Langzaam maar zeker wordt over de impact van covid-19 voor de brouwers in Nederland steeds meer bekend. We wisten al dat de bieromzet met 36% was ingedampt. Nu zijn ook cijfers bekend hoe het onafhankelijke brouwers de corona-impasse ervaren. Ze melden omzetdalingen van gemiddeld 70%. Niettemin verwacht ruim de helft van hen het onder de huidige omstandigheden drie tot zes maanden verder vol te houden, mocht dat nodig zijn.

Impact covid-19 voor brouwers steeds meer bekend

Waar ik ben geboren, was het glas halfleeg in de regel. Dat was cultureel zo bepaald, leek het wel. “Ut was niks, ut is niks en ut sil oek nooit wat wurde…’ Ach, dat fatalisme. Afhankelijk van het weer in mijn eigen hoofd bezorgt het me een lachstuip, maakt het me boos of onverschillig. Een halfleeg glas is ook halfvol. Het leven, de wereld: ze worden leuker als je besluit dat een halfleeg glas eigenlijk halfvol is. En ik heb ontdekt dat je een halfvol glas ook weer in zijn geheel kunt vullen. Of leegdrinken en dan weer vol schenken. Dat moet iedere bierdrinker toch herkennen?

De vraag die ons bezighoudt

Is het glas halfleeg of half vol? Die vraag kwam voorbij in mijn bewustzijn toen ik aan het nadenken was over de stand van zaken in de wereld van de Nederlandse brouwers. Anderhalve maand na het afkondigen van de lockdown van onder meer de horeca, de maatregelen verlengd met nog een maand. De bierconsumptie met ruim 35% geslonken, serieuze omzetdalingen bij alle brouwerijen. 2020 wordt niet een topjaar, maar de vraag die mensen bezighoudt: gaan er dingen stuk? Die vraag probeer ik in dit artikel te beantwoorden.

De stand van zaken op 29 april

Ook deze week een rondgang door Nederland in de houdgreep van het virus. Vanuit het perspectief van de ondernemers die met het brouwen en verkopen van ambachtelijk bier willen voorzien in middelen van hun bestaan. Omwille van Koningsdag deze week niet met interviews, maar op basis van deskresearch. Eerst zoals gewoonlijk een blik op de externe factor die uiteindelijk bepaalt in welke mate Nederland weer open kan: het aantal covid 19-patiënten op de IC. Dat is in een week tijd gedaald van 1087 naar 861. Het streefcijfers van de medische outbreak-managers van 700 komt in zicht. Als het kabinet vasthoudt aan zijn koers, betekent het dat het einde van de lockdown weer een stapje dichterbij is gekomen. Zou wat wezen, want meer en meer mensen hebben moeite om de situatie vol te houden: nergens heen en gebrek aan perspectief.

Nu naar het bier. De gevolgen van de covid 19-impasse worden langzaam maar zeker steeds duidelijker. Ik bespreek vandaag beknopt de situatie van de brouwers in Nederland en vergelijk die met Duitsland en de VS, zo goed en zo kwaad als dat gaat.

Impactanalyse CRAFT

Laten we eerst eens kijken naar de situatie onder de onafhankelijke brouwers in Nederland. Om een duidelijk beeld te krijgen van hoe de situatie daar werkelijk is, verrichtte belangenvereniging CRAFT in de week na Pasen een impactanalyse. Gemiddeld hebben de brouwerijen die eraan deelnamen een omzetdaling van 70% ten opzichte van de verwachte situatie gedurende de periode sinds de horecasluiting. Iets minder dan de helft van de ondervraagden verwacht dat de huidige situatie nadelig gaat uitpakken op de werkgelegenheid in de sector.

Directe verkoop

De resultaten onderschrijven het beeld dat ook al ontstond uit de gespreken die ik eerder voerde met brouwers door het hele land. Om de omzet toch enigszins op peil te houden zoeken onafhankelijke brouwers samenwerking met andere lokale bedrijven en producenten. Van alle respondenten verkoopt 90% meer door directe levering aan de consumenten, door online verkoop of drive through kofferbaksales.

Uithoudingsvermogen

Van de 105 ondervraagden gaf bijna een derde aan te verwachten bij de huidige overheidsmaatregelen binnen een termijn van een tot drie maanden continuïteitsproblemen te verwachten. Iets meer dan een kwart denkt het tussen de drie en zes maanden vol te houden. Nog eens rond een kwart verwacht het ook wel aan te kunnen als de covid 19-impasse langer aanhoudt van een half jaar.

Hoe verhoudt deze situatie zich tot de omstandigheden van onafhankelijke brouwers elders?

Duitsland

Allereerst een blik op de situatie bij onze Oosterburen. Daar vierden ze donderdag 23 april de ‘Tag des Deutschen Bieres’, zoals ieder jaar om stil te staan bij het Reinheitsgebot van 1516. Echt feestelijk was die gelegenheid dit jaar niet. Net als hier behoren in Duitsland verreweg de meeste brouwerijen tot het midden- en kleinbedrijf. Weliswaar zijn er nog geen cijfers bekend hoe Duitse brouwers er precies voorstaan in de covid 19-impasse. Maar algemeen wordt gevreesd voor een faillissementsgolf. Ook in Duitsland is de horeca tot nader order gesloten en zijn grote volksfeesten afgelast. Zelfs het beroemde Oktoberfest is dit lot beschoren dit jaar: voor het eerst sinds 1945.

Gevecht tegen de bierkaai

In meerdere nieuwsberichten wordt het voorbeeld aangehaald van een 400 jaar oude brouwerij uit het noorden van Beieren. Dit familiebedrijf is een van oudste nog actieve Duitse brouwerijen. Het overleefde twee wereldoorlogen, revoluties en talrijke crises. Maar covid-19 gaat de brouwerij uiteindelijk de das om doen: eind september is Schluss. Uit het relaas van de eigenaren spreekt een beeld dat het runnen van hun business al een poos een gevecht tegen de bierkaai was. Als reden van het besluit om het bedrijf te staken geeft het management letterlijk: “Wir haben keine Kraft mehr”. De directeur van de belangenvereniging voor Duitse brouwers voorziet dat de komende tijd een groot aantal brouwers, maar ook horecagelegenheden zich gedwongen ziet een soortgelijk besluit te nemen. Wanneer er van overheidswege geen steun komt tenminste.

Verenigde Staten

Als we onze blik laten rondgaan over de bakermat van de huidige bierrenaissance, de Verenigde Staten, dan stemt wat we zien ook bedenkelijk. Als uitvinders van craft brewing hebben de Amerikanen menig Europese brouwer geïnspireerd. Maar ondernemers in de sector van onafhankelijke brouwerijen in de VS waait een ijzige wind in het gezicht. Afgelopen jaar vond er al het grootste aantal brouwerijsluitingen plaats sinds lange tijd. De corona-crisis maakt de vooruitzichten er niet veel beter op.

Aderlatingen

Ook relatief grote brouwerijen die al flink wat jaren meegaan, zien zich genoodzaakt aanzienlijke aderlatingen te doen wat betreft hun personeelsbestand, zo laat een bestandsopname zien gedaan in de San Francisco Bay Area. Crisismaatregelen genomen voordat de federale overheid zover was om een multibillion pakket aan steunmaatregelen op gang te brengen. Maar of dat ertoe bijdraagt dat de betreffende brouwerijen het ontslagen personeel weer emplooi te bieden, is twijfelachtig. Zeker in een situatie waar de bierafzet voor 60% bestaat uit levering van vatenbier en de horeca vooralsnog niet open mag.

Conclusie

Zeker de toestand is zorgwekkend. En de situatie vergelijken in Nederland, Duitsland en de VS is lastig.

Overheid meer betrokken

Wat Nederlandse brouwers voor hebben op collega’s in de ‘States’ is een overheid die traditiegetrouw meer naast burgers en ondernemers staat. Ofschoon productiebrouwers vooralsnog niet in aanmerking blijven komen voor de regeling voor getroffen sectoren, zou de TOZO-regeling toch een basis moeten bieden voor de meeste zelfstandigen in de wereld van de onafhankelijke brouwers om in ieder geval in hun bestaan te kunnen voorzien.

Verschil in energieniveau

Wat in het oog springt, de eerste weken van de horecasluiting, is het enorme élan en de aanstekelijke creativiteit die Nederlandse brouwers aan de dag leggen. Om van de uitdagende situatie het beste te maken en nieuwe wegen te zoeken. Hoe anders is de indruk die ontstaat wanneer je kijkt naar Duitsland. Met al zijn brouwerijbedrijven die voor een goed deel al generaties meegaan. Maar waarvoor ondernemen vooral een voortdurende struggle for live lijkt te zijn geworden. Waardoor bij angstwekkend veel bedrijven simpelweg de energie ontbreekt om een uitzonderlijke situatie als de covid 19-impasse het hoofd te bieden.

Merkbeleving

Wat ook opvalt, is dat die Duitse brouwerijen voor hun consumenten zo weinig bijzondere waarde lijken te vertegenwoordigen. Het doet mij een beetje denken aan de manier waarop we hier tegen kraanwater aankijken. Ja, het is er als we de kraan opendraaien. Maandelijks betalen we per automatische incasso een vergoeding. Maar of het nu van Vitens, Waterbedrijf Groningen of Evides komt, zal ons werkelijk worst zijn. Met dat verschil dat we bij ons leidingwater gedwongen winkelnering hebben, maar een Duitser voor zijn bier naar hartenlust kan shoppen in de buurt.

Bedrijfskapitaal

Het merendeel van de Nederlandse brouwerijen is piepjong. Geen dikke financiële reserve door jarenlang solide management. Maar wel: positiviteit, enthousiasme, kracht om binnen mum van tijd nieuwe afzetkanalen up and running te krijgen. En niet te vergeten: vaak een betrokken fanbase. Dat kon zich in dit ongekende tijdsgewricht nog wel eens als belangrijkste bedrijfskapitaal bewijzen.

Hoe gaat het verder?

Over de impact van covid-19 voor brouwers wordt meer en meer bekend. Waar het uiteindelijk heen gaat: het blijft natuurlijk lastig te voorspellen. De horecasluiting duurt zeker nog een maand. Was dat het dan? Of krijgen de maatregelen nog een vervolg? In dat geval is het nog maar de vraag of dan de overheid niet met verdergaande steunmaatregelen komt. De mogelijkheid van tijdelijke opschorting van de belastingplicht wordt geopperd. De mogelijkheden voor de zelfstandigenaftrek is eind april verruimd. Maar zoals je de afgelopen weken hebt kunnen lezen, verwachten veel brouwers dat de grootste problemen nog gaan komen als de lockdown eraf gaat.

Voor wat de toekomst brengt zijn er grofweg twee scenario’s: een negatieve en een positieve versie.

Aan de slag bij de klantenservice

In het negatieve scenario blijven de maatregelen lang van kracht. Er komt een monster van een recessie. Dit leidt tot een situatie waarin consumenten steeds minder te besteden krijgen. Ze zoeken hun toevlucht tot de aanbieders van levensmiddelen en leuke extraatjes die de laagste prijzen bieden. Onder deze ellendige omstandigheden kunnen in de regel alleen de echte grote ondernemingen volhouden. Dat scenario betekent even gechargeerd het einde van alle kleine bedrijven. De kleine groenteboer, de boekhandelaar of de kledingboetiekjes maar ook de kleine brouwers. Al die kleine ondernemers kunnen aan de slag in de zorg of bij de klantenservice van de grote retailreuzen: de Amazons en de Wallmarts van deze wereld.

Andere keuzes maken

Het positieve scenario gaat ervan uit dat meer en meer mensen de waarde herkennen van kleine, lokale bedrijven. De recessie ten gevolge van de corona-pandemie heeft er weliswaar stevig ingehakt, het gaat economisch echt minder. Maar veel consumenten maken andere keuzes. Ze beknibbelen op dure vakanties naar verre oorden, of op de aanschaf van spullen. In plaats daarvan ontdekken ze hoe gelukkig ze worden van bepaalde ervaringen: met elkaar genieten van een goede maaltijd of een lekker glas bier. Van schone lucht en het besef dat de wereld ook voor hun (klein)kinderen een fijne plek blijft om te leven.

Aan wat voor bedrijf geef jij je geld?

Veel drinken is sowieso niet goed voor je gezondheid, dus waarom kies je dan niet voor het bier van je lokale brouwer? Dat is weliswaar duurder dan de knalaanbieding van het krat pils bij de supermarkt. Maar het smaakt tenminste ergens naar. Drink minder, drink beter! En nu je een paar keer in hun proeflokaal bent geweest, blijkt het stel dat het bier brouwt echt ontzettend sympathiek te zijn. Hoe voelt dat, je geld gunnen aan ondernemers die je echt een warm hart toedraagt? Geef toe, dat geeft een heel ander gevoel dan je geld weg te brengen naar een anonieme brouwfabriek?

Blijf genieten

Als bierliefhebber zijn de keuzes die je maakt de komende tijd ontzettend belangrijk. Blijven genieten van al die lekkere bieren die Nederlandse brouwers maken, was nog nooit zo zinvol. Tenminste als het je wat uitmaakt dat dat ene biertje dat je verder nergens anders kan krijgen, dan van die ene brouwerij, er volgend jaar ook nog is. Ik blijf het herhalen: de beste manier om alle brouwers in Nederland te blijven steunen, is om hun bier te blijven drinken. Zolang de corona-maatregelen aanhouden, maar zeker ook als de horeca weer opengaat!

Drink lokaal

Als je wilt dat de keuze aan mooie bieren van Nederlandse bodem zo rijk blijft als nu, steun onze brouwers dan. En zeker de lokale, onafhankelijke. Waarvan je weet hoe hij of zij heet. Koop hun bier: bij de slijter, online of rechtstreeks bij de brouwerij. Zo zorgen we ervoor dat we het met z’n allen uitzingen zo lang als het nodig is. Iedere dag die voorbijgaat, komen we weer een stapje dichter bij het einde van deze ongekende tijd.

Proost, op de betere tijden die er écht weer aankomen!

Dit is een artikel van biersommelier en contentmaker Frits Dunnink. Wil je meer weten over mij? Neem dan een kijkje op de pagina Wie-is op deze site.