Ik geloof dat het de slagzin is van een groot, wereldwijd meubelwarenhuis van Zweedse komaf: “Met aandacht wordt alles mooier.” Het is een bewering die ik onderschrijf. Wat mij betreft geldt het zeker voor genieten van bier. Wie de tijd neemt om met aandacht bier te proeven, kan mooie dingen beleven. Daarom neem ik je in dit blogartikel mee op ontdekkingstocht. Alles wat je wil weten over bier proeven, maar waar je nog niet aan toe was gekomen om het een biersommelier eens te vragen. Bier proeven doe je zó.

Hoe werkt dat, bier proeven? Terwijl ik zit na te denken over deze op zichzelf voor de hand liggende vraag, bedenk ik dat er twee kanten aan zitten. Allereerst heb je te maken met proeven als zintuigelijke ervaring: wat neem je waar met je neus, mond en ogen? Daarnaast heb je de kant van hoe proeven als activiteit in zijn werk gaat. Dat heeft de maken met welk glas je kiest om mee te proeven, op welke temperatuur je bier inschenkt en de omstandigheden waarin je proeft: de omgeving en de tijd. Over deze beide kanten kom je in dit artikel meer te weten.

Klein cadeautje

Maar misschien is er eerst een andere vraag die ik wil beantwoorden: waarom zou je eigenlijk willen proeven? Je kunt de mensheid naar mijn idee verdelen in twee groepen: zij voor wie het niks uitmaakt wat ze eten en drinken, en zij die wel (groter) belang hechten aan de ervaring van het tot zich nemen van eten en drinken. Het verrast je waarschijnlijk niet dat ik mezelf schaar bij de tweede groep.

Zolang ik me kan herinneren, ben ik nieuwsgierig naar hoe dingen voelen, smaken en ruiken. Er zijn veel smaken en geuren waar ik blij van wordt. De geur in de keuken van quiche die bakt in de oven. De smaak van gebraden varkensvlees in combinatie met karwijzaad, die de herinnering wakker maakt aan een nostalgisch, vertrouwd en prettig gevoel aan een abstract soort ‘vroeger’. Geur en smaak maken het leven leuker, net als je verbeelding prikkelen met een mooi boek of een boeiende film, kijken naar kunst of luisteren naar mooie muziek. Proeven is een klein cadeautje dat je jezelf af en toe gunt.

Geuren en smaken

Laat ik je nog wat zeggen: ik vind het fijn om mijn eigen ervaring met proeven te delen met jou. Ik doe ook goede wensen dat je aan proeven net zo’n groot plezier ontleent als ik. Niet alleen van bier, maar van alles op het gebied eten en drinken. Het is niet belangrijk om veel van iets te eten of te drinken om ervan te genieten. Wat veel leuker en interessanter is, is je bewust te worden/zijn van geuren, smaken en texturen. Aandacht maakt alles mooier, ook het bier dat je drinkt.

Bier proeven doe je zó

Goed, we gaan proeven. Je hebt het bier ingeschonken. Over het hoe en waarom lees je zo meteen nog het een en ander. Het glas staat voor je. En nu? Proeven is niet alleen iets dat je doet met je mond, maar ook met je neus en met je ogen.

Kijken

Als eerste vorm je je een beeld van hoe het bier eruitziet dat je gaat proeven in het glas. Wat voor kleur heeft het? Een pils is licht geel tot goudkleurig, een stout kan donkerbruin tot zwart: bier is er in talloze kleurschakeringen. Daarnaast kan een bier helder of troebel zijn. Je kunt ook verschillen zien wat betreft de manier waarop het schuim in je glas zich gedraagt. Is dat dik en stabiel, of eerder dunnetjes en trekt het snel weg van de oppervlakte? Als laatste kun je onderscheiden of er actieve koolzuurbelletjes in het bier zitten of dat de werking van het koolzuur minder zichtbaar is.

Ruiken

Steek je neus vervolgens eens in het glas om aandachtig te ruiken. Wat neem je waar? Is dat subtiel of meer uitgesproken? Schuim bedekt dikwijls de oppervlakte van bier in je glas als een beschermende deken. Het zorgt ervoor dat de zuurstof geuren en smaken niet negatief beïnvloeden. Als bijeffect geeft het bier eventuele geuren niet snel prijs. In dit geval helpt het om het bier voorzichtig rond te draaien in je glas, zoals je wellicht ook wel eens een proevende wijnliefhebber hebt zien doen. Weinig geur heb je ook wanneer een bier heel koud werd geschonken. Dan is het nuttig om het glas waarmee je proeft in je handpalmen te nemen, zodat je lichaamstemperatuur ervoor zorgt dat je bier langzaam wat verwarmt.

Het is goed om erbij stil te staan dat de ene bierstijl subtieler is qua geur dan de andere: een pils is qua aroma’s natuurlijk veel minder uitgesproken dan een IPA met zijn in de geur duidelijk te onderscheiden citrusachtige hoptonen. Stel jezelf de vraag waar geuren je aan herinneren. Maar bedenk altijd wel dat smaakherkenning geen exacte wetenschap is. In veel bieren neem je de geur waar van gist of brood. Graanachtige aroma’s komen vaak voor, maar ook van planten, bloemen of vruchten. Bepaalde bieren hebben in de geur iets chemisch of rokerigs, of kunnen naar koffie ruiken, laurier of drop.

Proeven

Tijd nu om een slokje te nemen. Als eerste zouden je de basissmaken op kunnen vallen: in bier meestal bitter, zoet en/of zuur. Naarmate je het bier langer in je mond houdt is het waarschijnlijk dat de smaak zich ook ontwikkelt. Ook hier geldt: ga bij jezelf na waar de smaken je aan doen denken die je waarneemt. Je zult ook ontdekken net als bij de geur, dat de ene bierstijl intensiever smaakt dan de andere. Door de bank genomen is een bier met een laag alcoholpercentage minder karaktervol van smaak dan een bier met veel alcohol.

Als je bier proeft, slik het wel door om een zo compleet mogelijke indruk te krijgen van de smaak. Hierin verschilt bierproeven van wijnproeven, waar het wel gebruikelijk is om wat je proeft weer uit te spugen. Het verschil zit erin dat bier bepaalde bitterstoffen in de smaak heeft, die je pas waar kunt nemen wanneer je het doorslikt. Als het bier zijn weg heeft gevonden in de richting van je maag, blijft er een smaakindruk achter in je mond: de nasmaak of afdronk. Het loont de moeite om ook daar even bij stil te staan. Wat je je tenslotte bij het proeven kunt afvragen: is het bier gemakkelijk of prettig om te drinken?

Beleving/oordeel

Over proeven kun je heel ingewikkeld doen. Ik wil heel nadrukkelijk stellen: dat is zeker geen doel op zichzelf. Wat belangrijker is: door te proeven kun je meer regie krijgen over de beleving van wat je drinkt. Als beginnend liefhebber hoef je je eigenlijk maar een vraag te stellen: is dit bier wel of niet lekker? Wat vind je van het bier, wil je nog een glas?

Als je wat meer ervaring hebt, kun je onderscheid maken waarom je bepaalde geur- en smaakeigenschappen aanspreken en andere niet. Daarnaast ontdek je ook een ander verschil: is het een goed gemaakt bier versus is het een bier dat je drinkt met plezier? Jouw verwachtingen over hoe goed bier hoort te zijn, komt niet noodzakelijk overeen met hoe een bier is. Dat is lang niet altijd omdat een brouwer iets verkeerd heeft gedaan. Zo liet ik eens een best ervaren bierdrinker en zelfverklaard bierkenner een Liefmans Goudenband proeven, een traditioneel Vlaams Oud Bruin. Hij vond het ronduit vies, voornamelijk omdat het radicaal anders smaakt dan de tripels die hij graag en regelmatig drinkt.

Hoe proef je?

Tot slot van dit blog vertel ik je nog wat dingen over hoe je het beste bier kunt proeven. Ik geef je tips over wat een geschikt glas is, over de juiste temperatuur van het bier en de goede omstandigheden om te proeven.

Glas

Moet je een speciaal glas hebben als je biertjes wilt proeven? Dat staat natuurlijk erg interessant, maar je kunt ook prima uit de voeten met een gewoon wijnglas dat de meeste mensen wel in huis hebben. Zolang het maar een formaat heeft waarin je bier en de geuren en smaken de ruimte krijgen. Schenk in een ruim wijnglas een bodempje in, maximaal 10 centiliter en laat je ontdekkingstocht beginnen.

Temperatuur

Voor veel bieren geldt dat je geuren en smaken om zeep helpt wanneer je ze te koud proeft. Bier op de juiste temperatuur serveren kan een hele opgave lijken, maar is in wezen heel eenvoudig. Ik geef je de volgende vuistregel: voor de geschikte drinktemperatuur kijk je naar het alcoholpercentage van het bier. Een session IPA van 4% smaakt het best op een temperatuur van 4°C, dus rechtstreeks uit de koelkast. Een zwaar donker bier zoals Rochefort 10 heeft een alcoholpercentage van ruim 11%. Dat smaakt het best als je het op keldertemperatuur drinkt, 10-12°C. Klinkt dat lastig? Als je een bier uit de koelkast haalt een half uurtje voor je gaat proeven, bereikt het die fameuze keldertemperatuur als je het op kamertemperatuur laat staan.

Omstandigheden

Neem de tijd als je bier wilt proeven. Stel je proefsessie uit als je snel de deur uit moet. Wat ook uitmaakt is dat je proeft in een rustige en comfortabele omgeving. Een bierfestival is wat dat betreft eigenlijk verre van optimaal, met alle reuring, ophef en vertier. Hoe leuk het ook is om samen met anderen te genieten van bier, op een festival krijg ik altijd te weinig mee om optimaal te genieten van geuren en smaken. Omdat de omgeving er zoveel extra indrukken bijgeeft.

Genoeg informatie voor nu. Van al het schrijven over bier heb ik dorst gekregen. Jij van het lezen misschien ook. Tijd om echt te proeven, te ontdekken, te genieten. Heb ik je op het goede spoor gezet? Ik wens je veel plezier met proeven. Proost!

Vind je het leuk meer te horen over mijn fascinatie voor bier? Lees mijn verhaal hoe die zich heeft ontwikkeld.