbeeld. Ontwikkeld samen met Beerwulf, net als trouwens het SMaSH-project in samenwerking met Hollands Hophuis. Het zou me niet verbazen dat we 2021 van dat soort initiatieven meer gaan zien.”
Rick Kempen
‘Doorbijten blijft het devies’
“Vooropgesteld: ik heb diep respect voor al die mensen die op dit moment bivakkeren in de voorste loopgraven. Wie ik bedoel? Al die vrouwen en mannen met hun grote hart voor gastvrijheid die midden in een lockdown zitten, de tweede al dit jaar. En enig perspectief is niet in zicht. Grote bewondering voor al die horecamensen dat ze in zulke moeilijke, uitzichtloze omstandigheden het hoofd koel en het hart vastberaden houden! Ik kan me zo goed voorstellen dat dit allemaal leidt tot psychische nood. Ook bij al die mensen trouwens die als gast nergens terecht kunnen. Opvallend is dat we niks horen over het sociale vangnet dat de horeca biedt. Natuurlijk kunnen we becijferen wat de economische schade is die horecaondernemers lijden. Maar de geestelijke gezondheidsschade moet zeker niet worden onderschat, voor noch achter de toog.
‘Psychische nood moet niet worden onderschat, voor noch achter de toog’
biersommelier Rick Kempen
“Wat betreft het komende jaar ben je geneigd te zeggen dat het allemaal alleen maar beter kan worden. Al zal het z’n tijd nodig hebben. Uiteindelijk lukt het ons om dat ellendige virus eronder te krijgen. Maar voor het zover is, hebben we vooral veel geduld nodig. Ik hoop vurig dat we het met z’n allen kunnen opbrengen om solidair te blijven met elkaar. Dat we kalm kunnen blijven en verstandig genoeg om te accepteren dat het voor ons allemaal klote is. Doorbijten blijft het devies!
‘Blijf onze lokale brouwers bewust steunen’
“Daarbij zou de Nederlandse bierwereld moeten proberen te profiteren van al die liefhebbers die vanwege de veranderende omstandigheden beginnen te ontdekken dat er meer is tussen hemel en aarde op het gebied van gerstenat. Het is toch een tendens dat meer mensen kritischer worden op wat ze naar binnen werken. Maar door de onzekerheid van het economische tij ook kritischer worden waaraan ze hun geld uitgeven. Beide zaken gelden ook voor bier. Al bestaande trends zetten door, niet in de laatste plaats die van alcoholvrij bier. Wat ook van eminent belang blijft is dat we onze lokale brouwers bewust blijven steunen. Dat neemt niet weg dat ik bij alle bespiegelingen voor het komende jaar een ding heel goed weet: ik zie ontzettend uit naar 2022.”
Vind plezier in de dingen die wel kunnen
Zo zitten we ook met kerst in het coronajaar allemaal in hetzelfde schuitje. Dat betekent: vieren in kleine kring. Tel je zegeningen. Vind plezier in de leuke dingen die wel kunnen. Dat zijn er weliswaar minder dan je misschien zou willen. Maar verspil niet te veel energie en gedachten aan de dingen die nu niét kunnen, of probeer het althans. De wereld zoals we die gewend en waaraan we zo gehecht waren, is er niet meer. Het is niet te verwachten dat die ooit nog terugkomt. Probeer aan dat idee te wennen, want het niet accepteren maakt de kans niet groter dat het anders wordt. Daar heb je alleen jezelf maar mee.
Koester de herinneringen aan wat was, bereid je voor op de dingen die gaan komen. Want er komt een moment dat we die hele virus-toestand achter ons kunnen laten: dit gaat ook weer voorbij. Dan breken er weer tijden aan dat we ons vrijer kunnen voelen. En is de wereld waarin we leven, wellicht wel in zijn voordeel veranderd. Voor de tussentijd nog een tip: in de wereld van geuren en smaken kunnen we allemaal naar hartenlust en onbezorgd op ontdekkingsreis. En ik besluit met de woorden van Rick Kempen: “Blijf gezond en blijf genieten!”
Leestips
Meer teruglezen over de corona-situatie en de Nederlandse bierwereld? Een compleet overzicht van alle artikelen over covid-19 vind je hier.
Op bierschrijver.nl staan veel berichten over trends in de wereld van bier en brouwen. Een van de meest gelezen blogs is ‘Alles wat je wilt weten over alcoholvrij bier’.