Het zal je niet zijn ontgaan: het bockbierseizoen is weer in volle hevigheid losgebarsten. Met als voorlopig hoogtepunt de verkiezing ‘Lekkerste Bockbier van Nederland’ gisteren op Texel. IJsselbock van Bronckhorster ging met de eer strijken, vlak voor Texels en brouwerij de Gulzige Gans. Bockbier is de oudste biertraditie die Nederland rijk is. Het was lange tijd de enige, zoals een korte blik in de geschiedenis ons leert. Een korte blik in de historie.

Gebrouwen vanaf circa 1850

Bockbier kwam halverwege de 19e eeuw met de wassende populariteit van ondergistend bier in onze contreien terecht. Het werd ook in die tijd consequent ‘Bockbier’ genoemd en geïmporteerd uit Duitsland. Er was in de jaren 1850 een brouwerij in Groningen die met eigengebrouwen bockbier adverteerde: een primeur. In de jaren 1870 kwamen de grote brouwerijen uit Amsterdam, Amstel en Heineken, met hun bockbier.

Oorspronkelijk was het voorjaar de traditionele bockbiertijd, maar naar het einde van de negentiende eeuw begon het seizoen ervoor door de kalender te schuiven: rond 1900 viel het in de maanden december – maart. Echte afspraken over het bockbierseizoen maakten de brouwers in ons land pas na de Eerste Wereldoorlog: ze legden zich vast op de weken vanaf de tweede donderdag in december tot Nieuwjaar.

Aardige attractie

Bockbier bleef gedurende de 20ste eeuw in een korte periode tegen het einde van het jaar verkrijgbaar. Als de situatie op de grondstoffenmarkt dat toeliet tenminste, want in de jaren van de Tweede Wereldoorlog maakte graanschaarste de productie van bockbier onmogelijk. Het bleef gebrouwen worden, maar het was bepaald een marginaal product. Zoals uit de notulen van een aandeelhoudersvergadering van Heineken spreekt: het bockbier was “nog wel een aardige attractie, maar geen commercieel artikel meer”.

Totdat er ineens halverwege de jaren 1970 iets bijzonders gebeurt: Heineken besluit het bockbier voortaan op de eerste donderdag van oktober al te introduceren. De andere brouwers volgen. Een nieuwe traditie is geboren. In 1978 vindt er in een Amsterdams café voor het eerst een waarachtig bockbierfestival plaats: er zijn zes bockbieren die de liefhebber kan proberen. Het bockbier heeft in ons land een beduidende vlucht genomen. Tijdens voornoemde verkiezing ‘Lekkerste bockbier van Nederland, of op grote festivals in Zutphen of de Beurs van Berlage is het aanbod verveelvoudigd. Zo bleef de oudste nog overgebleven en lange tijd de enige bier traditie in Nederland bewaard. Met dank aan de zo verguisde brouwers van Heineken.