Boeken over bier zijn er in overvloed. Ook in het Nederlands zijn er al heel wat boekenplanken vol van verschenen. Maar een bierboek over één bepaald onderwerp zocht je tot nog toe tevergeefs: over bier zónder alcohol. Deze maand kun je getuige zijn van iets unieks: de publicatie van ‘0.0 – alcoholvrij bier in de Lage Landen’. Ben je nieuwsgierig wat je ervan kunt verwachten en hoe het tot stand kwam? Lees het verhaal over het debuut van bierschrijver Frits Dunnink – het eerste boek (waarschijnlijk) ter wereld over alcoholvrij bier.

Het eerste boek (waarschijnlijk) ter wereld over alcoholvrij bier

Binnenkort verschijnt er van mijn hand het boek ‘0.0 – alcoholvrij bier in de Lage Landen’. Naar grote waarschijnlijkheid betreft het een absolute primeur. Want naar het zich laat aanzien is dit het eerste boek ooit ter wereld dat zich waagt aan het thema bier zónder alcohol. In dit artikel lees je alvast het een en ander over het waarom, hoe en wat van mijn boek. Zo krijg je een eerste indruk van mijn bijzondere project.

Bestel het boek direct bij uitgeverij Edicola >>

Om met een voor de hand liggende vraag te beginnen: waarom een boek over alcoholvrij bier?

“Kort samengevat: omdat er binnen de markt van alcoholvrij bier heel veel ontwikkeling is. Maar ook omdat je, als je goed kijkt naar alcoholvrij bier, heel veel tegenstellingen tegenkomt. Binnen de complete afzet van bier in Nederland en België is het marktaandeel van ‘alcoholvrij’ weliswaar nog bescheiden, maar toch zie je hier echt spectaculaire groeicijfers. Daar staat tegenover dat voor een brouwer een bier op de markt brengen vrijwel zonder alcohol, een hachelijk avontuur is. Want zonder dat je een van de meest wezenlijke smaakdragers van bier, alcohol, mag gebruiken, moet je een bier ontwikkelen dat bij liefhebbers voldoet aan de verwachtingen. Dat ze herkennen als ‘zo hoort bier te zijn’. Het verleden wijst uit, dat brouwers daarmee nog wel eens de mist in gingen.

“Mensen hebben tegenwoordig meer redenen om te kiezen voor alcoholvrij bier dan pakweg dertig jaar geleden”

“Daarnaast vind ik de ontwikkeling van alcoholvrij bier een boeiende afspiegeling van de tijd waarin we leven. Mensen hebben tegenwoordig meer redenen om te kiezen voor een bier zónder alcohol. Tegelijkertijd roept alcoholvrij bier ook grote weerstand op: niet alleen bij bierliefhebbers, maar ook bij brouwers. Mijn indruk is dat veel meer mensen bewuster bezig zijn met hun gezondheid dan pakweg dertig jaar geleden. Daar past ook bij dat ze kritisch zijn op wat ze eten en drinken. En kijken naar wat dat doet met hun lijf. Kun je als brouwer je ogen sluiten voor die tijdgeest? Kun je als bierdrinker ‘ijzeren-heinig’ blijven volhouden: ‘Ik drink alleen maar écht bier!’?

“Maar misschien nog wel de belangrijkste reden: in dat groeiende aanbod van bieren met een minimaal alcoholgehalte zijn er flink wat die, laten we het vriendelijk zeggend, teleurstellend zijn om te proeven. Met mijn boek over alcoholvrij bier wil ik een antwoord geven op de vraag: welke alcoholvrije bieren smaken lekker en welke niet? Idealiter heb je een indruk welke bieren je wel eens zou willen proeven, wanneer je het boek hebt gelezen. Het moet mensen uitnodigen om vooral ook zelf te proberen wat hen smaakt en wat niet.”

Hoe ben je bij het schrijven van het boek ‘0.0 – alcoholvrij bier in de Lage Landen’ te werk gegaan?

“Al bij de start van het project liep ik tegen een ‘complicatie’ aan. Ik schrijf mijn boek in het Nederlands, dus aannemelijkerwijs verschijnt het niet alleen in ‘Holland’ maar is het ook voor lezers in Vlaanderen interessant. Als je het dan gaat hebben over alcoholvrij bier, ontdek je dat dat in Nederland en België niet hetzelfde is: de norm die Nederland hanteert is strenger dan die in België. Daar mag je bier waar ten hoogste 0,5% alcohol in zit, verkopen als ‘alcoholvrij’. In Duitsland trouwens ook.

“Om die reden heb ik de keuze gemaakt het boek de scope te geven: ál het bier waar niet meer dan 0,5% alcohol in zit. Ook al omdat de basis wel erg smal zou worden, wanneer ik me echt zou beperken tot 0.0 volgens de ‘Hollandse’ norm. Dus eigenlijk had mijn boek ‘≤ 0,5’ moeten heten. Maar je bent allicht met me eens: dan ziet het er té ingewikkeld uit.

“Toen ik begon met mijn research, ontdekte ik al snel dat voor brouwers een bier zonder alcohol misschien wel het moeilijkste is om te brouwen. Als je brouwen beschouwt als de sport om uit mout smaak te creëren, dan is alcoholvrij brouwen de extreme variant daarvan. Daarom was ik nieuwsgierig om van brouwers die een alcoholvrij bier hebben ontwikkeld, hun verhaal te horen: wat kwamen ze tegen onderweg? Ik ben op zoek gegaan naar de ervaringen van hele grote, maar ook kleine, onafhankelijke brouwers.

“Maar mijn boek is niet alleen een verhaal over bier en brouwen vrijwel zonder alcohol: kennisoverdracht, voor het hoofd. Het gaat me als biersommelier ook nadrukkelijk om smaak. Daarom is mijn boek ook een gids die lezers meeneemt langs zoveel mogelijk bieren in de categorie ≤ 0,5% die verkrijgbaar zijn in België en Nederland. Om een indruk te geven wat ze kunnen verwachten als ze het proeven.”

[su_button url=”https://bit.ly/37NQqcm” target=”blank” style=”default” background=”#ffd700″ color=”#000000″ size=”7″ wide=”no” center=”yes” radius=”auto” icon=”” icon_color=”#FFFFFF” text_shadow=”none” desc=”” download=”” onclick=”” rel=”” title=”” id=”” class=””]Direct het boek bestellen bij de uitgever >>[/su_button][su_spacer size=”50″]

Wat kunnen lezers concreet verwachten van het boek?

“Het is opgezet als een tweeluik. Het ene is het verhaal van bier dat voor tenminste 99,5% vrij is van alcohol. Ik neem lezers mee in de geschiedenis, waar echt onvoorstelbaar veel boeiende verhalen te vinden zijn. Want brouwers zijn al langer bezig met hun zoektocht naar de ‘heilige graal’, bier waarvan je zoveel kan drinken als je wilt, dan je misschien geneigd was aan te nemen. Natuurlijk kun je ook lezen over de manieren waarop brouwerijen alcoholvrij bier maken.

“Mijn boek vertelt het verhaal over bier zonder alcohol. Maar het gaat ook over smaak: wat is lekker en wat niet?”

“Daarnaast komen ook medische en maatschappelijke aspecten aan bod over alcoholconsumptie en alcoholvrij bier. Ik vind het belangrijk te laten zien dat bier mét alcohol op zichzelf zeker past in een gezonde leefstijl. Bovendien: dat bier, dat zo goed als ontdaan is van alcohol, kun je dat écht drinken zoveel als je wilt? Wat ook aan bod komt: mensen die in gezelschap geen alcohol drinken, moeten zich meestal verantwoorden. Ik ben bijvoorbeeld ook op zoek gegaan naar een antwoord op de vraag hoe dat komt. Ten slotte sta ik ook stil bij mijn eigen zoektocht in de wereld van het bier zonder alcohol. Dat hoofdstuk heeft als titel meegekregen ‘Hoe ik vrienden werd met alcoholvrij bier (maar er niet per se mee hoef te trouwen)’.

Het tweede luik gaat over smaak. Wat is bier in de categorie ≤ 0,5% dat plezierig drinkt? Daarom heb ik zoveel mogelijk bier waar ik de hand op het kunnen leggen, getest en beoordeeld met proefnotities: een soort Grote Hamersma van het alcoholvrije bier, zou je kunnen zeggen. In het overzicht van de geteste bieren schep ik bovendien duidelijkheid over de vraag of een bier écht helemaal alcoholvrij is, of dat er toch nog een beetje alcohol in zit. Naar ik begrijp is dat voor heel veel mensen toch een hele relevante vraag, die het best mogelijke antwoord verdient.”

Hoeveel bieren heb je voor het boek wel niet getest en beoordeeld?

“Dat waren er meer dan honderd. Sommige dingen in het leven zijn te groot voor een mens alleen. Dat geldt ook voor het proeven van een dergelijk aantal bieren. Dat heb ik niet alleen gedaan, maar met hulp van twee collega-biersommelier: Jet van de Griendt en Sjors Kassing.

“Wat betreft de keuze voor de bieren moet je het zien als een momentopname van het op een bepaald moment beschikbare aanbod. We hebben zoveel mogelijk bieren geproefd die begin afgelopen zomer verkrijgbaar waren in de winkel en online in Nederland en België. We zijn ze zelf gaan halen bij slijterijen en supermarkten in de buurt. Daarnaast hebben we gevraagd of een aantal (online) bierwinkels ons wilden helpen door bieren beschikbaar te stellen. Van Beerwulf.com en Mr. Hop hebben we op deze manier uitstekende support gekregen, maar ook van het uitstekend gesorteerde Burg Bieren. Mitra is een promotor van bier in Nederland van het eerste uur. We waren erg blij dat ook zij medewerking wilden verlenen. En last but not least konden we rekenen op de eerste en vooralsnog enige webwinkel in Nederland gespecialiseerd in alcoholvrij bier: Ondernulpuntvijf.com.

“Het was een hele veldslag, maar uiteindelijk is het ons gelukt in drie proefsessies 104 bier te testen en beoordelen. De kelder van De Boterhal in Breda bood ons voor die klus een uitstekende accommodatie: lekker rustig, met prima faciliteiten. Inclusief het inspirerende geborrel van de vergistingstank van Stadsbrouwerij St. Joris op de achtergrond, hahaha…”

Meer dan honderd bieren: dat klinkt als hard werken. Maar was het ook afzien?

“Als ik je goed beluister, ben je benieuwd of die bieren een beetje te drinken waren. Ik moet je zeggen: ik weet niet precies hoe het mijn kompanen verging, maar ik was zelf positief verrast. In de eerste plaats van de enorme diversiteit van smaken die we op tafel hebben gekregen. Niet alleen alcoholvrij pils, maar ook IPA’s in al hun hoedanigheden en bieren met tarwe: witbier en Weizen voornamelijk. En zelfs stouts, fruitbieren en alcoholvrije versies van klassieke Belgische bieren. Natuurlijk was het beeld wisselend of je al die bieren met een gerust hart kunt voorzetten aan je gasten, in de horeca of thuis. Maar bij het merendeel van al die bieren hadden we toch het idee: ‘Ja, dit willen we best nog een keer drinken’. Nu ik eraan terugdenk: mijn vooronderstelling was toch meer dan de verhouding lekker/niet lekker meer 50/50 was.”

Je ziet het wel bij meer producten: vanwege het toenemende gezondheidsbewustzijn van consumenten, komen er ‘verantwoorde’ versies op de markt. Zonder de ingrediënten die ‘eigenlijk’ niet goed voor je zijn. Maar die worden dan vervangen door allerlei stofjes waarvan onze grootouders niet zouden herkennen dat je die in levensmiddelen kunt stoppen. Bij light frisdrank bijvoorbeeld. Is dat bij alcoholvrij bier ook zo?

“Dat is een interessant vraag. Ik heb de indruk dat veel mensen het idee hebben dat grote brouwerijen misschien ook zo te werk gaan, bij hun 0.0-bieren. Bij dit soort bieren wordt een belangrijke bouwsteen voor smaak weggehaald. En de smaak moet op een andere manier weer worden opgebouwd. Daarbij maken de brouwerijen, ook sommige kleinere, gebruik van natuurlijke aroma’s. Hop is een veel gebruikt ingrediënt daarbij, ook in een technisch bewerkte vorm: geïsomeriseerde hop. Dat lijkt misschien heel nieuwerwets en heeft voor veel liefhebbers allicht een negatieve klank. Maar het is ondertussen nog steeds in overeenstemming met het traditionele Duitse Reinheitsgebot.

“Dat neemt niet weg dat brouwers hier wel behoedzaam mee om moeten gaan. Voor de menselijke gezondheid is het zonder meer onschuldig. Maar het drukt wel een stempel op de smaak en je proefbeleving. Geïsomeriseerde hop, en vooral het overvloedige gebruik ervan, kan heel nadrukkelijk aanwezig zijn in de smaak. Ook als je het bier al lang op hebt. Het laat dan een sensatie achter in je mond die ik omschrijf als metalig en tintelend. Mij persoonlijk staat het snel tegen. In de tijd van het malt-bier had je die kenmerkende smaak van vettige, zoete mout, een beetje veevoeder-achtig, die voor veel bierdrinkers een dealbreaker was om graag alcoholvrij te drinken. Die geïsomeriseerde hopsmaak is daar de eigentijdse opvolger van, kun je zeggen. Maar gelukkig zijn er heel veel bieren waarbij brouwers deze techniek niet, of goed gedoseerd toepassen. Die vind ik veel prettiger drinken.”

Voor wie is het boek ‘0.0 – alcoholvrij bier in de Lage Landen’ interessant? Alleen voor bierdrinkers? Of ook voor mensen uit de horeca of misschien zelfs brouwers?

“Ik verwacht dat mensen die van een goed glas bier houden en ervoor open staan hun wereld te verbreden, plezier beleven aan het boek. Wat ik mooi zou het mooi vinden, is als het bierliefhebbers uitnodigt om zelf op onderzoek te gaan in de wereld van het alcoholvrije bier. Ik kan me voorstellen dat dat misschien spannend is, want onbekend maakt onbemind. Het boek staat evenwel boordenvol met tips van bieren die je met gecalculeerd risico eens zou kunnen proberen. En smaakt het niet, dan kun je in ieder geval uit eigen ervaring zeggen dat een bepaald bier niet jouw ding is. Eens een bier proeven dat je niet aanspreekt, is allicht niet het einde van de wereld. Bij alcoholvrij bier weet je tenminste zeker dat het geen enkel nadelig effect heeft op je gezondheid, hahaha…

“Daarnaast kan ik me voorstellen dat het relevante lectuur is voor mensen die in een café of restaurant ervoor moeten zorgen dat de bierkaart aantrekkelijk en actueel blijft. Het veelvoud aan smaken en stijlen die je terugvindt in de bierwereld als geheel, weerspiegelt het aanbod aan ≤0,5-bieren. Of je het nu alcoholvrij bier noemt, non-alcoholic of laag-alcoholisch: voorbij het 0.0 pils is echt een heel universum te ontdekken van geuren en smaken. En daarbij zijn er veel opties waarbij je helemaal niet in de gaten hebt, dat er alcohol er helemaal niet aan te pas komt bij wat je proeft.

“En heel misschien geeft mijn boek brouwers wel ideeën wat er allemaal mogelijk is in het gamma. Waarbij ook duidelijk is: een smaakvol ≤0,5-bier maken is zeker niet voorbehouden aan de hele grote en kapitaalkrachtige brouwers. Zelfs een hobbybrouwers kan tegenwoordig een lekker alcoholvrij bier maken. Vooropgesteld: hij of zij kan nauwgezet en hygiënisch werken in de huisbrouwerij.”

Is jouw eigen idee over alcoholvrij bier veranderd tijdens het schrijven van het boek?

“Ja, vast en zeker. Een jaar geleden kon je mij nog scharen in het kamp van de sceptici. Je kent misschien wel de uitdrukking: ‘alcoholvrij bier is als een BH aan de waslijn: het beste is eruit’. Ik was geneigd om het daarmee zonder meer eens te zijn. Mijn nieuwsgierigheid werd gewekt toen ik begreep dat alcoholvrij bier heel moeilijk is om te brouwen. En om die reden allicht ondankbaar om je als brouwer aan te wagen. Dat zorgde ervoor dat ik me meer ging verdiepen.

“≤ 0,5-bier is natuurlijk geen vervanger van bier mét alcohol: het is altijd zowel/als ook wat mij betreft…”

“Dat betekende ook: aandachtig proeven. Eerlijk is eerlijk: in die begintijd proefde ik ook bieren waarvan me de moed in de schoenen zonk. Die me het idee gaven dat diegenen gelijk hebben die zeggen ‘Dan drink ik liever water…’ Maar op basis van die hoeveelheid bieren die ik voor mijn boek heb geproefd, durf ik gerust te stellen: dat soort alcoholvrije bieren is echt in de minderheid.

“Wat ik me ook heb gerealiseerd: ≤0,5-bier is natuurlijk niet een vervanger voor bier mét alcohol. Het is een interessante optie voor erbij: het is altijd zowel/als ook, wat mij betreft. Ik ben me meer bewust geworden van mijn eigen alcoholconsumptie en heb ontdekt dat het eigenlijk best prettig is om die regelmatig even op pauze te zetten. Zonder daarbij helemaal te moeten afzien van bier, of alleen maar water, koffie of thee te hoeven drinken. Alcoholvrij bier heeft mijn smaakpallet verrijkt.

“Voor mij heeft het ook niet iets betuttelends ofzo: kiezen voor alcoholvrij bier is in mijn ogen een vorm van ultieme zelfbeschikking. Ik bepaal zelf wat ik op welk moment drink. Tegenwoordig steevast drie dagen in de week alcoholvrij, soms zelfs vaker. En voor begin komend jaar ben ik wel benieuwd hoe het is om me te onderwerpen aan #DryJanuary: een maand lang geen alcohol. Dat lijkt me een interessante ervaring en met een mooie voorraad ≤0,5-bieren best uit te houden, hahaha…”

Als mensen nieuwsgierig zijn geworden naar het boek ‘0.0 – alcoholvrij bier in de Lage Landen’, waar kunnen ze het dan bestellen?

“Het is al sinds de zomer te bestellen bij alle online boekhandels die het internet rijk is. Vanaf de tweede week van december is het beschikbaar. Als je een gesigneerd exemplaar wilt, stuur me dan een bericht via het contactformulier hier op mijn site. Want het is allicht een leuk cadeautje voor onder de boom. Beleefd aanbevolen, zoals de winkeliers 100 jaar geleden in hun advertenties plachten te zeggen…”

Het boek ‘0.0 – alcoholvrij bier in de Lage Landen’ verschijnt begin december bij uitgeverij Edicola Publishing.

Heb jij de Bierschrijver-scheurkalender 2021 al? Een jaar lang bijzondere verhalen in geuren, kleuren en smaken in de enige echte Nederlandse jaarkalender over bier.

Leestip

Nieuwsgierg naar het verhaal achter mijn sterk ontwikkelde belangstelling voor bier? Lees dit artikel uit de archieven van Bierschrijver: ‘Kiezen voor het bier dat je nog niet kent‘. Ik schreef het lente 2016 naar aanleiding van het heugelijke feit dat ik StiBON 1 had gehaald: de eerste stap op weg naar mijn diploma International Biersommelier.

De foto’s bij dit artikel werden gemaakt door Friso Gosliga.