Hoe bouw je als brouwer een onderneming die ook over 50 jaar nog reden heeft van bestaan? Ik sprak over deze vraag met Jan Willem Kramer van brouwerij Solaes. Succes schuilt niet in het imiteren van globale brouwreuzen. Maar volgens Kramer ligt de toekomst in de schoot van de gemeenschap waar zijn brouwerij uit is ontstaan. Maak kennis met brouwerij Solaes: waar vakmanschap en duurzaam ondernemen samengaan met een groot, oprecht hart.

Winterzonnestralen die naar binnen schijnen door het immense, westwaarts gerichte venster, zetten De Schaapskooi in een koperkleurig licht. Hier, in het proeflokaal van brouwerij La Trappe heb ik afgesproken met Jan Willem Kramer. De brouwer en stuwende kracht achter Solaes heeft tijd gevonden om van zijn eiland naar het hart van Brabant te komen. Want dat is waar dit verhaal eigenlijk zijn oorsprong kent: op Goeree-Overflakkee.

Huisje aan de dijk

Ik kende het eiland ook alleen maar van de topografie-les op de lagere school. Maar daar staat toch echt de wieg van wat ik heb leren kennen als een van de meest bijzondere brouwerijen van Nederland. Om precies te zijn: in het plaatsje Sommelsdijk, met zijn verstilde en smalle, oude straatjes. In de voormalige dorpskroeg, gevestigd binnen de muren van een piepklein huisje dat aanleunt tegen de dijk, vloeit begin 2017 het eerste bier dat afkomstig is uit de ketels van de brouwerij die Solaes heet.

De inspiratie voor Solaes vindt Jan Willem Kramer bij een bezoek aan de Amsterdamse brouwerij De Prael: een onderneming die ambachtelijk bier produceren combineert met kansen bieden aan mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Het idee krijgt uiteindelijk vorm in het oude dorpscafé dat al sinds de jaren 1990 in Sommelsdijk op een nieuwe bestemming wacht. De kelderverdieping biedt plaats aan een professionele brouwinstallatie van 5 hectoliter, indertijd via crowdfunding gefinancierd. Voor het eerst sinds 200 jaar heeft Goeree-Overflakkee weer zijn eigen bier. En trots dat ze daar op het eiland op zijn! De vraag is enorm. Reclame maken doet de brouwerij niet omdat ze stevig moet aanpoten om überhaupt in de behoefte te voorzien.

De Beerwulf verrassing

Dan wordt het 2018, het jaar van wat Jan Willem Kramer zelf aanduidt als ‘de Beerwulf-verrassing’. De online bottleshop gaat dat voorjaar op zoek naar de meest bijzondere brouwerij van Nederland. Uit elke provincie nomineren bierliefhebbers hun favoriet voor de landelijke eindronde. Tot grote verbazing valt Kramer en zijn kompanen de nominatie voor de provincie Zuid-Holland ten deel. Gerenommeerde concurrenten als Kompaan (Den Haag), Noordt (Rotterdam), De Molen (Bodegraven) of Klein Duimpje (Hillegom) laat Solaes achter zich. Een professionele jury keurt van alle genomineerden drie bieren. De uitslag van die keuring gecombineerd met de stem van het publiek bepaalt uiteindelijk dat de trofee die Beerwulf uitlooft, belandt in Sommelsdijk: naast de karakteristieke tapzuil op de toog van het proeflokaal van Solaes.

Toegankelijk en van onbesproken kwaliteit: zo vallen de bieren van brouwerij Solaes te kwalificeren. Lekker voor de minder geoefende bierdrinker, maar ook interessant voor ervaren liefhebbers. Waarbij kwaliteit iets is dat onder de motorkap zit. Het is een noodzakelijke voorwaarde om als brouwerij te kunnen voortbestaan. Niet iets om je op te laten voorstaan.

Naast deze ‘grote’ bieren brengt brouwer Kramer met regelmaat (seizoens)bieren in kleinere oplage. Ook heeft hij de afgelopen tijd een aantal succesvolle collabs gedaan met toonaangevende Nederlandse collega’s zoals VandeStreek en Jopen. De eerste Solaes-bieren leken geïnspireerd op de Amerikaanse craft brewing-cultuur: een wheat ale Zesgemeten of een double IPA Achtgemeten. De afgelopen tijd heeft Solaes het assortiment uitgebreid. Een aantal van de nieuwe bieren wortelen in de Belgische biercultuur: het blond Klein Verzet en het dubbel Boekanier zijn sprekende voorbeelden.

Hoe onderscheid je je?

Die verschuiving van oriëntatie kent wellicht zijn oorsprong in de visie die Jan Willem Kramer ontwikkelt hoe je je als brouwerij kunt onderscheiden. Al brouwend stelde hij vast dat iedereen eigenlijk door de bank genomen dezelfde soorten hop en mout gebruikt. Met je bieren het verschil maken kan door bewust om te gaan met de grondstoffen gist en water. Ook op het gebied van maischen en koken liggen er voor een brouwer die zijn vak goed verstaat, kansen zich te onderscheiden.

De inspiratie wat betreft watermanagement deed hij op bij Roel Buckens van brouwerij Frontaal, waar Kramer een behoorlijk volume laat huurbrouwen voor Solaes. Wat de betekenis is van variëren in het kookproces, kunnen liefhebbers proeven in de tripel die Jan Willem Kramer binnen afzienbare tijd verwacht te presenteren. Na lang wikken en wegen heeft hij zich toch maar aan deze populaire stijl gewaagd. Wat zou hij nog kunnen toevoegen aan het genre? Het plan rees om de zoetheid vrijwel uitsluitend uit de mout te halen. Voor zijn Solaes-tripel kookt Kramer het wort maar liefst drie uur. Daarnaast zitten er nog een pils en een Hefeweizen aan te komen. Voor dat laatste bier houdt Solaes zich aanbevolen voor een geschikte naam. Als het even kan met een treffende link met Goeree-Overflakkee.

Inspirerend voorbeeld

Voor zijn visie hoe hij zijn brouwerij verder zou willen ontwikkelen, blikt Jan Willem Kramer naar het oosten. In het Gelderse plaatsje Rha herkent de Solaes-brouwer een inspirerend voorbeeld in de persoon van Steve Gammage. Ook diens Bronkhorster Brewing Company heeft een sterk lokaal gewortelde identiteit. De ‘basisbieren’ van Bronkhorster spreken een breed publiek aan. Daarnaast presenteert Gammage met regelmaat complexere bieren waarmee hij zijn ambacht etaleert en waarvoor hij door zijn vakgenoten de nodige lof krijgt toegezwaaid.

Op de middag van onze ontmoeting was Jan Willem Kramer eerst in Ouddorp. Ook op zijn eiland, maar dan meer richting Noordzeestrand. Want daar gaat het verhaal van Solaes namelijk zijn vervolg krijgen. In de voormalige dorpskroeg aan de dijk is de brouwerij namelijk al lang en breed uit de jas gegroeid. Solaes is anno 2020 ook een loods op een bedrijventerrein in Middelharnis. Daar krijgen de barrel aged-bieren tijd om te rijpen, in met zorg uitgekozen fusten waarin eerder de smaak van gedestilleerd tot ontwikkeling kwam. Het leeuwendeel van de productie komt tot stand bij externe brouwerijen, zoals genoemd in Breda bij Frontaal maar ook bij Klein Duimpje in Hillegom. De eigen installatie onder het proeflokaal blijkt goed van pas te komen voor kleine brouwerijen uit Rotterdam en Dordrecht die een plek zoeken om hun recepturen te produceren.

Droom verwezenlijkt

Maar het is de droom van Kramer en de zijnen om alle activiteiten uiteindelijk te bundelen op een locatie. En die droom gaat ook worden verwezenlijkt: in Ouddorp dus, binnen de bakstenen muren van een industrieel monument, de voormalige cichoreifabriek ‘Ceres’. Hier komt een nieuwe brouwinstallatie in combinatie met een proeflokaal. Qua volume mikt Solaes met de nieuwe installatie op 15 tot 20 hectoliter. Er komen in eerste instantie acht vergistings- en lagertanks, maar er is ruimte voor 20 stuks. Het proeflokaal gaat uitkijken over de brouwerij en de karakteristieke loopbrug door de nok van de oude fabriekshal wordt erin geïntegreerd. Qua entourage voor zijn eigen proeflokaal staat Kramer iets vergelijkbaars als De Schaapskooi van La Trappe voor ogen: tijdloos, opgaand in de omgeving die het etablissement heeft voortgebracht. De verwachting is dat Solaes eind 2020 de eerste gasten kan verwelkomen. Natuurlijk: ijs en weder dienende.

Met ‘Ceres’ hoopt Jan Willem Kramer uiteindelijk het verhaal van Solaes compleet te maken. Een brouwerij die werkgelegenheid, nu uitbesteed op verschillende plekken in het land, terughaalt naar het eiland. Waar dat werk ten goede komt aan mensen die naarstig op zoek zijn naar zin- en waardevol emplooi. Om sociaal ondernemen handen en voeten te geven. Waarbij Kramer een klip en klare boodschap heeft aan collega-ondernemers die deze werkvorm wel zien zitten als een voordelig, al dan niet gesubsidieerd alternatief voor de ‘lastige’ kostenpost arbeid: niet alleen brouwen maar ook begeleiding bieden, zodat het ook echt gaat werken, is een vak.

Duurzaam en circulair

Brouwerij Solaes werkt voor en met de gemeenschap op Goeree-Overflakkee. Voor Kramer houdt dat ook de verplichting in om zo goed mogelijk voor zijn omgeving te zorgen. De nieuwe brouwerij gaat efficiënt om met energie en water. Bij alle keuzes staat altijd een vraag voorop: hoe houdt Solaes zijn ecologische voetafdruk zo bescheiden mogelijk? Omdat Kramer zich ervan bewust is dat dit iets wordt waar bedrijven, ook kleine onafhankelijke brouwerijen, meer en meer op afgerekend zullen worden door de maatschappij. Dat speelt niet alleen op het vlak van energie een rol maar ook waar de brouwerij haar grondstoffen vandaan haalt. Solaes werkt liefst zo circulair mogelijk, met ondernemers uit de buurt. Zo wil Kramer bouwen aan een onderneming waar de mensen ook over 50 jaar nog plezier aan beleven. Zowel de bewoners van Goeree-Overflakkee zelf als de toeristen die het eiland zo graag bezoeken.

Bezoek de website van brouwerij Solaes >>

Proeflokaal

Ben jij liefhebber van brouwerijen met een leuk proeflokaal? Dan ben je vast ook benieuwd naar brouwerij Martinus in Groningen. Lees mijn impressie eens van het bezoek aan het proeflokaal daar.