Creativiteit om voor je brouwerij toch voor omzet te blijven zorgen. Onduidelijkheid over afgekondigde steunmaatregelen. Koffiedik kijken over hoelang het nog gaat duren – of heeft een plak bostel onder in de maischketel wellicht ook toekomst voorspellende waarde? Ook tweeënhalve week na het afkondigen van de lockdown voor de horeca houdt covid-19 de Nederlandse brouwers in onzekerheid.
De crisis door het covid 19-virus blijft zijn zware stempel op de Nederlandse samenleving drukken. Aan het einde van het eerste kwartaal van 2020 lijkt het alsof virologen ons land regeren. De belangrijkste prioriteit van het kabinet is het beheersbaar houden van de corona-situatie voor de zorg. De dagelijkse cijfers van het RIVM over het aantal ziekenhuis- en IC-opnamen, en overlijdens ten gevolgde van het virus zijn al een poos belangrijker in Den Haag dan opiniepeilingen.
Met de genomen maatregelen komt er ook de nodige onduidelijkheid. Hoewel de essentie van de boodschap eenvoudig lijkt: houd anderhalve meter afstand van elkaar. Blijf binnen als je griep- of verkoudheidsverschijnselen hebt. Vermijd tot nader order samenkomsten die niet nodig zijn. Voor veel mensen blijkt het moeilijk om, zolang het nodig is, even niks te willen wat een week of vier geleden nog zo vanzelfsprekend was. Voor jong en oud vallen vooruitzichten weg, dingen om naar uit te kijken: uitjes, feestjes, vakanties. Dat niemand weet hoelang het duurt, maakt het extra moeilijk.
Covid-19 houdt Nederlandse brouwers in onzekerheid
Ook de maatregelen die de overheid in het leven heeft geroepen om ondernemers en zelfstandigen te ondersteunen, zijn niet altijd even duidelijk. Het loket bij UWV voor het vangnet waarmee bedrijven werktijdverkorting kunnen aanvragen voor personeel, gaat op 6 april open. Al laat menig bedrijf zich daardoor niet weerhouden om zich te ontdoen van personeel uit de flexibele schil. Wat daarentegen voor een domper zorgt, is dat productie- noch huurbrouwers in eerste instantie onder de beloofde steunmaatregelen voor zelfstandigen blijken te vallen. En dat hoewel ze wel degelijk rechtstreeks gevolgen van het kabinetsbeleid ondervinden, zeker als ze er naast hun brouwerij ook een proeflokaal op na houden.
De overheid wil ondernemers daarnaast lucht geven met uitstel van belastingen en heffingen. Dat een ondernemer deze ontheffing wel zelf moet aanvragen, is niet algemeen bekend. Maar was het wel terecht om te verwachten dat de hele steunoperatie van de overheid van meet af aan op rolletjes loopt? Niet alleen voor de burger is de covid 19-crisis een ongekende situatie, ook voor de overheid. Bestuur, bedrijven en burgers: we moeten allemaal onze weg vinden in omstandigheden die geen van ons ooit heeft meegemaakt.
De stand van zaken op 1 april
Inmiddels is het een kleine tweeënhalve week geleden dat het kabinet onder meer opdroeg om de Nederlandse horeca te sluiten en alle evenementen af te gelasten. Tijd voor een tweede verkenning van de stand van zaken in de wereld van kleine en onafhankelijke brouwers in ons land. Dit keer lees je hoe bierauteur Raymond van der Laan aankijkt tegen de gebeurtenissen. Daarnaast komen in deze aflevering Carina Kelder (Bierbrouwerij Mommeriete), Arjanneke van den Berg (Gooische Bierbrouwerij) en Raymon Gammage (Bronkhorster Brewing Company) aan het woord.
‘Als iedereen elkaar steunt, valt niemand om’
Wat doet de aanhoudende covid 19-situatie met bieraficionado Raymond van der Laan? Ik ben benieuwd hoe de auteur van bierboeken als ‘Dit is een Boek over Bier’ en het recent gepubliceerde ‘Opwaaiend Schuim’ de omstandigheden inschat. “Ik zie op het moment een enorme creativiteit van horecaondernemers maar ook brouwers om te proberen omzet te blijven maken: met drive-through afgiftepunten, bezorging aan huis of online rondleidingen. Door het aanbod van al die corona-pakketten heb ik wel meer online gekocht dan normaal. Ik moet nu een beetje terughoudendheid in acht nemen. Ik denk dat dat voor het merendeel van de consumenten geldt: iedere week 100 euro extra uitgeven aan bier is niet de bedoeling. Hoe lang houden we het met z’n allen vol?”
‘Iedereen heeft nu het meeste aan duidelijkheid’
“De hele situatie is moeilijk te voorspellen. Waar iedereen nu het meeste aan heeft, is duidelijkheid. De regering moet duidelijker zijn. Naar de burgers toe, wat nou precies wel en niet mag. Maar ook voor ondernemers. Een sprekend voorbeeld is de boodschap dat voor zelfstandige ondernemers steunmaatregelen komen, waarna vervolgens blijkt dat heel veel zelfstandigen die wel door het kabinetsbeleid worden getroffen, er toch niet voor in aanmerking komen. Ook de brouwers.”
‘Spreken met één stem’
Een dragende rol ziet Raymond in deze onzekere tijden voor de brancheverenigingen CRAFT en Nederlandse Brouwers. “Het is nu van het grootste belang dat de hele brouwerijsector in Nederland spreekt met een stem, vooral in de richting van Den Haag. Bijvoorbeeld om te helpen bij de erkenning als getroffen ondernemers door de corona-maatregelen. Daarnaast kunnen de brancheverenigingen van waarde zijn door naar brouwers toe zo helder mogelijk uit te leggen welke regelingen er zijn, hoe die precies werken en wat van ondernemers wordt verwacht om ervoor in aanmerking te komen. Of ze gewoon een hart onder de riem te steken, bijvoorbeeld door een actie als ‘Support your local Brewery’ van CRAFT. Als iedereen elkaar steunt, valt niemand om.”
‘De horeca al na 6 april open is niet verstandig’
Ook voor Mommeriete hebben de maatregelen diepgaande consequenties. Ik praat erover met Carina Kelder, die samen met haar man de brouwerij in Gramsbergen runt. Wat diepe indruk maakte op haar, was het moment waarop de overheid de sluiting van de horeca afkondigde voor het hele land. “Dat was bizar”, blikt ze terug. “De plek waar wij ons bier brouwen, daar woont ook ons gezin en het is waar onze gasten ons bier proeven. Dan weet je wat het betekent als je op zondagmiddag om half zes op TV naar de persconferentie kijkt van het kabinet en het bericht komt dat alle café’s en restaurant meteen moeten sluiten.” Direct spoedde ze zich naar het proeflokaal om de gasten te vertellen hun glazen leeg te drinken. Want om 18.00 uur moest de zaak dicht.
Onwerkelijke stilte
De stilte die vervolgens neerdaalde, had voor Carina iets onwerkelijks. “We wonen en werken op deze plek sinds twaalf jaar. En al die tijd zijn we altijd open geweest, met uitzondering van kerst en oud en nieuw. Je zit nu op nul.” Mommeriete is een kleine brouwerij, diep verworteld in de lokale gemeenschap met een grote groep vaste gasten. Van wat er wordt gebrouwen, gaat maar weinig de deur uit. Het proeflokaal aan de Oostermaat is het voornaamste afzetkanaal. Er zijn in de buurt verder nog enkele restaurants die het bier van Mommeriete schenken. Maar ondanks de stilte was er natuurlijk genoeg te doen in het bedrijf. Schoonmaken en opruimen. En toen de steunmaatregelen van de regering voor bedrijven bekend werden, kwam Carina meteen in actie om werktijdverkorting aan te vragen voor haar tien medewerkers in het proeflokaal.
Hartverwarmende reacties
Gelukkig is de brouwerij als bedrijf gezond. Om de cashflow nog enigszins aan de gang te houden, heeft Carina samen met haar dochter via social media een alternatief afzetkanaal opgetuigd. Klanten kunnen bestellingen afhalen, maar wel op een veilige manier volgens de richtlijnen van het RIVM. “Iedere 100 euro die op deze manier binnenkomt, is meegenomen”, stelt Carina nuchter. Ze is positief verrast door alle reacties die hun initiatief teweegbrengt: hartverwarmend.
‘Eind aan onzekerheid voor ondernemers en personeel’
Met blik op de directe toekomst is Carina vooral bezorgd om de gezondheid van haar personeel. “Dan hoor ik op tv iemand spreken over mogelijkheden om na 6 april de horeca toch alweer open te doen. Maar dan met maatregelen zoals iedereen in de kroeg anderhalve meter afstand van elkaar te laten houden. Dan denk ik: hoe dan? Hoe moeten mijn medewerkers gasten zo hun bier serveren? Of wordt het de bedoeling dat iedereen zijn consumptie ophaalt aan de bar? Ik snap dat alle horecaondernemers het liefst weer omzet willen in hun zaak, maar dit lijkt me geen verstandig idee. Volgens mij is het belangrijk dat de overheid snel een einde maakt aan alle onduidelijkheid, ook al betekent dat dat we ook tot 1 juni dicht moeten blijven. Zo maak je wel een einde aan een stuk onzekerheid voor ondernemers en hun personeel.”
‘Wees en blijf lief voor elkaar’
Een andere brouwerij die zijn productielocatie combineert met een proeflokaal, is de Gooische Bierbrouwerij in Hilversum. Een van de stuwende krachten achter dit bedrijf, gestart in 2010 en sinds 2017 gevestigd in de monumentale voormalige auto-showroom op het Marktplein, is Arjanneke van den Berg. In de ontluikende covid 19-crisis bewijzen twee strategische keuzes uit het verleden zich volgens haar nu als voordeel: organische en stabiele groei zonder risicokapitaal van buitenaf, en investeren in een stevige binding met afnemers. Er zijn weliswaar particulieren die bij de ontwikkeling van de brouwerij hebben bijgedragen met financiële middelen. “Maar we hebben altijd duidelijk gesteld dat we hen beschouwen als ambassadeurs, niet als aandeelhouders. We hebben geen gebruik gemaakt van crowdfunding, maar van zoals we het noemen, incrowdfunding. En onze incrowd betoont zich in deze onzekere tijden enorm solidair.”
‘Dat wordt ons nu gegund’
Als voorbeeld van de bijzondere binding met de afnemers van de Gooische Bierbrouwerij noemt Arjanneke de relatie met Jumbo Van Dam in Hilversum. “Die belde meteen met de vraag hoe hij kon helpen. Daaruit ontstond onder het motto #supportyourlocals een palletverkoop van ons bier op de parkeerplaats van de supermarkt. Dat betekent dat ons bier in de winkel niet zo hard verkoopt, maar dat wordt ons in deze situatie gegund.” In reactie op het wegvallen van de omzet uit het proeflokaal heeft de Gooische Bierbrouwerij ook zijn website aangepast: die opent nu met de bestelpagina van de eigen webshop. Voor de twee medewerkers van de brouwerij is direct werktijdverkorting aangevraagd. Wat volgens Arjanneke ook scheelt: de afdracht van accijns, BTW en andere heffingen is van overheidswege opgeschort. Waarbij iedereen volgens haar wel goed voor ogen moet houden dat uitstel geen afstel betekent.
‘Geschikt moment voor nieuwe plannen’
De lockdown van de Nederlandse horeca duurt als ik Arjanneke spreek ruim twee weken. Een sluiting van twee maanden zou de Gooische Bierbrouwerij ook wel aankunnen, maar op enig moment wordt het toch wel spannend. “Hoe vervelend het ook is, dit is iets dat op een gegeven moment ook weer voorbij is. Ik ben positief, dat zit natuurlijk ook in de aard van de ondernemer: je blik gaat haast per definitie naar het positieve. We kijken naar de toekomst. Nu de gewoonlijke waan van de dag wegvalt, is dit een geschikt moment voor nieuwe plannen. We denken volop na over nieuwe bieren, nieuwe samenwerkingen en nieuwe locaties. Dit is natuurlijk een ongekende situatie. Wat wel lastig is: de onzekerheid hoelang het nog duurt. Wat er ook gebeurt: wees en blijf lief voor elkaar. En vergeet nooit wat er in deze tijden echt belangrijk is: dat iedereen zo goed mogelijk gezond blijft.”
Samenwerken, niet concurreren
Ook in Rha, bij de Bronckhorster Brewing Company, wachten ze in onzekerheid af. De brouwerij is qua omzet voor 60% afhankelijk van de horeca, vertelt accountmanager Raymon Gammage. De brouwerij viert dit jaar zijn tienjarige jubileum. Het was de bedoeling dit met trots te vieren met een internationaal bierfestival in het weekeinde van 6 en 7 juni. De beperkende maatregelen voor grote, vergunningplichtige evenementen stelde het kabinet vooralsnog vast tot 1 juni. Zoals de zaken nu liggen, zou het Bronckhorster Craftbeer Festival een van de eerste kunnen zijn na beëindiging van de lockdown. Maar dat blijft voorlopig een kwestie met een reusachtige slag om de arm. Afgelast heeft de brouwerij zijn jubileumfeest nog niet. Er worden nog steeds ook kaarten verkocht, zij het mondjesmaat op het ogenblik.
Brouwerij met een sterke achterban
In die tien jaar van zijn bestaan is Bronckhorster uitgegroeid tot een brouwerij met een sterke achterban, vertelt Raymon. “En die fans staan nu achter de brouwerij.” Via de groothandel en slijterijen is er nog afzet, al verloopt die momenteel druppelsgewijs. Als concrete maatregel om de cashflow nog enigszins op gang te houden besloten zijn vader Steve en hij de uitlevering van de nieuwe serie barrel aged bier een maand te vervroegen.
‘Zuinig op relaties die we hebben opgebouwd’
De veranderde situatie bracht de Bronckhorster Brewing Company ertoe ook meer nadruk te leggen op de eigen webshop in de marketingmix. “Dit doen we wel in nauw overleg met onze samenwerkingspartners in de retail”, benadrukt Raymon. Samenwerken, niet concurreren is het uitgangspunt. “Via de webshop zijn exclusieve pakketten verkrijgbaar. Ook hebben we afspraken gemaakt over de prijs. Klanten die online bestellen zijn wat duurder uit dan bij de slijter. Het zijn ongekende tijden die je als ondernemer dwingen om ad hoc creatief te zijn en ook aan jezelf te denken. Daarbij zijn we wel zuinig op de relaties die we in de afgelopen jaren hebben opgebouwd. Maar als brouwers niet ook aan zichzelf denken, is er de kans dat ze omvallen en uiteindelijk helemaal niet meer kunnen leveren. Daar zijn slijterijen helemaal niet bij gebaat.”
‘Omzien naar elkaar’
Raymon ziet gelukkig hoe er in de wereld van de kleine, onafhankelijke brouwers in Nederland allerlei initiatieven ontstaan vanuit saamhorigheid. Voor steun aan horecaondernemers maar ook aan kleine lokale producenten van voedingsmiddelen en specialiteiten. Bronckhorster laat zich op dit vlak ook niet onbetuigd en Raymon legt uit hoe ze hier inhoud aan geven. “We hebben voor de gelegenheid het #supportyourlocals-pakket samengesteld. Dat doen we samen met onze Achterhoekse collega’s van Brouwersnös en Wentersch. Dit unieke pakket bevat niet alleen mooie bieren maar ook een ambachtelijke metworst van Shipman en twee jaar gerijpte kaas van kaasboerderij Weenink. Het pakket kun je alleen online bestellen. We hopen dat we zo een goede bijdrage leveren aan de zichtbaarheid van kleinschalige plaatselijke leveranciers die het in deze tijd ook lastig hebben. De komende tijd komt het erop aan dat we elkaar blijven steunen en omzien naar elkaar. Waarbij je zeker ook niet moet vergeten om te denken aan jezelf. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje.”
Horecasluiting verlengd t/m 28 april
Covid-19 houdt Nederlandse brouwers in onzekerheid. Op de avond van 31 maart houdt het kabinet in Den Haag een lang verwachte persconferentie. Ministerpresident Rutte deelt mee dat alle afgekondigde maatregelen tot en met dinsdag 28 april van kracht blijven, dus ook de sluiting van de horeca. Het zal Carina Kelder een pak van haar hart zijn. Voor het overige houdt de onzekerheid aan: voor de brouwers net zo als voor alle andere mensen in Nederland.
Dit is een artikel van biersommelier en contentmaker Frits Dunnink. Wil je meer weten over hem? Neem dan een kijkje op de pagina Wie-is op deze site.