Denk je aan Leeuwarden, dan denk je aan Culturele Hoofdstad 2018 en de Elfstedentocht. Of aan Mata Hari, M.C. Escher, Piter Jelles Troelstra, Simon Vestdijk of Slauerhoff. Je denkt aan beerenburg, suikerbrood en Fryske dûmkes. Maar aan bier? Ondanks dat het bier wel degelijk van oudsher in zijn dna heeft, is Leeuwarden nog bezig zijn naam als bierstad te vestigen. Maar wist je dat bier een hoofdrol speelde in een van de meest roemruchte episodes in de historie van de Friese hoofdstad? Ik neem je me naar 1487 voor een korte blik in de geschiedenis. Bloed en bier: de historie van het Leeuwarder bieroproer.
Voorwaarden gedicteerd door het brouwersgilde
Het is de zomer van het jaar 1487: de stad Leeuwarden bestaat net enkele decennia. Ze is ontstaan uit drie dorpen aan de monding van enkele stroompjes in de Middelzee, een zeearm die tot in Midden-Friesland reikt vergelijkbaar met het Lauwersmeer nu. De dorpenfusie komt tot stand onder enkele strenge voorwaarden. Eén ervan wordt gedicteerd door het machtige brouwersgilde. Zij zijn immers als enigen in staat de bewoners van de nieuwe stad te voorzien van het enige dat ze veilig kunnen drinken: bier, volksdrank nummer één. Er mag alleen lokaal gebrouwen bier verkocht worden.

De roemruchte Friese vrijheid
Het is een tijd waarin in Friesland grote politieke en sociale onrust heerst. Twee grote kloosters zijn verwikkeld in de strijd om de wereldlijke macht in een gewest waar feodale structuren verder ontbreken: de roemruchte Friese Vrijheid. In de slipstream van dat conflict staan nog andere groeperingen elkaar naar het leven. Ze verzamelen zich in twee partijen, vernoemd naar de kloosters: de Schieringers en de Vetkopers. Het conflict laait op verschillende momenten op in de vorm van burgeroorlogsachtige toestanden.
Bierschandaal
Dan breekt de avond van de 23ste juli aan. Het is een warme dag geweest die dorstig maakt. Enkele kooplieden, aanhangers van het Schieringer kamp, ontmoeten elkaar in een kroeg. De kastelein neemt een beslissing met verstrekkende gevolgen: hij haalt een vaatje bier uit zijn kelder. En slaat het aan. Niet zomaar bier, maar gerstenat gebrouwen in Haarlem: ver buiten de grenzen van Leeuwarden dus! In strijd met het gebod dat de Leeuwarder brouwers hebben opgelegd en waar iedere burger van de stad zich aan dient te houden. Het is een bierschandaal en dat blijft niet onopgemerkt. Vertegenwoordigers van het brouwersgilde komen verhaal halen. Met in hun voetspoor een menigte boze burgers. De situatie escaleert in een gewapende strijd waarin Vetkopers en Schieringers openlijk hun al jarenlang smeulende conflict verbitterd uitvechten. Met vele doden tot gevolg.

Amelandhuis
De plek van de kroeg waar deze noodlottige gebeurtenis zich afspeelde, in de oude stad Leeuwarden vermelden de annalen niet. Wat wel is gedocumenteerd is dat de kooplieden op de vlucht sloegen voor de woedende menigte. Ze repten zich naar het Amelandhuis, het statige onderkomen van Pieter van Cammingha aan de Voorstreek. Als voorman van de Schieringer partij kon hij de onfortuinlijken de toevlucht vanzelfsprekend niet ontzeggen. Het toeval wil dat tegenover de plek waar het Amelandhuis stond, anno 2020 Drankenspeciaalzaak Jelle is gevestigd: hét adres voor wie in Leeuwarden de best gesorteerde bierslijter zoekt.

Het begin van het einde
Het Leeuwarder Bieroproer leidt ertoe dat Schieringers en Vetkopers elkaar nog in lengte van jaren bevechten. Ze betrekken machten van buiten het gewest bij hun conflict, met als gevolg dat de Friese Vrijheid in de daaropvolgende eeuw haar einde vindt. Dan onderwerpen beide partijen zich aan het gezag van keizer Karel V.
Bierstad Leeuwarden
De historie van het Leeuwarder bieroproer is door brouwer Ulco de Jong weer nieuw leven ingeblazen. Een relschopper is hij natuurlijk niet. Veel meer een toegewijde verhalenverteller met verstand van lekker en goed bier. Zijn brouwerij De Kroon op Leeuwarden laat het bieroproer herleven in het zware blond Cambier. Daarnaast kent de stad Leeuwarden tegenwoordig nog enkele andere brouwerijen die de moeite waard zijn. Vermeldenswaardig is natuurlijk de Grutte Pier Brouwerij van Frans Filius en Renze Bil. Hun Grutte Pier Tripel werd met goud gelauwerd bij de World Beer Awards en is inmiddels in heel Nederland verkrijgbaar. Tot slot zij ook brouwerij Redbad vermeld, dat uitstekende Weizenbieren brouwt.

Ben je na dit verhaal nieuwsgierig wat mijn geboortestad Leeuwarden jou als bierliefhebber nog meer te bieden heeft? Lees dan eens het artikel dat ik begin 2018 publiceerde op Bierista. Tot slot nog een kleine wetenswaardigheid: wist je dat Zoover onlangs een bezoek aan Leeuwarden uitriep tot het leukste daguitje van Nederland? Ga er eens op bezoek. En laat me weten wat je ervan vond. Veel plezier alvast!
Een gedachte over “De historie van het Leeuwarder bieroproer”