Terwijl de medische gevolgen van het corona-virus gestaag afnemen, is er in Nederland nog steeds weinig perspectief op het loslaten van allerlei beperkingen. De horeca is een van de sectoren die hierdoor het diepst worden geraakt. In dit artikel lees je over de ervaringen van twee horecaondernemers met een warm kloppend hart voor bijzonder bier. De horeca en covid-19: over het lange wachten op heropening.

Horeca en covid-19: het lange wachten op heropening

Zijn 52^ste dag is hij vandaag ingegaan: de door het kabinet verordonneerde sluiting van onder meer de horeca. Wat is er geworden van al die goed bedoelde solidariteitsbetuigingen voor getroffen ondernemers? Hoewel ze net zo goed hard geraakt worden door de covid 19-maatregelen, zijn er inmiddels brouwerijen die een deel van hun omzet doneren aan de horeca. Voorbeelden daarvan zijn het Bredase Frontaal en VandeStreek uit Utrecht. Worden we met z’n allen misschien een beetje steunmoe? De regering mort dat uitgevaardigde veiligheidsvoorschriften om het virus te bedwingen, van lieverlee halfslachtig worden nageleefd.

‘Als je een beetje vrijheid verliest…’

Gisteren vierden we dat 75 jaar geleden het einde van de bezetting was. De avond ervoor de traditionele kranslegging bij het nationale monument op een vrijwel lege Dam. Scholier Eva Pronk droeg in dit bizarre decor haar gedicht voor over de betekenis van vrijheid. “Je kunt je nu beter voorstellen hoe het in de oorlog was”, liet ze optekenen op de voorpagina van dagblad Trouw ’s anderendaags. “Als je een klein beetje vrijheid verliest, zie je meteen hoe belangrijk het eigenlijk is.”

Doen wat we willen

Het heeft iets ironisch: een eigengereid volk als het Nederlandse viert 75 jaar bevrijding in een staat van democratisch gelegitimeerde ‘ophokplicht’. Veroorzaakt door een virus dat kan worden beschouwd als een soort boemerang van een leefstijl waarin vrijheid het opperste gebod leek te zijn. Binnengesleept vanuit een verre grenzeloze buitenwereld. Verergerd door een leefstijl waarin we kunnen doen en laten wat we willen: hoe we onze vrije tijd invullen, hoe we zorgen voor onszelf. Hoogste vrijheid is iets anders dan hoogste verantwoordelijkheid.

Aan de vooravond van het herdenken en vieren laat onze minister-president optekenen dat het wellicht tijd wordt om te kijken naar de dingen die wél kunnen. Hoe lang moeten we ons nog laten regeren door angst en virologen? Maar laten we niet vergeten: iedere ochtend dat we ontwaken zijn we weer een stapje dichter gekomen bij de dag waarop we geen ingrijpende offers meer hoeven te brengen van onze vrijheden.

De stand van zaken op 6 mei

De tekenen dat Nederland de top van de covid 19-golf heeft doorstaan, worden steeds scherper. Het laatst bekende aantal patiënten op de intensive care bedraagt 644. Het eerste weekeinde van mei dook dit getal voor het eerst onder de grens van 700. Voor alle zorgprofessionals het teken dat de situatie ontspant en de reguliere zorg weer zijn beloop kan krijgen. Als het aantal onder dat kritieke punt blijft, kan een versoepeling van de maatregelen niet meer lang uitblijven. Hoopgevende signalen komen wat dat betreft uit Oostenrijk. Daar werden medio april de strenge beperkingen verlicht. Tot een nieuwe piek van besmettingen of ziekenhuisopnamen leidde dit niet.

Gevolgen voor de horeca

Ook in de zevende week van de corona-impasse neem ik je weer mee op onderzoek naar de gevolgen van de crisis voor ondernemers in bijzonder bier. Deze week ligt de focus op de horeca. Ik sprak met Sjors de Jongh over de impact van de horecasluiting op het etablissement waar hij werkzaam is, familiebedrijf De Beyerd in Breda. Daarnaast wisselde ik van gedachten met Rob Alphenaar uit Haarlem. Hij is eigenaar van Lokaal Dutch Beer Bar en voorzitter van de landelijke Alliantie van Biertapperijen (ABT).

‘Hoog tijd om uit te gaan van wat wél kan’

Om te horen wat er op het ogenblik speelt in de horeca, ben ik benieuwd naar de ervaringen van brouwer en collega-biersommelier Sjors de Jongh. Hij is een telg uit een echt Bredaas horecageslacht. Nauw verweven met het etablissement De Beyerd, een familiebedrijf in de zevende generatie. De geschiedenis ervan reikt terug tot 1838. En al die tijd is de zaak aan de Boschstraat nooit langer dicht geweest dan een paar dagen. Een jaar of acht geleden moet dat zijn geweest, toen in het café de bar werd vernieuwd.

Vaste gasten zekerheden bieden

De Beyerd is restaurant, brouwerij en café in een. Je zou verwachten dat het bedrijf snoeihard door de covid 19-impasse wordt geraakt. Maar het gonst er van de activiteit. Sinds de start van de lockdown brengt het traditierijke café bestellingen rond in heel Breda. En dat is alle hens aan dek. Sjors verklaart de keuze: “Het zijn onzekere tijden. Bij De Beyerd willen we op onze eigen manier steun bieden: onze vaste klanten de zekerheid geven dat ze bij al het gedoe en ook toch wel angst kunnen blijven genieten van hun ‘klassiekske’ of ander favoriete bier.”

Wederzijdse betrokkenheid

Ondanks de drukte biedt het thuisbezorgcafé geen volledige compensatie voor de weggebroken omzet van de zaak. Van wat er wordt verkocht is de marge bescheiden: de bestellingen vergen veel werk en de prijzen zijn aangepast om enigszins te concurreren met slijterij of supermarkt. De voornaamste opzet van De Beyerd is toch vooral in beeld te blijven bij de grote schare vaste gasten. En het lijkt de werken: Sjors vertelt dat er veel terugkerende bestellingen zijn. Bier gekoeld bezorgd door een bekend gezicht: zo geeft De Beyerd gestalte aan zijn sociale functie. Er is grote wederzijdse betrokkenheid. Dat zorgt ervoor dat elke medewerker per bezorgtour al gauw tenminste 30 minuten onder de pannen is: bier afleveren én bijpraten.

Extra zichtbaarheid voor lokale brouwers

Sjors ervaart hoe de covid 19-impasse ondernemers dwingt innovatief te denken. Voor dit voorjaar had De Beyerd het plan in gang gezet om zijn huisbieren ook in 33 cl-flesjes aan te bieden: via retail en andere lokale horeca. De pallets stonden in de opslag. En toen kwam corona. De brouwers maakten van de nood een deugd en bedachten het concept van de Breda Bier Box, online verkrijgbaar. Het idee werd verder doorontwikkeld om bierliefhebbers ook te verleiden tot een herhaalaankoop. Intussen zijn ook de andere brouwers in Breda aangehaakt. En dat zijn er in de Parel van het Zuiden en directe omgeving nogal wat. Alle brouwers promoten het pakket onder hun klanten en fans: zo steunen ze elkaar. En Sjors ziet nog een ander effect: het brengt een grote impuls voor extra zichtbaarheid van de lokale brouwers in stad en regio. Een onverwacht resultaat dat hopelijk duurzaam effect krijgt.

‘Gebruik je verstand’

We wisselen van gedachten hoe het verder moet. Daarbij is Sjors sceptisch over de 1,5 meter-horeca. Of het rendabel is, daar heeft hij grote vraagtekens bij. Ook in eventueel aangepaste openingstijden ziet hij niks: dat zorgt alleen maar voor concentratie van drukte, met alle mogelijke risico’s van dien. Wat hem betreft wordt het hoog tijd dat we met zijn allen weer uitgaan van wat wél kan. Waarbij een beroep moet worden gedaan op het gezonde verstand: als je grieperig bent en snottert, ga dan niet naar het café. Als mensen zich onzeker voelen vanwege het virus, zouden ze de keuze kunnen maken voor een gelegenheid met ruimte voor 1,5 meter-horeca of een groot terras. Wat Sjors betreft wordt het ook hoog tijd dat De Beyerd weer opengaat. “Ik kan niet wachten”, zegt hij tot slot van ons gesprek. De woorden komen uit de grond van zijn horeca-hart.

‘Er gaan straks wel mensen naar de kroeg, maar corona gaat mee’

Als er iemand is op wie de uitdrukking ‘het beest heeft vele gedaanten’ van toepassing is, dan op Rob Alphenaar. Tel even mee met de petten die de Haarlemse ondernemer kan opzetten: kroegbaas, evenementenorganisator, voorzitter van de ABT, StiBON-docent, muziekfanaat, brouwer, bierkeurmeester en whisky-adept. “Ik heb altijd geroepen dat ik nooit om werk verlegen zit”, zegt hij met een ironische glimlach. “Maar nu ligt toch echt alles plat.” Zijn werkzaamheden in de horeca startte Rob in 2002. Sinds 2017 verwelkomt hij in de Haarlemse binnenstad zijn gasten in Lokaal Dutch Beer Bar. Behalve dat al zijn werkzaamheden in een klap stil kwamen te vallen na de lockdown, merkt Rob verder niet veel van de pandemie. Als zorgde het bericht dat een 37-jarige stamgast al een poos in medische coma wordt gehouden, bij Rob voor een ijzingwekkend gevoel.

‘Corona zet Nederlandse bierwereld op scherp’

Voor de bierwereld schat hij de situatie in als “lastig”. Al stelt hij dat de eerste tekenen van het veranderende tij al zichtbaar werden in de loop van 2019. “Corona zet de boel sneller, meer op scherp”, in zijn ogen. Voor hem zijn het vooral de brouwers met eigen ketels die van bierliefhebbers nu extra steun verdienen.

Saneren

Voor het verdere verloop van de covid 19-impasse is Rob stellig. “Ik hoop dat die 1,5 meter-horeca niet gaat gebeuren. De mens is niet gemaakt om te leven op afstand van anderen. Daarnaast lijkt het me stug dat je er een horecabedrijf mee kunt draaien. Een ABT-collega uit Zuid-Limburg heeft het eens precies nagerekend: qua omzet haalt hij dan maar de helft van wat nodig is. Zijn toiletten binnen kan hij gasten niet laten gebruiken. Het zou ook betekenen dat hij zijn medewerkersbestand moet gaan saneren. Als de overheid wil dat de horeca verdergaande offers brengt, moet daar betere compensatie tegenover staan.”

In de zakken van vastgoedsector

Of en hoeveel horecaondernemers er zullen stoppen, hangt volgens Rob af van hoelang het nog duurt voordat er duidelijkheid komt over hun perspectief. Daar ziet hij vooral het kabinet aan zet. Aan de huidige situatie signaleert hij iets opvallends: de rol van vastgoedeigenaren in het hele crisisverhaal. De meesten blijven zoals voorheen de huur incasseren voor horeca-onroerend goed. Terwijl de prijzen in veel steden eigenlijk overmatig zijn. Het gevolg is volgens Rob dat van veel horecaondernemers de ontvangen coronasteun rechtstreeks doorstroomt in de zakken van de vastgoedsector. En die komt vervolgens in Den Haag op zijn beurt aankloppen voor overheidshulp.

Verstandige keuze

Rob verbaast zich: “Je zou verwachten dat die bedrijven het belang zien van steun aan hun horecahuurders. Het is niet denkbeeldig dat die er de brui aan geven in de huidige situatie. Maar ik verwacht niet dat er veel ondernemers staan te trappelen om die vrijgekomen ruimte in te vullen met een nieuwe zaak. Willen die vastgoedeigenaren soms blijven zitten met een massa leegstaande vierkante meters waar verder niks anders mee kan vanwege een horecabestemming?” In beweging komen en meer optrekken samen met de ondernemers in de horeca, en delen in de kosten zou voor Rob de enige verstandige keuze zijn. Heineken is wat dat betreft in zijn ogen een positief voorbeeld.

‘Ik verwacht eerst geen grote drukte’

Voor hem is het ook ontzettend belangrijk dat er snel duidelijkheid komt over een exit-strategie. Rob benadrukt het nog maar een keer: de branche snakt naar perspectief. Aanvankelijk vond het publiek de vraag naar solidariteit nog wel leuk. Maar hij constateert dat het enthousiasme taant naarmate de covid 19-impasse langer duurt. Mocht de horeca wel weer opengaan, dan verwacht hij van meet af aan geen overweldigende drukte. “Ik denk dat de cafés eerder heropenen dan dat er een vaccin is. Er gaan wel mensen naar de kroeg, maar corona gaat mee.”

Behoefte aan echt contact

Rob kan zich ergens ook niet voorstellen dat het kabinet alle horecaondernemers nog lang laat bungelen tussen hoop en vrees. “Er gaat zo ontzettend veel geld om in de branche en het gaat om heel veel werkgelegenheid.” Verder wordt zijn hart gevoed door hoop. “Waar ik me in deze periode heel erg bewust van word, is dat voor mij als horecaman het leven niet alleen maar kan bestaan uit proeverijtjes via Zoom. Ik, en velen denk ik met mij, heb behoefte aan echt contact. Ik sta te popelen om weer eens iemand echt een knuffel te geven.”

Snel duidelijkheid vereist

Horeca en covid-19: het lange wachten op heropening. Het is duidelijk: voor ondernemers kan het moment niet snel genoeg komen dat ze weer gasten kunnen verwelkomen. Mocht dit ogenblik onverhoopt toch verder in de toekomst liggen, is het zaak dat daarover zo snel mogelijk helderheid komt. Zodat duidelijk is wat er na 1 juni gebeurt en de horeca hierop een plan kan trekken.

Onnodige obstakels

Wat ook wenselijk is, is dat lokale overheden geen onnodige obstakels opwerpen voor horecabedrijven in hun poging onder de moeilijke omstandigheden toch nog een beetje omzet te genereren. Her en der in het land worstelen gemeentelijke handhavers met de regels die het kroegbazen eigenlijk verbiedt om dichte flessen alcohol te verkopen. Wanneer de horeca ook na eind mei dicht moet blijven, zou het niet meer dan terecht zijn dat de overheid komt met regels die voor ondernemers ruimhartig, werkbaar en landelijk uniform zijn.

Goed zorgen: voor onszelf en voor elkaar

Als we in Nederland weer meer van onze vrijheden terugkrijgen, dan is het van het grootste belang dat we daar verantwoordelijk gebruik van maken. Door goed te blijven zorgen voor onszelf en voor elkaar. Waarbij we niet alleen naar vandaag maar ook naar morgen zouden moeten kijken. Er ligt voor ons een mogelijkheid om nu dingen anders terug op te bouwen. Laten we ons ook van die verantwoordelijkheid bewust zijn.

Drink verantwoordelijk: Nederland bier!

Vrijheid komt met verantwoordelijkheden. Dat geldt ten slotte ook voor waar we voor kiezen als we het onszelf naar de zin willen maken. Drink bier. Drink lekker maar matig. En als het even kan: bier van een van onze geweldige Nederlandse brouwerijen.

Proost, op de vrijheid! En op de betere tijden die nu echt steeds dichterbij komen.

Dit is een artikel van biersommelier en contentmaker Frits Dunnink. Wil je meer weten over mij? Neem dan een kijkje op de pagina Wie-is op deze site.